Косово и еврото

Од Википедија — слободната енциклопедија
Еврозона
Земји членки на ЕУ
  19 во еврозоната.
  2 во ЕВМ II, без исклучоци (Бугарија и Хрватска).
  1 во ЕВМ II, со исклучоци во ЕУ (Данска).
  5 не се ЕВМ II, но должни да се приклучат во еврозоната за исполнување на критериумите за конвергенција (Чешка, Унгарија, Полска, Романија и Шведска).
Земји кои не се членки на ЕУ
  4 го користат на еврото со монетарен договор (Андора, Монако, Сан Марино и Ватикан).
  2 го користат еврото еднострано (Косово и Црна Гора).

Косово го прифатило еврото како своја де факто валута во 2002 година[1] и покрај тоа што територијата не е членка на еврозоната или на Европската унија. Ова следело по употребата на германската марка од 1999 година.[2][3][4]

Позадина[уреди | уреди извор]

Банкнота од 5000 динари (1985 година)

За време на распадот на Југославија во 90те, Косово неуспешно се обидело да добие независност, а во 1998-1999 година ситуацијата ескалирала со војна.

Косово прогласило независност на 17 февруари 2008 година. До 4 септември 2020 година, 113 од 193 (58,5%) земјите членки на Обединетите нации формално ја признале независноста на Република Косово. Од друга страна, 23 од 28 (&1000000000000008200000082%) земјите членки на Европската унија и 24 од 28 (&1000000000000008600000086%) земјите членки на НАТО го признаваат Косово. Србија одбива да ја признаат независноста.

Монетарна состојба пред 1999 година[уреди | уреди извор]

Пред воспоставувањето на Мисијата за привремена администрација на Обединетите нации на Косово (УНМИК), Косово (како дел од Србија) бил дел југословенската монетарна политика и го користело југословенскиот динар. Сепак, инфлацијата во време на војна и тензиите со Сојузна Република Југославија сериозно го дискредитирале југословенскиот динар. Како резултат, многумина претпочитаа да користат и да собираат странски валути наместо да се потпираат на динарот. Најчесто користени странски валути биле албанскиот лек и германската марка, иако американскиот долар и швајцарскиот франк биле исто така широко користени.

Воведување на марката[уреди | уреди извор]

Банкнота од 100 марки

Во непосредниот период по конфликтот, широко се користеле други валути - особено Германската марка[5] - заедно со динарот. Во септември 1999 година, УНМИК донел регулатива со која се прифаќа употреба на други валути. Ова ја призна статус кво состојбата.[6][7][8] Југословенскиот динар никогаш не бил официјално повлечен од оптек, но неговата употреба „не била охрабрена“. Продолжила и употребата на други валути, главно на албанскиот лек.[а 1][9] Германската Бундесбанка не била претходно информирана и не испратила дополнителни монети и банкноти до Косово за промена. Но, бидејќи немало ограничувања за увоз и извоз на германски марки, а многу Косовари кои работеле во странство испратиле пари дома, било возможно да се снабди Косово со доволни количини на марки.

Југословенскиот (а подоцна и српскиот динар) продолжил да се користи во северно Косово и во српските енклави низ Косово.

Кон еврото[уреди | уреди извор]

Евро монети и банкноти од различни апоени

Како и Германија, Косово преминало на еврото на 1 јануари 2002 година. Германската марка останала законско средство за плаќање во Косово до 9 март 2002 година.

Промената на еврото била постигната во соработка со Европската централна банка (ЕЦБ) и националните банки во еврозоната.[10] До декември 2001 година, околу 100 милиони евра во готовина биле однапред опремени со Управата за банкарство и плаќања на Косово. Косово не кова никакви монети.

Членство во ЕУ[уреди | уреди извор]

Косово е потенцијален кандидат за влез во Европската унија. Европската комисија и Европската централна банка го изразиле своето незадоволство од земјите што еднострано го прифаќаат еврото во повеќе наврати во минатото[11] и не е јасно дали Косово ќе може да пристапи во ЕУ додека го користи еврото. Ова прашање се очекува да се реши преку процесот на пристапни преговори, при што ЕЦБ изјавила дека импликациите од едностраното усвојување на еврото „ќе бидат изнесени најдоцна во случај на можни преговори за пристапување во ЕУ“. Дипломатите сугерираат дека е малку веројатно земјите да бидат принудени да го повлечат еврото од оптек.[12]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Германската Бундесбанк проценила во септември 1999 година дека 2 милијарди германски марки се чуваат во поранешна Југославија. Ова би изнесувало повеќе од 80 марки по лице.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ European Central Bank. „The Euro outside European Union“. www.ecb.europa.eu. Посетено на 14 December 2019.
  2. ↑ "Kouchner Signs Regulation on Foreign Currency". Соопштение за печат. Архивирано на 18 јануари 2012 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2012-01-18. Посетено на 2021-04-19.
  3. ↑ „European Commission – Enlargement – Kosovo – Economic profile – Enlargement“. European Commission. 30 October 2010. Архивирано од изворникот на 7 July 2012. Посетено на 31 January 2012.
  4. ↑ „Euro used as legal tender in non-EU nations – Business – International Herald Tribune – The New York Times“. International Herald Tribune. 1 January 2007. Архивирано од изворникот на 2008-12-10. Посетено на 31 January 2012.
  5. ↑ „Kosovo adopts Deutschmark“. BBC. 3 September 1999. Посетено на 22 June 2013.
  6. ↑ „Administrative Direction No. 1999/2 (On the currency permitted to be used in Kosovo)“. УНМИК. 4 October 1999. Архивирано од изворникот на 7 June 2011.
  7. ↑ „Enlargement – Kosovo“. European Commission. Посетено на 8 September 2012.
  8. ↑ Mitra, Saumya (2001). Kosovo: economic and social reforms for peace and reconciliation. стр. 22. ISBN 978-0-8213-4942-7.
  9. ↑ Tagesspiegel (1999). Deutsche Währung wird auch im Kosovo offizielles Zahlungsmittel - die Bundesbank wurde nicht gefragt (in German), 1999-09-07.
  10. ↑ Bevölkerung am 1. Januar(германски) (seit 2008), Eurostat, epp.eurostat.ec.europa.eu.
  11. ↑ „EU warns Montenegro over Euro“. B92. 2007-10-10. Архивирано од изворникот на 2012-11-05. Посетено на 2011-09-09.
  12. ↑ „EU to question Montenegro's use of euro“. 2007-10-08. Посетено на 2013-02-19.

 

Библиографија[уреди | уреди извор]

  • Bogetic, Zeljko (2000). Official Dollarization: Current Experiences and Issues. Cato Journal, Vol.20, No.2 (Fall 2000).
  • BQK (2010).
  • NRC Handelsblad (1999). Kosovo krijgt douane en Duitse mark, 4 September 1999.
  • Starr, Martha (2004). Monetary policy in post-conflict countries: Restoring credibility. American University, May 2004.
  • Svetchine, Michel (2005). Kosovo Experience with Euroization of its Economy. Central Bank of Albania.
  • Schön, Gerhard (2008). Euro Münzkatalog.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Косово_и_еврото&oldid=5114353“