Васил Главинов

Од Википедија — слободната енциклопедија
Васил Главинов
Vasil glavinov.jpg
Роден околу 1869
Велес
Починал 24 јануари 1929
Софија

Васил Костов Главинов (Велес, околу 1869 - Софија, 24 јануари 1929) — еден од првите македонски социјалисти и организатор на работничкото движење во Македонија,[1] поборник за Балканска федерација.

Животопис[уреди | уреди извор]

Основно образование стекнал во училиштето на Јордан Хаџи Константинов - Џинот по што го изучувал столарско-дрводелскиот занает. Во 1887 заминува на печалба во Бугарија. Социјалистичките идеи ги стекнал во софиското работничко друштво „Братство”, формирано во 1892 година.[2] Во 1893 година ја формирал самостојната македонска социјалдемократска група, со цел да ја шири социјалистичката идеологија меѓу македонските печалбари ѝ во Македонија.[1] Во Македонската работничка социјалистичка група, (неформална група во БРСДП)[се бара извор] членувале Веле Марков, Никола Петров - Русински, Никола Карев, Димитар Мирасчиев, Андон Шулев, Атанас Раздолов, Стојно Стојнов, Гиго Дандарот, Лазар Главинов, Димо Хаџи Димов и уште некои печалбари и револуционери.[3] Во 1894 година се вратил во Велес каде го основал „Читалиштето” кое претставува прво просветно-работничко друштво во Македонија.[1]

Во 1895 година македонската социјалистичка група на Главинов го издава своето прво гласило, „Револуција”, а во 1898 година и весникот „Политическа свобода”. Преку овие весници се пропагирала идејата за ослободување на Македонија и нејзино оформување во независна држава.[1] Се издаваат и низа прогласи и брошури, што потоа конспиративно се префрлаат во Македонија.

Во весникот „Револуција”, во бројот 896 пишува:[3]

„ Македонија не припаѓа, ниту на Бугарите, ниту на Србите, ниту на Грците, а си припаѓа сама на себе “
„ Автономисти по убедување, ние сакаме Македонија да биде за Македонците. “
Биста на Васил Главинов во централното подрачје на Скопје.

Тргнувајќи од ставот дека без национално ослободување нема ни економска слобода, социјалистите се залагаа за ослободување на Македонија. Во таа насока имаа одредени контакти со ТМОРО. По одржувањето на Првата социјалистичка конференција на 3 јули 1900 година близу Крушево дел од македонските социјалисти се вклучија во нејзините редови и активно учествуваа во револуционерното движење. На оваа одлука Главинов остро се спротивставил.

Членови на групата (но не ѝ Главинов) влегле во МРО и како борци и војводи учествувале во Илинденското востание.[1]

По промената на власта во Турција по Младотурската револуција од јули 1908 година се создадоа услови за легално дејствување на најразлични организации и партии во отоманската држава. Тоа е период во кој Главинов е многу активен. На почетокот на 1909 година станува одговорен уредник на новопокренатиот весник „Работническа искра“. Во бр. 4 (Битола, 5.11.1909) на весникот, во уводната статија „Партиите и работниците“ дава своја карактеристика на Народната федеративна партија:

„ Бугарската федеративна партија се јавува како претставителка на дребните трговци, занаетчии и селани-сопстевници, на бакалите и крчмарите - со еден збор, на тое коешто се нарекува воопшто дребна буржоазија. Така што, таа е дребнобуржоазна. Од друга страна, и Бугарската народна федеративна партија исто така е националистичка, како и Сојузот на бугарските конституционии клубови. Разликата е само во тоа што, првата сака содинување на Бугарите кон Бугарија при сите услови, додека втората тоа го сака само под услов во Бугарија да нема монархизам и др. Барем тоа се разбира од нивните зборови.[4][5][6][7][8] “

Во декември 1909[1][3] година во Белград се одржа Првата балканска социјалдемократска конференција на која како претставници на социјалдемократските организации од Македонија учествувале Васил Главинов, Стојан Дивлев, Душан Цекиќ и Михаил Цоков. Во Солун, кон крајот на истата година се одржа конференција со цел основање на Отоманска социјалдемократска партија, но обидите завршиле со неуспех.

Се залагал за формирање на слободна федеративна држава на Балканот со Македонија како нејзина членка.[2][3]

По избувнувањето на Балканските војни Главинов се враќа во Бугарија, каде што живее до крајот на својот живот. Во 1920 година учествува во формирањето на Централната емигрантска комисија при ЦК на Бугарската комунистичка партија, а потоа и на Емигранскиот комунистички сојуз. По атентатот во црквата „Света Недела“ во 1925 година е уапсен, а потоа се повлекува од јавниот живот.

Во негова чест денес во Велес постои спомен куќа.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ристовски, Блаже (2009). Македонска енциклопедија. Скопје: МАНУ. стр. 361. ISBN 978-608-203-023-4. OCLC 499142958.CS1-одржување: датум и година (link)
  2. ↑ 2,0 2,1 д-р Стојан Киселиновски и др. (2000). Македонски историски речник. Скопје: ИНИ. стр. 129–130. ISBN 9989-624-46-1. Недостасува |author1= (help)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Личности од Македонија. Скопје: МИ-АН. 2002. стр. 71. ISBN 9989-613-28-1. На |first= му недостасува |last= (help)
  4. ↑ Исторически преглед, Том 37, Българско историческо дружество, Институт за история (Българска академия на науките), 1981, стр. 37.
  5. ↑ Bulgarian Academy of sciences, Institute of History, Bulgarian Language Institute, Macedonia, Documents and materials. Sofia 1978, p. 367. The editorial The Parties and the Workers' in the newspaper Rabotnicheska Iskra refers to the 'People's Federal Party' and 'The Union of the Bulgarian Constitutional Clubs' as being Bulgarian parties in Macedonia and the region of Odrin, February 15th, 1909 ... We shall not now discuss the other parties which are represented in Parliament. We would like now to say a few things about the Bulgarian parties which have been formed in Macedonia and in the Odrin region and which probably will play an important role in the future. Today, there are two main parties in Macedonia and in the Odrin region: one is the party of the Macedonian-Adrianople Constitutional Clubs; the other - that of Yane Sandanski and Hristo Chernopeev recently named the 'Bulgarian People's Federal Party.' For the workers in Macedonia and in the region of Odrin it is most important to know what is the nature of these parties and how to behave towards them, or, to put it another way, what their attitude towards them should be. And, indeed, what are these parties? Here we shall consider these two parties only in general lines, and another time, if necessary, we shall discuss them in detail. In essence, the two parties express the strivings of two different classes - the Bulgarian Macedonian-Adrianople Constitutional Party represents the interests of the merchants and industrialists, of the factory owners, and rich craftsmen who tomorrow will turn into industrialists and wholesale merchants, of the contractors, the rich peasants and pawnbrokers, in brief, of the class which is called the urban or bourgeois class. As a party of a class, which is nationalistic, which wants to un­ite with its 'brothers' in Bulgaria, the Bulgarian Macedonian-Adrianople Constitutional Party is equally nationalistic and all its strivings and ideals are those of the Bulgarian bourgeoisie in Macedonia and the region of Odrin. In contrast, the Bulgarian Federal Party is the representative of the petty merchants, artisans and peasants, of the grocers and innkeepers, in short, of what is called the petty bourgeoisie. Thus, if the first is a bourgeois party, the second is a petty bourgeois party. The fact that the latter sides with the farm workers and with the poor peasants in general and stresses as a special point on its programm a demand for social reform, in the sense that the government should give land to these peasants - this fact does not in itself make it any better than a petty bourgeois party, which it is in essence. Because, first of all, it regards the problem of the social reform as a means of creating more petty owners, i.e. a more numerous petty bourgeois class, as a solution to what is today called a 'social problem'; secondly, 'this same social reform is the aim of the Bulgarian Macedonian-Adrianople Constitutional Party, except that for this party, the reform has a different, a purely bourgeois meaning. On the other hand, the Bulgarian Federal Party is also as nationalistic as the first party. The difference lies in the fact that the first party wants the Bulgarians to be united with Bulgaria under any conditions, while the second party wants this only providing that there is no monarchism,-etc., in Bulgaria. At least, this is what their words give one to understand. But it is precisely this that suits a class which itself has hazy, ill-defined aspirations as do the petty bourgeoisie and the mass of the peasants. At any rate, the declining petty bourgeois class also is for joining with its 'brothers,' since it sees its salvation in this. And the more it declines with the development of capitalism in Turkey, the more it will lean towards Bulgaria, the stronger Bulgarian nationalism will become, and that is why the Bulgarian People's Federal Party will become more nationalistic ... В-к. "Работническа искра", Битоля, бр. 4, 5.II.1909 г., (Newspaper Rabotnicheska Iskra), No. 4, Febr. 15, 1909; the original is in Bulgarian.
  6. ↑ Političkite partii i organizacii vo Makedonija, Manol D. Pandevski, 1965, str. 318.
  7. ↑ Македонија на Балканот: XIV-XX историски координати, Манол Д. Пандевски, Мисла, 1990, ISBN 8615001626, стр. 153.
  8. ↑ Balkanskite socijalisti i makedonskoto pras̆anje, od 90-tite godini na XIX vek do sozdavenjeto na tretata internacionala, Sovremena opštestvena misla, br. 1, Orde Ivanoski, Kultura, 1970, str. 273.

Литература[уреди | уреди извор]

  • Лазо Мојсов „Васил Главинов прв пропагатор на социјализмот во Македонија“, Скопје, 1949.
  • „Васил Главинов и неговото време“ (зборник, 1990)
  • Д-р Орде Ивановски - Преродбенската делотворност на социјалистичката мисла во Македонија, Скопје, 2000
  • Д-р Орде Ивановски - Работничкото и комунистичкото движење во Македонија, Скопје, 1970.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Васил_Главинов&oldid=4853078“