Убавицата од Драч

Од Википедија — слободната енциклопедија
Убавицта од Драч
албански: Bukuroshja e Durrësit
Година 4 век п.н.е.
Вид мозаик
Димензии 510 см × 300 см
Место Национален историски музеј, Тирана, Албанија

Убавицата од Драч (исто така наречена Убавата девојка од Драч или Бела од Драч) — полихроматски мозаик од 4 век п.н.е. и е најстариот и најзначајниот мозаик откриен во Албанија. [1] [2] Мозаикот е во елипсовидна форма и прикажува женска глава на црна позадина, опкружена со цвеќиња и други цветни елементи. [2] Тој бил потпишан во 1918 година во Драч, а од 1982 година е изложен во Националниот историски музеј на Албанија во Тирана.

Историја[уреди | уреди извор]

Скица од Камило Прашникер, 1918 година

Мозаикот бил создаден во втората половина на 4 век п.н.е. во Драч, тогаш познат како Епидамнос, [3] за да служи како декоративен под на приватен и луксузен тоалет. Мозаикот бил откриен во 1916 година, во средината на Првата светска војна, кога Драч бил окупиран од силите на Австро-Унгарија. За време на работите на австроунгарската армија за изградба на засолништа за воздушни напади, воените инженери налетале на овој мозаик, кој бил откопан на 3.8 метри длабоко во темелите на една куќа во квартот „Варош“, многу блиску до денешниот центар на градот Драч. Австрискиот археолог Камило Прашникер бргу го испитал мозаикот во април 1918 година пред да биде завршено засолништето. Во неговата статија (германски: Muzakhia und Malakastra: archäologische Untersuchungen in Mittelalbanien ), објавена во Виена во 1920 година, Прашникер бил првиот што вклучил слика од мозаикот и го опишал како фигуративно ремек-дело. [4]

На крајот, по завршувањето на војната, Убавицата од Драч била прикриена и изгубена за да се види, за да биде повторно откриена во 1947 година од археологот од Драч, Ванѓел Точи. Таа станала широко позната во светот на историјата на уметноста дури по 1959 година [5]

Во 1982 година, мозаикот бил внимателно преместен од Драч и ставен во главната сала на антиквитети во Националниот историски музеј во Тирана, каде што може да се види и денес. [1]

Опис на мозаик[уреди | уреди извор]

Мозаикот е стар околу 24 века и има површина од околу девет квадратни метри. Има елипсовидна форма, околу 5,1 метри најширок и околу 3 метри најтесен. Мозаикот е изработен од необработени обоени камчиња и се уште е во прилично добра состојба. [6] Формалното изразување претставува добар пример на уметноста на антиката, во која хеленистичката уметност е комбинирана со локалните мотиви на илирската уметност. Се смета за еден од најекспресивните мозаици во светот од својот жанр. [7] Од стилска гледна точка, мозаикот наликува на мозаици од истиот период откриени во Пела, некогаш дел од Античка Македонија.

Портрет на жената[уреди | уреди извор]

Постојат најмалку две теории за темата прикажана во мозаикот. Според историчарот и археолог Моиком Зеко, жената претставена во мозаикот е иста како онаа насликана на архетипови на амфори во Апулија и други делови на Јужна Италија, со црвени фигури од хеленистичкиот период. Според него, Убавицата од Драч ја претставува критската божица Илитија, која била божица на породувањето и акушерството, која помагала во здравото породување на доенчињата. Сепак, археологот Африм Хоти сугерира дека портретот на жената е веројатно девицата Аура, придружничка на божицата Артемида во ловот.

Главата на жената е со големи размери, со широко лице и широки образи. Таа има долг исправен врат, а главата и е благо свртена на левата страна, создавајќи портрет од три четвртини. Нејзината слика изгледа тивка и мирна, а нејзиниот изглед е сонлив, речиси меланхоличен. Фигурата е прикажана со сјајни црвени заоблени усни. Макотрпно разработената пластичност на усните, вкусната форма и нејзината благо отворена положба, на мозаикот даваат исклучително женска физиономија. Едно мало жолто и црвено камче во зеницата на нејзиното око создава вистински редок изглед на фигурата на жената. Нејзината плетена круна од костенлива коса е особено добро прикажана и доста се разликува од црната позадина преку употребата на бела силуета. Пластичниот ефект на женската фигура на мозаикот во целиот негов интегритет претставува дело со високо развиена уметничка изработка за тоа време.

Дизајн на позадина[уреди | уреди извор]

Дизајнот што ја опкружува женската фигура е уникатен во однос на нејзиниот состав, а позадината на мозаикот е во црна боја. Се одликува со силна лиричност на формите, видлива во континуитетот на заоблените линии, спонтано хармоничен дизајн и флуидната распределба на елементите. Женската фигура е опкружена со цвеќиња од повеќе видови, како што се зумбул, крин, како и други цветни елементи како што се стебленца, пупки и ливчиња.

Техника[уреди | уреди извор]

Мозаикот е направен со техниката opus vermiculatum, така што е нацртан светлосен преглед околу облиците со помош на тесери, што е контрастно со темно црна позадина. Речните камчиња во различни бои се залепени едно со друго со големо мајсторство. Пластичниот ефект на портретот е постигнат со користење на неколку нијанси на бели камчиња, позиционирани во моделот со исклучителна вештина. Додека црните линии се користат единствено за моделирање на главните карактеристики на портретот.

Мозаичната фигура како дел од културата и современото општество[уреди | уреди извор]

Убавицата од Драч претставува симбол на убавината и таа станала иконска фигура која е прифатена во неколку форми на визуелна уметност, поезија, популарна култура и комерцијален живот, особено во Драч, градот на неговото потекло. Примери за современи искористувања на Убавицата од Драч се:

  • Во поетската книга „4 shekuj para Krishtit “ (англиски: 4 centuries before Christ ) на албанскиот современ поет Ферик Фера, главната истоимена песна уметнички се занимава со женската фигура на мозаикот, додека антиката е главна тема на другите песни, а насловот на книгата е алузија на времето, бил реализиран мозаикот. [8] [9]
  • На Меѓународниот Летен филмски фестивал на Драч, наградата за најдобар краток филм е посветена на „Убавицата од Драч“ или „Наградата убава девица од Драч“. [10]
  • Здружението Букурошја е Драчит во соработка со Министерството за туризам, културни прашања, млади и спорт (Албанија) го организира Меѓународниот фестивал на современ танц, кој се одржува од 2006 година и во Драч и во Тирана. [11]
  • Албанскиот уметник кој работи со мермер, Иса Шуаипи реализирал уметничка имитација на Убавицата на Драч во јуни 2009 година. Неговата работа била направена со користење на повеќе од 45 илјади мали мермерни камчиња од пет различни бои на квадратна рамнина со димензии 120 см за 80 см. [12]
  • Сценографијата на 30-тото издание на Festivali i Këngës (македонсло: Фестивал на песната) во 1991 година се состоела главно на имитација во поголеми размери на Убавицата на Драч, иако некако се разликувало од оригиналниот мозаик.
  • Во комерцијалниот сектор, еден од двата ресторани на хотелот Адриатик со пет ѕвезди во Драч го носи името на мозаикот.

Монета[уреди | уреди извор]

Во 2004 година, Банката на Албанија издала монета во чест на албанската антика, на која е прикажана Убавицата на Драч и украсни елементи од него и на аверсот и на задната страна. Станува збор за назабена монета од бело метал со номинална вредност од 50 лекови, 24,25 во дијаметар и тежина 5,50 грама, а биле издадени околу 200.000 монети, направени од легура од 75 делови од бакар до 25 од никел.

На аверсот на монетата е прикажан мозаикот Убавицата на Драч, опкружен со сводови и стилизирани цветни мотиви од мозаикот. Во сводот на монетата има повеќе украсни мотиви, како што се симетрични кругови од илирскиот период. На реверсот на монетата постои украсна креација во центарот, опкружена со цветни мотиви извадени од мозаикот. Оваа фигура сè уште е придружена со кругови до лакот на монетите, под кој стои натписот „SHQIPËRI-ALBANIA 2004“.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 BANK OF ALBANIA Coin with “The Beauty of Durrës” Архивирано на 5 март 2012 г.
  2. ↑ 2,0 2,1 Fjalori Enciklopedik Shqiptar, Akademia e Shkencave - Tiranë, 1984 (MOZAIKU I DURRËSIT ME PORTRETIN E NJE GRUAJE, page 726)
  3. ↑ Albanian cultural heritage, page 21 - National Tourism Agency
  4. ↑ Praschniker, Camillo (1920). „Muzakhia und Malakastra: archäologische Untersuchungen in Mittelalbanien“. Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes in Wien. 21.-22.1922-1924, Beiblatt: 203–214. doi:10.11588/diglit.33680 – преку Heidelberger historische Bestände.
  5. ↑ ARISTOKRACIA E MOZAIKËVE TË DURRËSIT (in Albanian) Архивирано на 24 јули 2011 г. March 3, 2010
  6. ↑ Hoti, Afrim (2003). DURRËSI, Epidamni-Dyrrahu. Cetis Tirana. стр. 81. ISBN 99927-801-3-4.
  7. ↑ Apollon Baçe, Aleksandër Meksi, Emin Riza, Gjerak Karaiskaj, Pirro Thomo - Historia e Arkitekturës Shqiptare (History of Albanian Architecture - pages 87-88 (in Albanian)) Publisher: Ministria e Arsimit dhe e Kulturës, Instituti i Monumenteve të Kulturës, Tirana 1980
  8. ↑ Shehu, Qazim (25 December 2011). „Loja e imazheve në fillin e së bukurës - Shënime për librin "Katër shekuj para Krishtit" të Ferik Ferrës“ (PDF). Gazeta 55. 15 (4785): 24. Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-01-31. Посетено на 2012-03-21. Tek Ferik Ferra e bukura vjen si një veçori tjetër, si jehonë sugjestionuese e perceptimit kulturor të shekujve, si rezistencë e genit etnik përcjellë përmes imazheve e kontrapunktve të befasishme... Bukuroshja e Durrësit është poezia bërthamë në këtë ideshtjellim e cila manifestohet si poezi e mahnitjes poetike
  9. ↑ Ferra, Ferik (2011). 4 shekuj para Krishtit. Tirana, Albania: Naimi. стр. 64. ISBN 978-9928109101.
  10. ↑ Durres International Film Summerfest – Awards 2010
  11. ↑ Gëzim Kabashi (May 13, 2010). „Durrës: Suedezët e "Hap e mbyll kutitë", Në Festivalin e Dancit Modern (in Albanian)“. Lajme.gen.al. Посетено на 21 March 2012.
  12. ↑ HERMES NEWS Bukuroshja e Durresit vjen perseri nga artisti i mermerit, Isa Shuaipi (in Albanian) Архивирано на 26 јули 2011 г. June 10, 2009
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Убавицата_од_Драч&oldid=5194230“