Првомајски егзекуции во Кесарјани
 Споменик на жртвите | |
| Датум | мај 1 1944 |
|---|---|
| Вид | Погубување |
| Побуди | Одмазда за убиството на генерал-мајор Франц Крех од страна на грчките сили на отпорот, антикомунисти |
| Учесници | нацистичките окупациски власти |
| Починати | 200 |
| Закоп | 3-ти Атински гробишта |
На 1 мај 1944 година, 200 грчки комунисти (грчки: Οι 200 της Καισαριανής, „200-те од Кајсаријани“) — егзекутирани на полигонот на атинското предградие Кајсаријани од нацистичките окупациски власти како одмазда за убиството на германскиот генерал од страна на грчките сили на отпорот.
Позадина[уреди | уреди извор]
Грција била под диктаторски и жестоко антикомунистички режим на Метаксас од 1936 година. Членовите на Комунистичката партија на Грција биле прогонувани и ставени во затвор, главно во затворите Акронауплија и Крф, или испратени во внатрешен егзил на мали острови. Со германската инвазија на Грција и почетокот на окупацијата на Оската на Грција во април 1941 година, комунистичките затвореници биле ставени под германска контрола. По италијанското предавање во септември 1943 година, повеќето од комунистичките затвореници, кои порано биле држени во концентрациониот логор Лариса, управуван од Италија, и преместени во концентрациониот логор Хајдари во северозападното предградие на Атина.
Егзекуции[уреди | уреди извор]
На 27 април 1944 година, партизаните на ЕЛАС нападнале од заседа и го убиле германскиот генерал Франц Крех и уште тројца германски офицери кај Молаои во Лаконија. Како одмазда, германските окупаторски власти со прогласување објавиле егзекуција на 200 комунисти на 1 мај, како и егзекуција на сите мажи пронајдени од германските војници надвор од нивните села на патот Спарти -Молаи. Дополнително, германската прокламација објавила дека „под впечатокот на ова злосторство, грчките доброволци самоиницијативно убиле уште 100 комунисти“. [1] [2]
На 30 април, веста за претстојните егзекуции се проширила во логорот Хајдари. Командантот на логорот Фишер ги повикал надзорниците на работилницата, сите поранешни затвореници во Акронауплија, и прашал кој од другите затвореници би можел да ги замени, наводно затоа што ќе бидат преместени во друг логор следниот ден, заедно со затворениците од затворот Халкис. Толкувајќи го овој „потег“ како покритие за нивната егзекуција, сите затвореници во Акронауплија се збогувале со своите другари, а во ќелијата блок 3 од логорот се одржала импровизирана проштална забава. [3] Следното утро, затворениците од Халкис биле преместени од логорот со камиони. Командантот на логорот Фишер потоа одржал прозивка и ги избрал 200-те затвореници што ќе бидат погубени - речиси сите поранешни затвореници во Акронауплија (околу 170), поранешните прогонети во Анафи и неколкумина кои биле затворени од Германците. Според изјавите на очевидци, затворениците реагирале со пркос, пеејќи ја грчката национална химна, песната Танцот на Залонго и песната на затворениците во Акронауплија, дури и кога камионите пристигнале да ги соблечат.
200-те затвореници биле донесени во полигонот Кајсаријани, каде што биле егзекутирани во серии од по дваесет. Труповите биле погребани на 3-ите Атински гробишта. Меѓу погубените биле и Наполеон Сукацидис и Стелиос Склаваинас (познати по договорот Софулис -Склаваинас пред војната).
Комеморација[уреди | уреди извор]
Егзекуциите биле суштински настан на грчкиот отпор против силите на Оската и одекнуваат меѓу грчката левица до ден-денес.
Кога на 1 мај 1950 година било дозволено одбележувањето на Меѓународниот ден на работниците за прв пат од 1936 година (режимот на Метаксас го укинал набргу потоа), тоа било одржано на стрелиштето Кајсариани. Толпата побарала амнестија за политичките престапи и ослободување на над 20.000 политички затвореници кои сè уште се држат на островот Макронисос и на други места по Граѓанската војна во Грција. [4]
На посетата на германскиот претседател Ричард фон Вајцекер на Грција во јуни 1987 година, тој го избрал Меморијалот на Кајсаријани за комеморација на жртвите од окупацијата од Втората светска војна, потег што конзервативните кругови на грчката и германската администрација го сметаат со скептицизам. Додека бил таму, Вајцсекер ги спомнал и имињата на некои други места во Грција каде германскиот Вермахт извршил масакри: Калаврита, Дистомо, Клеисоура, Коммено, Лингјадес и Канданос. [5]
На 26 јануари 2015 година, новоизбраниот премиер на Грција, Алексис Ципрас, го посетил стрелиштето и положил рози на споменикот на егзекуциите, како негов прв чин откако положил заклетва. Овој потег бил широко протолкуван како симболичен гест на пркос кон Германија и нејзината улога во грчката должничка криза. [6]
Во октомври 2017 година, бил објавен филмот To Teleftaio Simeioma („Последната забелешка“) на познатиот грчки режисер Пантелис Вулгарис. Филмот се фокусира на приказната за 200-те, со германскиот командант на логорот, капетанот на СС Карл Фишер ( Андре Хенике) и грчкиот политички затвореник и преведувач Наполеон Сукацидис (Андреас Константину) како главни ликови. [7]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Mazower, Mark (1995). Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44. United States: Yale University Press. стр. 226. ISBN 0-300-08923-6.
- ↑ „Οι 200 εκτελεσμένοι κομμουνιστές στην Καισαριανή“ (грчки). Rizospastis. 30 April 2002. Архивирано од изворникот на 30 January 2015. Посетено на 14 February 2015.
- ↑ „Η εκτέλεση των διακοσίων - Πρωτομαγιά του 1944“ (грчки). Haidari Municipality. Архивирано од изворникот на 24 September 2015. Посетено на 14 February 2015.
- ↑ Fleischer, Hagen (2006). „Authoritarian Rule in Greece (1936–1974) and its Heritage“. Во Jerzy Borejsza; Klaus Ziemer (уред.). Totalitarian and Authoritarian Regimes in Europe: Legacies and Lessons from the 20th Century. Berghahn Books. стр. 246. ISBN 1-57181-641-0.
- ↑ Fleischer, Hagen (2010). „Der lange Schatten des Krieges und die griechischen Kalenden der deutschen Diplomatie“. Во Chryssoula Kambas (уред.). Hellas verstehen: deutsch-griechischer Kulturtransfer im 20. Jahrhundert (германски). Cologne: Böhlau Verlag. стр. 205.
- ↑ Helena Smith (26 January 2015). „Alexis Tsipras pays homage to Greek communists at site of Nazi atrocity“. The Guardian. Посетено на 14 February 2015.
- ↑ Aimilios Charbis (28 October 2017). „Αποκάλυψη η νέα ταινία του Βούλγαρη“ (грчки). Kathimerini. Посетено на 31 October 2017.