Оториноларингологија
Оториноларингологија[1][2] — гранка на медицината што се занимава со болести на увото, носот и грлото.
Овие органи меѓу себе се функционално поврзани. Важна врска е единствената респираторна слузница, која се протега низ носните органи, параназалната шуплина, носниот дел од голтникот, гркланот, дишникот и дишницата. Најчести болести на увото, грлото и носот кај нашето население се следните: воспалителни болести (на надворешното и средното уво, слузокожите на носот и синусите, крајниците, голтникот, гркланот) кои можат да бидат заразни или алергиски, зачепување на ушниот канал[3] (церумен), зуење во ушите (тинитус), вртоглавица (вертиго), наглувост (сурдитас), полипи, тумори итн. Иако оториноларингологијата се занимава со болести на одредени органи, не смееме да направиме грешка да ги гледаме заболените органи како дел што може да се одвои од целината. При лекување на поленска кивавица, на пр., ги испитуваме и лечиме локалните знаци на општа сензибилизација на телото. Потребата од познавање на дишна алергија го доведува лекарот специјалист во блиска врска со алергологијата[4] како наука што поврзува многу медицински струки.
Потекло на поимот[уреди | уреди извор]
Поимот е спој од новолатински комбинирани облици (oto- + rhino- + laryngo- + -logy) добиени од четирите старогрчки зборови: οὖς ous (род. : ὠτός otos), „уво“, ῥίς rhis, „нос”, λάρυγξ larynx, “ larynx” и -λογία logia, „студија“ [5] (сп. грчки ωτορινολαρυγγολογος, „оториноларинголог“).
Грло[уреди | уреди извор]
Усната шуплина и голтникот се дел од системот за дишење и почетниот дел од системот за варење. Чувството на сувост во устата настанува од недоволно количество плунка во усната шуплина, често поради дишењето преку устата кога носот е затнат, што може да доведе и до болки во грлото. Лошиот здив од устата е непријатна тема за што најчеста причина е таложењето храна меѓу забите, а пушењето, консумирањето алкохол и зачинетата храна ја влошуваат таквата состојба. Болката во грлото може да биде резултат на воспаление на голтникот или крајниците. Воспалението на усната шуплина може да го предизвикаме со внесување на жешка или тврда храна. Воспалението го предизвикуваат и патогени микроорганизми, бактерии и вируси. Проблемите со грлото вклучуваат: кашлица, засипнатост, промени или израстоци на слузокожата, болно или отежнато голтање, болки во грлото, печење.
Нос[уреди | уреди извор]
Дишењето значи живот. Човек може да живее неколку дена без храна и вода, но само неколку минути без да дише. Носот е почетниот дел од системот за дишење и има заштитна улога при влегување на воздухот во телото[6]. Неговата површина е покриена со микроскопски влакненца кои штитат од вируси, бактерии и алергени. Ако болеста навистина се појави, нè очекуваат непријатни шмркање и кивање. Чистењето на носот е особено важно наутро, како подготовка за денот и пред спиење, бидејќи ноќе главно дишеме преку нос. Проблемите со носот вклучуваат: кивање, ослабен мирис, крвавење во носот, чешање во носот, секреција од носот, отежнато дишење на нос.
Уво[уреди | уреди извор]
Увото е периферен орган на сетилото за слух и сетилото за рамнотежа. Ушите ги забележуваат звучните бранови и ги претвораат во електрични сигнали кои се испраќаат до централните структури каде овие сигнали се „дешифрираат“ и се создава осет на слух. Опсегот на прием на честоти на човечкото уво е од 16 до 20.000 херци. Во староста овој опсег опаѓа заради бројните дегенеративни промени. На церумен се склони луѓето кои работат во прашина, луѓето кои носат слушни помагала, постарите лица, како и децата заради честото играње во песок, на земја или во прашина. Проблемите со увото вклучуваат: исцедок од увото, вртоглавица, болка во увото, ослабен слух, зуење во увото.
Преглед[уреди | уреди извор]
Прегледот е безболен и трае околу 20-30 минути. За да може прегледот да биде успешен, потребно е да се знае дека се состои од два дела. Првиот дел вклучува анамнеза, т.е. разговор со пациентот за проблемите поради кои тој доаѓа на преглед. Вториот дел го вклучува самиот чин на преглед и има свој одреден редослед. Главниот начин на преглед е проверка со помош на сетилото за вид.
Инструменти потребни за испитување[уреди | уреди извор]
Оториноларинголозите користат различни инструменти за да ја утврдат состојбата на пациентите: отоскоп, аудиометар, тимпанометар, електронистагмограф, калориметар, огледалца, оптички камери...
Напредок во оториноларингологијата[уреди | уреди извор]
Во текот на последните десетлетија во рамките на оториноларингологијата се роди нова наука наречена аудиологија.[7][8] Истата ги проучува сите услови неопходни за човек да сообраќа со друго лице преку говор. Се покажало дека развојот на говорот е меѓу најсложените човечки постапки. Говорењето не е лесно да се научи ни да се усоврши.
Обука[уреди | уреди извор]
Оториноларинголозите се лекари што исто така имаат завршено медицински факултет и имаат просечно 5-7 години постдипломска хируршка обука за ENT-H&N. Во Соединетите Држави, специјализантите завршуваат најмалку пет години хируршка специјализација.[9] Ова опфаќа три до шест месеци општа хируршка обука[10][11] и четири и пол години специјалистичка хирургија за ENT-H&N. Во Канада и САД, лекарите завршуваат петгодишна специјализација по медицинскиот факултет.
По специјалистичката обука, некои отоларинголози, хирурзи за глава и врат завршуваат напредна супспецијалистичка обука, каде обуката може да трае една до две години. Стипендиите вклучуваат хируршка онкологија на глава и врат, пластична хирургија на лице, ринологија[12] и хирургија на синуси, невротологија,[13] [14] детска отоларингологија и ларингологија. Во Соединетите Американски Држави и Канада, отоларингологијата е една од најконкурентните специјалности во медицината.[15] [16]
Во Обединетото Кралство, влезот во напредна хируршка обука по отоларингологија е многу конкурентен и вклучува ригорозен национален процес на избирање.[17] Програмата за обука се состои од 6 години напредна хируршка обука по која специјализантите често добиваат стипендии во супспецијалитети пред да станат консултанти. Типичната вкупна должина на образование, обука и средно образование е 12-14 години. Оториноларингологијата е една од најкомпензираните хируршки специјалности во САД.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „оториноларингологија“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „оториноларингологија“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „Cerumenski cep - ORL ordinacija Beograd uho grlo nos Centar za sluh i ravnotezu“. Архивирано од изворникот на 07. 05. 2015. Посетено на 05. 05. 2015. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „O alergijama - PLIVAzdravlje“. Архивирано од изворникот на 09. 01. 2015. Посетено на 05. 05. 2015. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ "otolaryngologist" entry in: Peter Harris, Sue Nagy, Nicholas Vardaxis, Mosby's Dictionary of Medicine, Nursing & Health Professions - Australian & New Zealand Edition, Elsevier Health Sciences, 2009.
- ↑ „JGL - Nos, uho i grlo“. Архивирано од изворникот на 18. 5. 2015. Посетено на 10. 5. 2015. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Gelfand, Stanley A. (2009). Essentials of Audiology (3. изд.). New York: Thieme Medical Publishers, Inc. стр. ix. ISBN 978-1-60406-044-7. Посетено на 17 March 2015.
- ↑ Berger, KW (1976). „Genealogy of the words "audiology" and "audiologist"“. Journal of the American Audiology Society. 2 (2): 38–44. PMID 789309.
- ↑ „Otolaryngology Specialty Description“. American Medical Association.
- ↑ „Surgery — General Surgeon“. Doctor Abdullah Iqbal. Посетено на 21 Jan 2023.
- ↑ „Surgery — General Specialty Description“. American Medical Association. Посетено на 21 Sep 2020.
- ↑ https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003049.htm. Отсутно или празно
|title=(help) - ↑ „Position Statement: Otology/Neurotology“. American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery (англиски). 20 March 2014. Архивирано од изворникот на 14. 05. 2021. Посетено на 9 January 2020. Проверете ги датумските вредности во:
|archive-date=(help) - ↑ Furman, Joseph M.; Lempert, Thomas, уред. (2016). Neuro-otology. Handbook of Clinical Neurology. 137. Michael J. Aminoff, François Boller, and Dick F. Swaab (series eds.). Amsterdam: Elsevier. ISBN 978-0-444-63447-4. OCLC 958650847.
Neuro-Otology: a volume in the Handbook of Clinical Neurology series, provides a comprehensive translational reference on the disorders of the peripheral and central vestibular system. The volume is aimed at serving clinical neurologists who wish to know the most current established information related to dizziness and disequilibrium from a clinical, yet scholarly, perspective.
- ↑ „Is There a Crisis in the Otolaryngology Match?“. ENTtoday (англиски). Посетено на 2020-04-16.
- ↑ „National Residency Match Program 2020“ (PDF). National Residency Match Program. Архивирано од изворникот (PDF) на 28 August 2021. Посетено на 2 April 2020.
- ↑ „Training and development (otorhinolaryngology)“. Health Careers (англиски). 2015-04-16. Посетено на 2020-04-16.