Конак на Милош во Горна Црнуќа

Конакот на Милош во Горна Црнуќа e населено место во општина Горен Милановац, но и културен споменик од исклучително значење. Станува збор за познатиот конак што принцот Милош Обреновиќ го изградил на имотот на својот очув Радован Маринковиќ. Овој објект е од големо значење и затоа што во него е донесена одлуката за подигање на Второто српско востание. Конакот на Милош е една од зградите со кои управува Музејот на Рудничко-таковскиот регион во Горен Милановац.

Доселување во Горња Црнуќа[уреди | уреди извор]

По неуспехот на Првото српско востание во 1813 година, принцот Милош одлучил да остане во земјата. Поточно, тој се повлекол од селото Бруснице. Во потрага по безбеден дом, прво го однел своето семејство во манастирот Никола кај кумот на игуменот Хаџи- Атанасиј. По неуспешниот обид за освојување на Ужице, кнезот Милош со семејството од манастирот отишол во една пештера кај селото Шаран во Таково, каде ги поминал есента и раната зима 1813 година. Потоа се преселиле во куќата на Ѓорѓи Љубичиќ под Каблар. Во текот на пролетта следната година, Обреновиќ живееле кратко во Шаран, а во март таму се родила Јелисавета-Савка, четвртото дете во семејството. Тие биле сместени во домот на Ѓорѓи Матковиќ (според некои извори не е сосема сигурно дали е Ѓорѓи-некои хроничари тврдат дека можеби е Сретен или Марко). Стравот, напнатоста и несигурноста биле причините поради кои Милош го одвел семејството југоисточно од Рудник, поточно во селото Горно Црнуќа.

Избувнувањето на Второто српско востание[уреди | уреди извор]

Од овој конак, кнезот Милош бил во Цвети во 1815 година. Излегол во војводско одело и на насобраниот народ со српско знаме ги изговорил познатите зборови: „Еве ме, еве ја вашата војна со Турците“. По ослободувањето, конакот неколку години служел како дворски и административен центар на слободна Србија, но одреден период со конакот и со имотот на кнезот сè уште управувале дворски кнезови кои биле од ова место.

Покрај тоа, на 19 декември 1815 година во Горна Црнуќа се состанал еден од најважните востанички собори и го избрал Милош Обреновиќ за „врховен кнез и владетел на српскиот народ“, ги назначил и нахијските кнезови, членови на Народната канцеларија и го усвоил првиот буџет на Србија.

Горна Црнуќа може да се смета за прва, но привремена престолнина на Србија. Принцот Милош живеел таму со своето семејство од 1814 година до 1818 година, додека Крагуевац не го зазел местото на главниот град.

Во близина на Горна Црнуќа се наоѓа оставината на големиот водач Радич Поступовиќ, средновековниот манастир Врачевшница, кој одиграл значајна духовна и политичка улога за време на востанијата.

Опис[уреди | уреди извор]

Конакот на Милош е типична дрвена куќичка „осаќанка“ изградена на стрмен предел. Не се знае кој бил градител. Тоа е дводелна трупна колиба која се состои од „куќа“, т.е. огништа, соби со шпорет од тули, подрум под собата и трем до неа. Во дворот до куќата имало помошни објекти: просторија без прозор, чардак, димница за месо и штала.

Стрмниот покрив со четири косини бил од дрво, со висок оџак и голема стреа, покриен со дрвени штици-цепени.

Постојана поставка[уреди | уреди извор]

Внатре во конакот има постојана поставка наречена „Српска куќа во првата половина на 19 век“. Оваа реконструкција на мебелот се состои од експонати од периодот на Второто српско востание-автентични предмети користени во тоа време, копии од документи, фотографски репродукции, дела од применетата уметност и слично.