Ијан Флеминг

Од Википедија — слободната енциклопедија

Ијан Ланкастер Флеминг (28 мај 1908 – 12 август 1964) — британски писател кој бил најпознат по неговата повоена серија шпионски романи за агентот Џејмс Бонд. Флеминг потекнувал од богато семејство поврзано со трговската банка Роберт Флеминг и Ко, а неговиот татко бил пратеник во парламентот на Хенли од 1910 година до неговата смрт на Западниот фронт во 1917 година. Флеминг се школувал на Итонскиот колеџ, Сендхерст (Кралски воен колеџ) и накратко на универзитетите во Минхен и Женева. Флеминг сменил неколку работни места пред да почне да пишува.

Додека работел за британската поморска разузнавачка дивизија (во Обединетото Кралство), за време на Втората светска војна, Флеминг бил вклучен во планирањето на Операцијата Златно око и во планирањето и надзорот на две разузнавачки единици, 30 Единица за напад и Т-Силите. Неговото учество во воената служба му било инспирација во неговата кариера како новинар за голем дел од содржината, деталите и длабочината на неговите романи за Џејмс Бонд. Флеминг го напишал својот прв роман за тајниот агент Бонд, наречен Казино Ројал, во 1952 година. Тоа било голем успех, имено со вкупно три печатени изданија, за да се справат со побарувачката од страна на неговите читатели. Следеле вкупно единаесет романи за агентот Бонд и две збирки раскази кои биле издадени помеѓу 1953 и 1966 година. Во романите се работи за Џејмс Бонд, кој бил офицер во Тајната разузнавачка служба, попозната како МИ6. Џемс Бонд бил познат и по неговата шифра 007. Тој бил командант во Волонтерскиот резерват на кралската морнарица. Приказните за Бонд биле рангирани меѓу најпродаваните серијали книги на сите времиња, со продадени над 100 милиони примероци ширум светот. Ијан Флеминг, исто така, ја напишал детската приказна Чити-Чити-Банг-Банг и уште две нефикциски дела. Во 2008 година, списаниетоТајмс го рангирал Флеминг на 14-то место на својата листа на „50-те најголеми британски писатели од 1945 година дотогаш“.

Во 1952 Флеминг се оженил со Ен Шартерис, која претходно се развела од нејзиниот сопруг, Есмонд Хармсворт, вториот виконт од Ротермери. Разводот дошол поради нејзината афера со авторот Флеминг. Ијан Флеминг и неговата сопруга Шартерис имале син со име Каспер. Флеминг бил голем зависник од цигари и од алкохол во поголемиот дел од својот живот. Тој подлегнал на срцевата болест во 1964 година на 56-годишна возраст. Две од неговите книги за детективот Џејмс Бонд биле објавени постхумно. По неговата смрт други писатели продуцирале романи за познатиот детектив Бонд. Креацијата на Флеминг за Бонд се појавила во филмот вкупно дваесет и седум пати, портретирана од страна на седум различни актери.

Биографија[уреди | уреди извор]

Раѓање и семејство[уреди | уреди извор]

A discoloured brass plaque showing the names of those local men killed in the First World War
Споменикот на војната Гленелг, со список на Валентин Флеминг

Ијан Ланкастер Флеминг е роден на 28 Мај 1908 година, на улицата Грин Стрит број 27 во богатиот лондонски кварт Мејфер.[1] Неговата мајка се викала Евелин „Ева“ Флеминг, а неговиот татко Валентин Флеминг кој бил пратеник во парламентот на Хенли од 1910 до 1917 година.[2] Како бебе, односно во најраните години од својот живот, тој накратко живеел со своето семејство во паркот Бразиерс во местото Оксфордшир.[3] Флеминг бил внук на шкотскиот финансиер Роберт Флеминг, кој ја основал Шкотско - американска инвестициска компанија и трговска банка позната како Роберт Флеминг и Ко.[б 1]

Во 1914 година, со почетокот на Првата светска војна, Валентин Флеминг се приклучил на ескадронот „Ц“, на сопствените Оксфордширски хусари на кралицата и се искачил до чинот мајор. Тој бил убиен при германското гранатирање на Западниот фронт на 20 мај 1917 година. Винстон Черчил, подоцнежниот Претседател на Англија напишал некролог за Валентин Флеминг што се појавил во списанието Тајмс.[5] Бидејќи Валентин поседувал имот во Арнисдејл, неговата смрт била одбележана на Воениот гробишта Гленелг во местото Хајленд.[5]

Постариот брат на Ијан Флеминг, Питер Флеминг (1907-1971) станал патописец и стапил во брак со актерката Селија Џонсон. Питер служел во Гранадиерската гарда за време на Втората светска војна, а подоцна бил ангажиран под водство на Колин Габинс да помогне во формирањето на помошните единици и секако се вклучил во операциите зад линиите на фронтот во Норвешка, но и во Грција за време на Првата светска војна.

Флеминг имал и двајца помлади браќа, Ричард (1911-1977) и Мајкл (1913-1940). Најмладиот брат Мајкл починал од здобиените рани во месец октомври 1940 година, откако бил заробен на фронтот во Нормандија додека служел во лесната пешадија на Оксфордшир и Бакингемшир.[6] во британската армија. Флеминг имал и помлада полусестра од мајка му родена вонбрачно, виолончелистката Амарилис Флеминг (1925–1999). Татко на Амарилис бил познатиот уметник Август Џон.[7] Полусестрата Амарилис била зачната за време на долготрајната афера меѓу уметникот Џон и мајка му Евелин која започнала во 1923 година, шест години по смртта на татко му Валентин.[5]

Образование и почетокот на животот[уреди | уреди извор]

Во 1914 година, Флеминг го посетувал училиштето Дарнфорд, подготвително училиште на островот Пурбек во местото Дорсет.[8][б 2] Тој не уживал додека претстојувал во Дарнфорд; претрпел големо страдање исхранувајќи се со невкусна храна, трпел физички тешкотии и малтретирање.[8]

A building in the Tudor style with a courtyard in front
Колеџот Итон, Алма исто како мајка за Флеминг од 1921 до 1927 година

Во 1921 година, Флеминг се запишува на колеџот Итон. Тој немал некои особено високи академски достигнувања. Ијан Флеминг се истакнал во спортот особено во атлетиката. Ја добил титулата Виктор Лудорум („Победник на игрите“) и тоа две години по ред, помеѓу 1925 и 1927 година.[10] Тој станал и уредник во училишно списание The Wyvern. Неговиот начин на живот во Итон го довел во конфликт со неговиот куќен домаќин, господинот Е.В. Слејтер, кој бил против однесувањето на Флеминг, бидејќи тој имал специфичен изглед со ставено масло во косата, неговото лудување со автомобил и неговиот начин на однесување особено со жените.[8] Домарот Слејтер ја убедил мајката на Флеминг да го отпише од факултетот Итон предвреме за да го запише на напорен, интензивен курс за да добие влез во Кралскиот воен колеџ, Сендхерст.[2][8] Флеминг поминал помалку од една година таму, заминувајќи во 1927 година без да добие надоместок откако се заразил со болеста гонореја.[10]

Во 1927 година, мајката на Флеминг за да го подготви за можен влез во Министерството за надворешни работи,[11] го испратила во институцијата Тенерхоф во градот Кицбиел, Република Австрија, мало приватно училиште управувано од ученикот Адлеријан и поранешен британски шпион Ернан Форбс Денис и неговата сопруга романописецот Филис Ботоме.[8] Откако ги подобрил своите јазични вештини таму, тој продолжил да студира кратко време на Минхенскиот универзитет "Лудвиг Максимилијан" и на Универзитетот во Женева во Швајцарија. Додека бил во градот Женева, Ијан Флеминг започнал љубовна романса со Моник Паншо де Ботенс.[б 3] Подоцна вљубениот пар се верил непосредно пред да се врати Ијан во Лондон во месец септември 1931 година, за да го полага испитот за влез во Министерството за надворешни работи на Британија. Флеминг го положил испитот со солиден успех, но не успеал да добие понуда за работа.[5] Неговата мајка се вклучила интервенирајќи за неговото вработување, лобирајќи кај господинот Сер Родерик Џонс, шеф на новинската агенција Ројтерс. Во месец октомври 1931 година му била дадена позиција како под-уредник и новинар во компанијата. Во месец април 1933 година, Флеминг поминал извесно време во градот Москва, каде што го покривал процесот при судењето на сталинистичкиот монтиран судски процес на вкупно шест инженери од британската компанија Метрополитен-Викерс.[11] Додека бил таму тој се пријавил да прави интервју со советскиот премиер Јосиф Сталин. Флеминг бил зачуден кога добил лично потпишана белешка од Сталин во која тој се извинувал што не можел да присуствува на евентуалното интервју.[10] По враќањето од Москва, тој ја прекинал свршувачката со Моник Паншо, откако мајка му се заканила дека ако ја спроведе свршувачката дека ќе издејствува да му биде прекинат надоместокот од фондот.[5][13][14][15]

Флеминг повторно подлегнал на семејниот притисок во месец октомври 1933 година кога заминал да работи во банкарскиот сектор со позиција на финансиер во Кул & Co. Во 1935 година се преселил во Роу и Питман во Бишопсгејт[11] како брокер.[10] Флеминг бил неуспешен во новонастанатата положба.[5] Истата година, Флеминг ја запознал Муриел Рајт додека скијала во скијачкиот ценатар Кицбиел, Република Австрија и започнал долгогодишна врска со неа. По нејзината смрт во 1944 година, за време на бомбардирањето во Втората светска војна, Флеминг бил совладан со чувство на вина и каење. Генерално се сметало дека Муриел му дала инспирација за девојките што требало да ги создаде во неговите идни романи.[16][17] На почетокот на 1939 година Флеминг започнал љубовна афера со Ен О'Нил, која била во брак со третиот барон О'Нил.[5] Ен О'нил пак имала љубовна афера со господинот Есмонд Хармсворт, наследникот на Лорд Ротермер, сопственик на новинската агенција Дејли Меил.

Втора светска војна[уреди | уреди извор]

A red brick building with white stone detailing in the Queen Anne style with French influences
Адмиралитетот, каде Флеминг работел во Поморската разузнавачка дивизија за време на Втората светска војна

Во месец мај 1939 година, Флеминг бил регрутиран од страна на адмиралот Џон Годфри, директор на поморското разузнавање на Кралската морнарица, за подоцна да стане негов личен асистент. Тој се приклучил на организацијата со полно работно време во месец август 1939 година,[5] со кодно име „17F“,[18] и работел во просторијата 39 во Адмиралитетот, денес позната како зградата Рипли.[5] Биографот на Флеминг, Ендрју Лајсет, забележал дека Флеминг „немал очигледни квалификации“ за својата улога која ја извршувал. Како дел од неговото назначување, Флеминг во месец јули 1939 година бил поставен во волонтерскиот резерват на Кралската морнарица,[5] најпрво како поручник,[5] но неколку месеци подоцна бил унапреден во поручник-командант.[5]

Ијан Флеминг се покажал незаменлив во улогата на личен асистент на Џон Годфри и бил со одлични квалитети во административните работи. Годфри бил познат како конфликтен лик кој создавал непријатели во владините кругови. Тој често го користел Ијан како врска со останатите делови од владината администрација за време на војната. Таков пример бил со администрацијата од Тајната разузнавачка служба, потоа со Извршниот директор за политичко војување, Извршниот директор за специјални операции (SOE), како и Заедничкиот разузнавачки комитет и секако со персоналот на Премиерот.[19]

На 29 септември 1939 година, набргу по почетокот на војната, Годфри пуштил во движење меморандум дека „Ијан Флеминг ги носи сите белези на Поручник - командант“. Ова било според историчарот Бен Мекинтајр.[20][20] Тој бил наречен Мемо за пастрмка и го споредувал измамувањето на непријателот во време на војната со ловење при риболов. Ги имал сите овластувања со кои можело да се намамат U-бродовите и секако германските површински бродови кон[19] минските полињата. Со тоа сакал да се прикрие планираната инвазија на Италија од страна на Северна Африка, која ја развил комадантот Чарлс[20] во месец октомври 1942.[20] Препораката за Мемото за пастрмка звучела: "Предлог (не многу добар), и продолжува: „Наредниот предлог е користен за книгата на Базил Томсон: имено труп преправен како воздухоплов, кој може да биде фрлен на брегот, наводно од падобран кој што откажал поради неисправност. Имам разбирње дека немало потешкотии да се добијат повеќе трупови во Поморската болница, но, се разбира, тие би требало да бидат свежи.“[20]

Во 1940 година, Флеминг и Годфри го контактирале Кенет Мејсон, професор по географија на Универзитетот Оксфорд, за нивната подготовка на извештаи за геограграфските одлики на земјите вклучени во воените операции. Овие извештаи били претходници на серијата Географски прирачници на Поморската разузнавачка дивизија, оформена и искористена помеѓу 1941 и 1946 година.[21]

Операцијата Безмилосно, била план чија цел била да се добијат детали за кодовите Енигма, што ги користела германската морнарица. Овој план бил поттикнат од меморандумот напишан на 12 септември 1940 година од страна на Флеминг до Годфри. Идејата била да се „добие“ нацистички (германски) бомбардер, да се пополни со екипаж кој зборува германски, кој ќе биде облечен во униформи на Луфтвафе и да се урне во водите на каналот Ла Манш. Екипажот потоа требало да ги нападне своите германски спасувачи и да го врати нивниот брод и машината Енигма на територијата на Англија.[5] Навредените Алан Тјуринг и Питер Твин кои биле незадоволни и некаде во паркот Блечли било заклучено дека таа мисијата никогаш не била извршена. Имено, според внуката на Флеминг, Луси, која била официјален претставник на кралските воздухопловни сили ако се фрлило соборен бомбардер, на пример од типот Хајнкел во каналот Ла Манш, тој со голема веројатност ќе потоне прилично брзо во морските длабочини.

Флеминг извесно време работел заедно со полковникот „Вајлд Бил“ Донован, специјалниот претставник на претседателот Френклин Д. Рузвелт за разузнавачка соработка меѓу Лондон и Вашингтон (Англија и САД).[5] Во месец мај 1941 година, Ијан Флеминг го придружувал господинот Годфри во Соединетите Американски Држави, каде што помогнал во изработувањето план за потребите на Канцеларијата на координаторот за информации, подоцна познат како оддел што се претворил во Канцеларија за стратешки услуги и на крајот се преименувал во ЦИА.[22]

Адмиралот Годфри помеѓу 1941 и 1942 година го поставил својот пријател Флеминг на чело на операцијата наречена „Златно око.“ Операцијата Златно око била план за одржување на разузнавачка рамка во Кралството Шпанија во случај на германско преземање на шпанската територија.[5] Планот на Флеминг вклучувал одржување на комуникација со протокот и територија Гибралтар и започнување диверзантски операции против германските нацисти.[10] Во 1941 година тој стапил во контакт со извесен американски претставник Донован, а во врска со американското учество во мерката наменета да се осигура дека Германците нема да доминираат по морските патишта.[5]

30 - Единица за напад[уреди | уреди извор]

Во 1942 година, Флеминг формирал единица од командоси, позната како Бр.30.[23] Задачата на 30 АУ (Единица за напад) била да биде во близина на линијата на фронтот на напредување. Таа понекогаш требало да заплени непријателски документи од претходно насочени штабови.[24] Единицата била заснована врз принципот на една германска група предводена од страна на Ото Скорцени, кој преземал слични активности во битката на островот Крит во месец мај 1941 година.[19] Германската единица се сметала од страна на Флеминг за „една од најистакнатите иновации во целото Германското разузнавање“. [10]

Флеминг со единицата никогаш не се борел на терен во првите борбени линии, туку избирал конкретни цели и ги насочувал своите операции од позадинските позиции.[19] При нејзиното формирање, единицата имала јачина од 30 луѓе, но набрзо потоа таа пораснала во големина и состав пет пати поголема.[10] Конкретната единица била пополнета со луѓе од други единици, пред сѐ од командоси и била обучена за невооружена борба. Специјалност ѝ била отворање на сефови и одбирање на заклучени и шифрирани објекти од типот на SOE.[19] Кон крајот на 1942 година, капетанот (подоцна позадински, логистички адмирал) Едмунд Рашбрук го заменил Годфри како шеф на Поморската разузнавачка дивизија. Тогаш со спроведената измена влијанието на Флеминг во организацијата било видно намалено. Иако влијанието било намалено, тој ја задржал контролата над составот наречен 30 АУ. Флеминг не бил популарен кај членовите на единицата,[10] бидејќи на припадниците на истата не им се допаднало кога тој ги нарекувал неговите или своите од единицата „Црвени Индијанци“.[5]

Пред истоварувањето во Нормандија во 1944 година, повеќето од спроведените операции на единицата 30 АУ биле во реонот на Средоземното Море, иако било можно тајно да учествувале и во Рацијата позната како Диепе. Тоа била неуспешна рација за освојувањето на Енигма и нејзините сродни материјали. Ијан Флеминг го набљудувал нападот од делот наречен ХМС <i id="mwAXY">Ферни</i>, на оддалеченост од 700 јарди од брегот.[25] Поради своите успеси во Сицилија и Италија, единицата 30 АУ добила голема доверба од одделот на поморското разузнавање. [23][24]

Во месец март 1944 година, Ијан Флеминг ја надгледувал дистрибуцијата на разузнавачки информации до единиците на Кралската морнарица како подготовка за наредената операција наречена операција „Оверлорд“.[10] Флеминг бил сменет од местото шеф на единицата 30 АУ на 6 јуни 1944 година, [19] но ја задржал можноста за негово евентуално активно учество во истата.[5] Тој ја посетил единицата 30 АУ на терен за време и по операцијата наречена Оверлорд, особено по нападот на битката за Шербур. Тој бил загрижен дека единицата била на погрешен начин користена како ударна тупаница и редовна командоска сила, наместо како единица задолжена за собирање разузнавачки информации. Ваквиот начин на злоупотреба ги трошела специјалистичките вештини на персоналот и ја ризикувале нивната безбедност. Со сето тоа директно било загрозено виталното собирање разузнавачки информации, за што и била првично наменета. Подоцна било извршено ревидирање на управувањето и раководењето на таквиот тип на единици.[23] Флеминг ја следел единицата во една акција во Германија, откако таа го лоцирала, замокот Тамбах, каде се наоѓале германските поморски архиви од 1870 година.[10]

Во месец декември 1944 година, Флеминг бил испратен на патување за утврдување факти некаде во реонот на Далечниот Исток, директно во име на директорот на поморското разузнавање.[5] Голем дел од патувањето било потрошено за идентификување на можностите на единицата 30 АУ за евентуална акција во реонот на Тихиот Океан.[5] Оваа единица имала мали акции во реонот на Тихиот Океан поради идната јапонска капитулација.[26]

Т-Сила[уреди | уреди извор]

A white-washed bungalow with a lawn in front
Златно око(имот) каде Флеминг ги напишал сите приказни за серијалот на Бонд

Успехот на единицата наречена 30 АУ довело до одлуката во месец август 1944 година да се формира една друга единица наречена „Целна сила“, која станала позната како единица со ознака Т-Сила. Во официјалниот меморандум, но и на состанокот одржан во Националниот архив во Лондон, била дефинирана примарната улога на единицата на овој начин: „Т-сили или Целни сили, имале задача да чуваат и обезбедуваат документи, лица, опрема, со борбен и разузнавачки персонал и тоа веднаш по заземање големи градови, пристаништа и слично.Тоа требало да го вршат на ослободена и непријателска територија“.[24]

Ијан Флеминг кога седнал во комитетот ги избрал носечките цели на единицата наречена Т-сили и ги запишал во списите на „Црните книги“ кои биле издадени за потребите на офицерите на единицата.[24] Пешадиската компонента на Т-силите делумно била составена од 5-тиот баталјон, однодно полкот на кралот, кој давал поддршка на Втората армија.[24] Флеминг бил одговорен за обезбедување цели од интерес за британската војска, вклучувајќи јадрени лаборатории, центри за истражување на воздухот и индивидуални научници поврзани со ракетни системи. Најзабележителните откритија на единицата биле за време на напредувањето во близина на германското пристаниште Кил. Исто така и во истражувачкиот центар за германски мотори користени во ракетата V-2 како и во авионите т.е ловците Messerschmitt Me 163 и секако брзите У-чамци.[24] Флеминг подоцна употребил и елементи од активностите на Т-Форс во своето пишување, особено во неговиот роман Месечината[24] од 1955 година, посветен на Џејмс Бонд.

Во 1942 година во Јамајка, Флеминг присуствувал на самитот посветен на англо-американското разузнавање. И покрај постојаните силни дождови за време на неговата посета на островот, тој одлучил да има постојано место на живеење на овој остров, откако секако војната би завршила.[18] Неговиот пријател Ајвар Брајс помогнал да се најде парцела на територијата на парохијата Света Марија каде, во 1945 година, Флеминг изградил куќа, која ја нарекол Златно око.[22] Името на куќата и имотот каде што ги напишал своите најпознати романи има повеќе можни извори на потекло. Самиот Флеминг ги споменал воена операција „Златно око[5] и романот на Карсон Мекалерс од 1941 година „Рефлексии во златното око“. Во тоа дело било опишана употребата на британските поморски бази на островите Кариби од страна на американската морнарица.[22]

Флеминг бил демобилизиран во месец мај 1945 година, но останал во РНВР уште неколку години, добивајќи на 26 јули 1947 година унапредување во ранг на суштински командант-поручник (Специјален огранок). Во месец октомври 1947 година, тој бил награден со Медал за слобода на кралот Кристијан X, за неговиот придонес во помагањето на данските офицери кои пребегале од Данска во Британија за време на германската окупацијата на Данска.[2][27] Својата служба ја завршил на 16 август 1952 година, кога бил конечно избришан односно повлечен од активниот список на составот на РНВР со чин командант-потполковник.

Повоена активност[уреди | уреди извор]

По демобилизацијата на Ијан Флеминг во месец мај 1945 година, тој станал странски управител во групата весници Кемсли, која во тоа време била во сопственост групацијата на Сандеј Тајмс. Во оваа улога тој имал задача да ја надгледува светската мрежа на дописници на весникот. Неговиот договор му дозволувал да има три месеци одмор секоја календарска зима, што го користел да замине на неговата омилена дестинација, островот Јамајка. Флеминг за весникот работел со полно работно време до месец декември 1959 година.[5] Продолжил да пишува статии и да присуствува на неделните состаноци кои се одржувале секој вторник, некаде до 1961 година.[5][5]

Откако првиот сопруг на Ен Шартерис починал во војната, таа очекувала да се омажи за Ијан Флеминг, но тој сепак решил да остане во слободна брачна состојба. На 28 јуни 1945 година, таа се омажила за вториот виконт Ротермер. Како и да е, Шартерис ја продолжила својата афера со Флеминг, патувајќи често за Јамајка. Таа за да ја сокрие аферата, изнаоѓала изговор дека посетата на островот всушност била за да го посети својот пријател и сосед Ноел Кавард. Во 1948 година таа ја родила заедничката ќерка со Флеминг, Мери, која сепак била мртво родена. Ротермер и Шартерис се развеле во 1951 година, поради нејзината врска со Ијан Флеминг. Таа се венчала со Флеминг на 24 март 1952 година на островот Јамајка.[5] Венчавката била само неколку месеци пред да се роди нивниот син Каспар во месец август истата година. И Флеминг и Ен Шартерис имале љубовни афери за време на нивниот брак. Таа со Хју Гејтскел, лидерот на Лабуристичката партија и лидер на опозицијата,[5] а пак Флеминг имал долготрајна афера на островот Јамајка со една од неговите сосетки со име Бланш Блеквел, мајка на познатата Крис Блеквел од продукцијата Island Records.[19]

Флеминг бил пријател со британскиот премиер Ентони Иден. Тој извесно време во месец ноември 1953 година му приредил на Еден одлично гостопримство во Голденај поради влошената здравствена состојба на Премиерот.[28]

1950-тите години[уреди | уреди извор]

„Мирисот, чадот и потта на казиното се мачни во три часот наутро. Тогаш ерозијата на душата предизвикана од високото коцкање - мешавина од алчност и страв и нервна напнатост - станува неподнослива, сетилата се будат и се бунтуваат од неа“. Флеминг првпат за време на војната им напоменал на своите пријателите дека сака да напише шпионски роман, амбиција која ја постигнал во рок од само два месеци со Казино Ројал.[29] Тој започнал да ја пишува книгата на 17 февруари 1952 година, во Голденај, добивајќи инспирација од сопствените искуства кои ги поседувал и секако од можноста за добра имагинација. Подоцна тој изјавил дека романот го напишал за да го одвлече вниманието од неговата идна венчавка со бремената Чартерис.[30] Поради тоа, делото го нарекол „Страшен опус на опашката“.[10] Неговиот ракопис бил отчукуван на машина во Лондон од страна на Џоан Хау (мајката на патеписецот Рори Меклин) и црвенокосата секретарка на Флеминг во списанието Тајмс врз која делумно и се базирал ликот на Мис Монипени.[31] Малку подоцна, Клер Бланшар, негова поранешна девојка, го советувала да не ја објавува книгата или пак тоа да го стори под некаков псевдоним.[19]

За време на последните нацрт фази на Казино Ројал, Флеминг му дозволил на својот пријател Вилијам Пломер да погледне во една од копиите на написите, а тој со негодување забележал велејќи: „колку што можам да видам елементот на неизвесност е целосно отсутен“.[5] И покрај тоа, Пломер мислел дека книгата има доволно добри надежи и очекувања, и испратил примерок до издавачката куќа наречена Џонатан Кејп. Најпрво луѓето од издавачката куќа не биле фасцинирани од романот, но под сугестии на братот на Флеминг, Питер, чии книги биле доста успешни, била убедена компанијата да го објави делото и на Ијан Флеминг.[5] На 13 април 1953 година сепак Казино Ројал бил издаден за читателите на Обединетото Кралство во форма со тврд повез, по цена од 10,6s.[5] Корицата на изданието била дизајнирана од самиот Флеминг. Книгата доживела голем успех и биле потребни три печатени серии за да се задоволела побарувачката.[5][32]

Романот се фокусирал на подвизите на Џејмс Бонд, офицер во Тајната разузнавачка служба, попозната како МИ6. Бонд бил познат и по неговиот код 007 и воедно бил командант во Кралскиот поморски оддел. Ијан Флеминг го позајмил името за својот лик од познатиот американски орнитолог Џејмс Бонд, експерт за карипските птици и автор на финалниот теренски водич наречен Птици од Западна Индија. Флеминг, кој и самиот бил вљубеник на птици, имал копија од водичот за птиците на орнитологот Бонд. Ијан во една прилика и рекол на сопругата на орнитологот „дека тоа е кратко, неромантично, англосаксонско, но сепак доста маженствено име (се мисли на името на нејзиниот сопруг) е токму тоа што му било потребно, и така е роден и создаден вториот Џејмс Бонд“.[33] Во едно интервју од 1962 година во списанието The New Yorker, тој дополнително објаснил дека: „Кога го напишав првиот дел во 1953 година, очекував Џејмс Бонд да биде крајно досаден, неинтересен човек на кој му се случуваа несекојдневни работи; посакував тој да биде тап инструмент (не многу забележителен) и кога барав име за мојот протагонист, мислев од Бога, (Џејмс Бонд) дека тоа претствува најглупавото име што сум го слушнал дотогаш.“

Ијан Флеминг своето создавање на поединци како ликови го втемелувал според ликовите кои ги запознал за време на неговото присуство во Поморската разузнавачка дивизија и признал дека ликот на Џејмс Бонд „бил соединение од сите тајни агенти и типови на командоси кои ги сретнал за време на штотуку завршената војна“. Меѓу тие типови бил и неговиот брат Петар, кого тој еднoставно го обожавал, а кој бил вклучен за време на војната во операциите во позадинските линии во Норвешка и Грција. Флеминг предвидел дека Бонд ќе личи на композиторот, пејачот и актер Хоаги Кармајкл, други пак, како што бил на пример авторот и историчар Бен Мекинтајр, го идентификуваат ликот со сопствениот изглед на Флеминг при неговиот опис на ликот на Џејмс Бонд.[10][34] Општите наводи во романите го опишуваат ликот на Бонд како човек со: „мрачен, прилично суров, но добар изглед“.[11]

Флеминг, исто така, го моделирал ликот на Бонд според Конрад О'Брајан-Френч, доушник (шпион) кој Флеминг го запознал додека скијал во зимскиот центар Кицбиел во 1930-тите. Други личности од кои Флеминг црпел каректеристични особености биле Патрик Далзел-Џоб, кој служел во единицата 30 АУ за време на војната, и секако Бил „Бифи“ Дандердејл, раководител на станицата на МИ6 во Париз, кој карактеристично во приватниот живот носел манжетни и рачно изработени костуми. Бил додека ги вршел професионалните задачи низ Париз бил превезуван со возило од компанијата за експлузивни возила Ролс-Ројс.[10] Сер Фицрој Меклин претставувал уште еден можен модел за ликот на Бонд, врз основа на неговата воена активност во позадинските непријателски линии на територијата на Балканот. Исто така постоел уште еден оригинален модел во ликот на двојниот агент на МИ6 од македонско потекло Душко Попов.[19] Флеминг, исто така на Бонд му дал и дел од своите одлики, вклучувајќи го истиот хендикеп или недоволно разбирање во играта во голф, својот огромен вкус за пржени јајца, љубовта кон коцкањето и користењето на истиот бренд на тоалети.[10]

Веднаш по објавувањето на изданието на Казино Ројал, Ијан Флеминг го искористил својот годишен одмор во неговата куќа на островот Јамајка за да може да напише уште еден серијал за јунакот Џејмс Бонд. Биле објавени вкупно дванаесет романи за Бонд, како и две збирки раскази помеѓу 1953 и 1966 година. Последните две збирки (Човекот со златен пиштол и Октоподот и Живите дневни светла) биле објавени постхумно.[35] Голем дел од содржината на приказните потекнувала од претходната активност на Флеминг додека бил активен во Поморската разузнавачка дивизија или од настани инспирирани за време на Студената војна.[10] Во заплетот на делото Од Русија, со љубов била користена измислена советска машина за декодирање наречена „Спектор“ како специјална мамка за да го зароби Џејмс Бонд. Машината Спектор ги црпела своите корени во воената германска машина наречена Енигма.[19] Заплетот пак на романот за доушникот на Ориент Експрес бил втемелен врз приказната за Јуџин Карп, американско поморско аташе и разузнавачки агент со седиште во градот Будимпешта, кој успеал да го премести Ориент експрес во месец февруари 1950 година од Будимпешта во Париз, носејќи документи за разнесените шпионски мрежи на САД на територија на Источниот блок. Во тој серијал Советските атентатори кои веќе се наоѓале во возот кој се движел од Будимешта за Париз успеале да го надозираат со недозволени суптанции кондуктерот Карл, а потоа набргу било пронајдено тело во железнички тунел јужно од градот Салцбург.[19]

Хоаги Кармајкл, чиј изглед Флеминг го опишал во Бонд

Многу од имињата користени во делата за Бонд потекнувале од луѓе кои Флеминг ги лично ги познавал: Скараманга, главниот негативец во делото Човекот со златен пиштол, бил именуван по колегата Итон со кој Флеминг заедно учествувал во одредени акции.[10]Ликот на Голдфингер, од истоимениот роман, бил според британскиот архитект Ерно Голдфингер,за чие дело Флеминг имал доза на згрозеност.[10] Сер Хуго Дракс, антагонистот во делото Мунрејкер, бил именуван според познаникот на Флеминг, адмиралот Сер Реџиналд Ајлмер Ранфурли Планкет-Ернле-Ерле-Дракс.[10] Помошникот пак на Дракс, Кребс, го носел истото име како и последниот началник на Генералштабот Адолф Хитлер.[35] Еден од хомосексуалните негативци од делото Дијамантите се вечни, „Буфи“ Кид, го добил името по еден од блиските пријатели на Флеминг - и роднина на неговата сопруга - Артур Гор 8-ми Ерл од Аран, уште попознат како Буфи на неговите пријатели.[10]

Првото дело на Флеминг кое било нефикција наречено Шверцерите на дијаманти, било објавено во 1957 година и било делумно втемелено на заднинско истражување за неговиот четврти дел на Бонд романот, Дијамантите се вечни.[11] Голем дел од материјалот се појавил во списанието Сандеј Тајмс кој бил заснован на интервјуата на Ијан Флеминг со Џон Колард, член на Меѓународната организација за безбедност на трговија со дијаманти кој претходно работно бил ангажиран во МИ5.[11] Книгата добила најразлични критики во Обединетото Кралство и САД.[11]

За првите пет книги (Казино ројал, Живеј и нека умре, Мунрејкер, Дијамантите се вечни и Од Русија, со љубов) Флеминг добил општо и генерално позитивни критики.[10] Генерално позитивните критики се менувале во месец март 1958 година кога Бернард Бергонзи, во списанието Twentieth Century, ја критикувал работата на Флеминг во однос на тоа дека содржи „силно изразена низа на воајеризам и садо-мазо ефекти“ и напишал дека книгите го покажуваат „вкупниот недостаток на која било етичка референтна рамка“. Во написот Флеминг бил неповолно споредуван со Џон Бјукен и Рејмонд Чендлер според моралните и книжевни критериуми.[32] Еден месец подоцна имало критика и за делото, Доктор Но.[10] Најсилно формулираните критики пристигнале од Пол Џонсон од Њу Стејтсмен, кој во својата рецензија наречена „Секс, снобизам и садизам“, романот на Флеминг бил искоментиран како: „без сомнение, најужасната книга што некогаш сум ја прочитал“. Џонсон продолжил и додал „додека поминав една третина од делото, морав да потиснам силен импулс на вознемиреност и да го фрлам предметот“. Џонсон препознал дека во делото за Бонд „постоело општествен феномен од одредена важност“, но ова се сметало за негативен елемент, бидејќи феноменот се однесувал „во трите основни составни делови во Доктор Но, сите биле со нездрава содржина, со чисто англиски тип: превејуавало одреден садизам на еден училиштен силеџија, потоа механички, дводимензионални сексуални копнежи на еден фрустриран адолесцент и груби желби на еден возрасен човек од предградијата на градовите“. Џонсон не видел позитивни елементи во делото Доктор Но и притоа додал: „Господинот Флеминг не поседува литературна вештина, конструкцијата на книгата е хаотична, цели инциденти и ситуации се случајно вметнати, а потоа сепак заборавени, на еден случаен начин“.

И Лајсет забележал дека Флеминг: „заминал во личен и креативен пад“ и по брачните проблеми и нападите врз неговата професионална работа, делото Златниот прст било напишано пред објавувањето на делото Доктор Но. Наредната книга која Флеминг ја создал била Само за твоите очи. Таа претставувала збирка раскази добиени според контури напишани за една телевизиска серија што сепак не се реализирала.[11] Додека Флеминг ги пишувал телевизиските сценарија и расказите Лајсет забележал: „расположението на Ијан, пред се заморот и сомнежот кој го имал во себе започнале да влијаат на неговото пишување“, што можело конкретно да се согледа во мислите на делото за Бонд.[5]

1960-тите[уреди | уреди извор]

Во 1960 година, Ијан Флеминг бил задолжен од Кувајтската нафтена компанија за да напише книга за државата Кувајт и нејзината нафтена индустрија. Кувајтската влада не го одобрила вообичаеното писание, Состојба на возбуда: Впечатоци од Кувајт, и тоа никогаш не било објавено. Според Флеминг: „Нафтената компанија изразила одобрување за составот книгата, но сметала дека нивна должност била да ја достави до членовите на Владата на Кувајт за нејзино одобрување. Засегнатите шеици сметале дека имало непријатни одредени коментари и критики, а особено пасусите кои се однесувале на авантуристичкото минато на земјата која во тој момент посакувала да биде „цивилизирана“ во секој поглед и да го заборави своето романтично и авантуристичко минато“.

Ијан Флеминг го следело разочарувањето од делото „За твоите очи" со Тандербол, новелизацијата на филмското сценарио на кое работел со уште неколку други сосработници. Активностите за тој проект започнале во 1958 година кога пријателот на Флеминг, Ајвар Брајс, го запознал Ијан со младиот ирски писател и режисер, Кевин МекКлори. Тројцата соработници, заедно со уште еден пријател на Брајс, Ернест Кунео, работеле на идното сценарио[11] на погоре споменатото дело. Во месец октомври Кевин МекКлори го довел и го претставил искусниот сценарист Џек Витингем како дополнителен член на новоформираната екипа.[22] До месец декември 1959 година, МекКлори заедно со Витингем му испратиле на Флеминг готово сценарио за проектот.[11] Флеминг размислувал извесно време за вклученоста на Кевин МекКлори во тимот и конечно во месец јануари 1960 година ја објавил својата намера да го достави сценариото до продуцентската куќа МЦА, со една препорака која предвидувала тој заедно со МекКлори да бидат заеднички продуценти.[22] Тој дополнително му рекол на својот соработник дека ако продукцијата МЦА го отфрли филмот поради неговата вклученост, тогаш МекКлори треба да склучи договор и да се понуди на продукциската куќа МЦА, да се повлече од договорот или пак како трета опција да поднесе тужба на судот.[22]

Работејќи во Голденај во помеѓу месец јануари и месец март 1960 година, Флеминг го напишал романот наречен Thunderball, врз основа на сценариото напишано од Витингем и МекКлори и самиот тој.[11] Во месец март 1961 година, господинот МекКлори предвреме прочитал една од копиите и заедно со Витингем веднаш поднеле петиција до Високиот суд во Лондон за со брз налог да се запре евентуалното објавување.[11] По две судски дејствија, (рочишта), односно по второто судско заседание во месец ноември 1961 година, Флеминг му понудил на соработникот МекКлори одреден договор, со кој се решил проблемот без учество на судот. Господинот МекКлори ги добил литературните и филмските права на сценариото, додека Флеминг ги добил правата на романот, под услов да бидат признаени како единствени заеднички застапници.[5]

Книгите на Ијан Флеминг отсекогаш добро се продавале, особено во 1961 година кога продажбата драстично се зголемила. На 17 март 1961 година, четири години по нејзиното објавување и три години по големите критики книгата Д-р Но, во една статија во списанието Живот била издадена книгата Од Русија со љубов и таа била една од 10-те омилени книги на американскиот претседател Џон Ф. Кенеди.[36] Претседателот Кенеди и Ијан Флеминг претходно пред да се објават десетте омилени книги на Претседателот се сретнале во една прилика во градот Вашингтон. Ова големо признание и поврзаниот публицитет, довеле до голем пораст на продажбата, што го претворила Флеминг во најпродаваниот писател за криминални романи во САД.[5][37] Ијан Флеминг ја сметал делото Од Русија, со љубов за негов најдобар роман. Тој изјавил:„одлична работа бидејќи секоја од книгите се чини дека била омилена кај еден или кај друг дел од јавноста и ниедна книга до тогаш не била целосно проколната односно критикувана со тешки зборови“.[19]

Во месец април 1961 година, непосредно пред вториот судски случај за случајот Тандербол, Флеминг доживеал срцев удар и тоа за време на еден редовен неделен состанок во редакцијата на Сандеј Тајмс.[5] Додека тој закрепнувал, еден од неговите пријатели, со име Даф Данбар, му дал една копија од замислената Приказна за верверицата Нуткин, на господинот Беатрикс Потер и му предложил да пронајде време и да го напише текстот за приказната која секоја вечер, пред спиење Флеминг му ја раскажувал на својот син Каспар.[5] Флеминг со задоволство го одобрил проектот и веднаш му напишал на својот пријател и издавач Мајкл Хауард од редакцијата Џонатан Кејп, со една мала шега во која се вели: „Имам можност да ти робувам, дури и кога се наоѓам на работ од гробницата“.[10] Крајниот резултат од тие преписки бил, реализацијата на единствениот роман за деца на Ијан Флеминг насловен како, Чити-Чити-Банг-Банг, кој бил објавен во месец октомври 1964 година, два месеци по неговата смрт.[11]

Во месец јуни 1961 година, Флеминг продал шестмесечна можност за филмските права на неговите публикции и идните романи и кратки раскази на Хари Салцман.[11] Салцман подоцна го формирал продукциското студио Еон Продукција, заедно со Алберт Р. „Каби“ Брокула, и по детална и темелна потрага, тие го најмиле актерот Шон Конери за договор за снимање најпрво за шест филмови, а подоцна намален на само пет. Првиот фим бил обработка на романот почнувајќи со Др.Но (1962).[11] Приказот на јунакот Бонд од страна актерот Шон Конери влијаел подоцна на литературниот лик во делото You Only Live Twice, инаку првата книга напишана по издавањето на легендарната Д-р Но. Ијан Флеминг му вдахнал на Џемс Бонд големо чувство за хумор што го немало во претходните приказни.[10]

Втората нефикционална книга на Флеминг била објавена во месец ноември 1963 година со наслов: Возбудливи градови.[38] И ова дело било печатено во серија статии во издавачката куќа на Sunday Times. Книгата како што кажува насловот, заснована е на здобиените впечатоците на Флеминг додека патувал по светските градови[22] во периодот на 1959 и 1960 година.[39] Во1964 година продуцентот Норман Фелтон го поттикнал за да може напише шпионски серијал за телевизиска изведба, Флеминг дал неколку идеи, вклучувајќи ги и имињата на ликовите како Наполеон Соло и Април Танчер, кои би настапувале во серијата наречена Човекот од чичко.[11] Сепак, Флеминг подоцна се повлекол од проектот по барање од Еон продукцијата. Позадинската причина за повлекувањето била да избегнат какви било правни проблеми што би можеле да настанат доколку проектот се преклопи со филмовите за Џемс Бонд.[40]

Во месец јануари 1964 година, Ијан Флеминг заминал во Голден ај на Јамајка. Тоа бил неговиот последен одмор. Тогаш ја напишал првата верзија на книгата со наслов Човекот со златен пиштол.[8] Флеминг бил незадоволен од првата верзија и веднаш му напишал на Вилијам Пломер, уредникот на неговите романи, барајќи комплетно да се преработи верзијата на книгата.[11] Тој станал комплетно понезадоволен од книгата и бил на размислување самиот да ја преработи, но сепак бил разубеден од страна на уредникот Пломер, кој ја сметал истата за релативно добро изводлива за објавување.[5]

Смртта на Флеминг[уреди | уреди извор]

An obelisk marking the site of the Fleming family grave
Гробот и споменикот на Флеминг, Севенхемптон, Вилтшир

Ијан Флеминг бил тежок зависник од цигари и голем пушач, но и љубител на алкохолни пијалоци и би можело да рече дека бил и алкохоличар. Во текот на неговиот подоцнежен живот страдал од срцеви заболувања.[б 4] Во 1961 година, на 53-годишна возраст, доживеал срцев удар и оттогаш себорел да се опорави од болеста.[5] На 11 август 1964 година, додека престојувал во хотел во Кентербери, Флеминг заминал на ручек во голф клубот Ројал Сент Џорџ, а подоцна вечерал во неговиот хотел во друштво на пријателите. Денот бил доста напорен за него, и по оброкот колабирал пропратено со нов срцев удар.[5] Флеминг починал на 56-годишна возраст во болницата Кент и Кентербери во раните утрински часови на 12 август 1964 година точно на 12-тиот роденден на неговиот син Каспар.[43] Неговите последни снимени зборови биле извинување до возачите на брзата помош кој ги вознемирил[8] велејќи им: „Жал ми е што ве мачам, момчиња. Не знам како се снаоѓате[5] толку брзо во сообраќајоѕ на патиштата овие денови. Флрминг бил погребан во дворот на црквата во Севенхемптон во близина на градот Свиндон.[44] Неговиот тестамент бил отворен на 4 ноември, при што имотот му бил проценет на 302 147 фунти што е еквивалентно на 6,513,977 фунти во 2021 година.[45][46]

Последните две книги на Флеминг, со наслов Човекот со златен пиштол и Октопод и Живите дневни светла биле објавени постхумно.[35] Човекот со златен пиштол бил објавен осум месеци по смртта на Флеминг и не поминал низ целиот процес на уредување од страна на Флеминг.[11] Како резултат на тоа, издавачката куќа Џонатан Кејп сметала дека романот е со сомнителен квалитет, односно е тенок и „слаб“.[5] Издавачите му го предале ракописот на Кингсли Амис за да го прочита далеку од очите на јавноста, односно да го прочита на одмор. Но, и покрај тоа, неговите предлози кој ги доставил не биле земени предвид.[5] Биографот на Флеминг, Хенри Чендлер, забележал дека романот „добил љубезни и прилично тажни критики, признавајќи дека книгата всушност била оставена полузавршена и како таква не го претставувала Флеминг во највисокото можно издание“.[19] Последната книга за Џејмс Бонд, која содржела два раскази под наслови Octopussy и The Living Daylights, била објавена на 23 јуни 1966 година во Британија.[11]

Во месец октомври 1975 година, синот на Флеминг, Каспар, на возраст од 23, извршил самоубиство од предозирање со дрога[47] и бил погребан заедно во гробот на неговиот татко.[44] Вдовицата на Флеминг, Ен, починала во 1981 година и таа била погребана во заедничката гробница со нејзиниот сопруг и нивниот син.

Пишување[уреди | уреди извор]

Авторот Рејмонд Бенсон, кој подоцна напишал серија романи за Џејмс Бонд, забележал дека книгите на Флеминг припаѓаат на два стилски периоди. Оние книги напишани помеѓу 1953 и 1960 година имале тенденција да се концентрираат на „расположението, развојот на карактерот и унапредувањето на заговорот“, додека оние книги објавени помеѓу 1961 и 1966 година вклучувале повеќе конкретни детали, но и повеќе фотографии. Рејмонд Бенсон тврдел дека Ијан Флеминг бил „мајсторски раскажувач“ сѐ до моментот кога го напишал делотоТандербол во 1961 година.[11]

Џереми Блек ја поделил серијата втемелена на негативците што ги создал авторот Флеминг. Таа забелешка била поддржана и од колегата, академикот Кристоф Линднер.[32] Така, на пример, првите книги Казино Ројал и Само за твоите очи биле класифицирани како „Приказни за Студената војна“ и ако се споредат со СМЕРШ би се квалифицирале како антагонисти или спротивставени верзии.[35] По нив следеле Блофелд и Спектар како изразени противници на Џејмс Бонд во трите романи Тандербол, Тајната служба на нејзиното височество и Живееш само двапати. Овие пак романи биле создадени по настаните и по затоплувањето на односите на затегнатоста на релација Исток-Запад.[35][б 5] Блек и Линднер ги класифицираат преостанатите книги со наслови: Човекот со златен пиштол, Октопод и Живите дневни светла и Шпионот што ме сакаше - како „подоцнежните приказни на Ијан Флеминг“.[35]

Стил и техника на пишување[уреди | уреди извор]

Флеминг за своето литературно дело изјавил: „иако трилерите можеби не се литература со голем квалитет, може да се напише она што најдобро можам да го опишам и тоа 'трилерите сепак се дизајнирани да се читаат како литература'“.[49] Како влијателни личности поврзани со тој тип на романи ги именувал господата Рејмонд Чендлер, Дешиел Хамет, Ерик Амблер и Греам Грин.[30] Вилијам Кук во писанието во Њу Стејтсмен напишал дека делото за Џејмс Бонд преставувало кулминација на важна, но многу доста омаловажена традиција во англиската литература. Како младо момче, Флеминг ги проучил приказните за булдогот Драмонд од потполковникот Х.Ц. Мекнил (познато како „Сапер“) и приказните на Ричард Ханеј од авторот Џон Бјукен. Неговото генијално достигнување било да ги препакува тие застарени авантури за да одговараат на модерните текови на повоена Британија. Во делото за Џејмс Бонд, тој го создал Булдогот Драмонд за потребите на новата ера.“ Умберто Еко пак сметал дека личноста на Мики Спилејн претставувала уште едно големо влијание за Ијан Флеминг. [50]

Во месец мај 1963 година, Флеминг напишал едно мало парче текст за списанието Books and Bookmen во кое го опишал својот пристап кон пишувањето книги особено за ликот за Бонд, па изјавил: „Пишувам наутро околу три часа ... па работам уште еден час некаде помеѓу шест и седум часот навечер. Никогаш ништо не корегирам и никогаш не се враќам да видам што сум напишал...Ако ја следите мојата формула, тогаш пишувате околу 2.000 зборови дневно.“[49] Бенсон го идентификувал она што го опишал како: „Флеминговото - бришење“и употребата на знаците во вид на „куки“ на крајот од поглавјата, за да би се зголемила напнатоста и да се привлече вниманието на читателот за наредното поглавје.[11] Куките во текстот се комбинираат со она што Ентони Бурџис го нарекувал „засилен новинарски стил“[51] за да се произведе „брзина на раскажување, која би го натерало читателот по секоја точка на одреден тип на потсмев“.[49]

Умберто Еко ги анализирал делата на Флеминг од структуралистичка гледна точка[32] и идентификувал низа спротивставености во рамките на приказните кои обезбедуваат структура и наратив, вклучувајќи:Бонд - М, Бонд - Негативец, Негативец - Жена, Жена - Бонд, Слободен свет - Советски Сојуз, Велика Британија -Не англосаксонска земја, Должност - Жртва, Купидон - Идеали, Љубов - Смрт, Можност - Планирање, Луксузност - Непријатност, Вишок - Умереност, Продорност - Невиност, Лојалност -Обесчестување.

Умберто Еко, исто така истакнал дека негативците и противниците на Бонд имале тенденција да доаѓаат од Централна Европа или од словенските и медитеранските земји. Тие имале измешано наследство и „комплексно или нејасно потекло“.[50] Еко открил дека негативците биле генерално со асексуални или хомосексуални манири, инвентивни, организациски доста остроумни, но и многу богати.[50] Блек ја забележал и напишал: „Флеминг не користеше класни непријатели за своите негативци. Можеби требало повеќе да се потпира на физичкото искривување или етничкиот идентитет. Исто така на територија на Британија странците кои дејствувале како негативци користеле надворешни службеници, но и надворешни вработени. Овој таканаречен расизам ја рефлектирал не само нагласената тема на меѓувоените авантуристички пишувања, како што биле романите на Букан, туку и пошироката книжевна т.е литературна култура.[35] Писателката Луиз Велш открила дека романот Живеј и нека умре „ ја допира паранојата што некои сектори на Белото општество ја чувствувало“ додека движењата за граѓански права ги предизвикуваат предрасудите и нееднаквоста.[52]

Ијан Флеминг често користел добро познати брендови, но и секојдневни детали за да го поддржел чувството за конкретен реализам.[49] Кингсли Амис тоа го нарекол „ефект на Флеминг“,[34] опишувајќи го како „имагинативна употреба на информации, при што продорната фантастична природа на светот на Бонд... била прицврстена на некаков вид реалност, или барем за контраумереност.“[34]

Главни теми[уреди | уреди извор]

Позицијата на Британија во светот[уреди | уреди извор]

Книгите за Џемс Бонд се напишани во повоената Британија, кога земјата сè уште била империјална сила.[35] Како што серијата напредувала, Британската империја се движела кон опаѓање. Новинарот Вилијам Кук забележал дека „Ликот на Бонд се поклонил на набилданата и сè понесигурна слика за себе и на Велика Британија како држава, ласкајќи ни со фантазијата дека сепак Британија сè уште би можела да биде над нејзината големина“. Овој пад на британската моќ бил спомнат во неколку романи и тоа во: Од Русија, со љубов, особено тоа се манифестирало во разговорите помеѓу Бонд и извесен Дарко Керим. Во тој разговор Бонд признал дека во Англија „веќе не се покажувале забите туку само непцата“.[37][10] Темата била најсилна во една од подоцнежните книги од серијата на романот „Живееш само двапати “ од 1964 година. Имено тоа се случило во разговорите водени помеѓу Бонд и шефот на јапонската тајна разузнавачка служба, Тигар Танака. Ијан Флеминг бил акутно свесен за губењето на британскиот престиж во 1950-тите и раните 1960-ти години, особено за време на конфронтацијата помеѓу Индонезија и Малезија. Тој го натерал Танака да ја обвини Британија дека ја фрлила империјата и тоа „со двете раце“.[10][19][35]

Блек подоцна укажал на проблемот со пребегнувањето на четворицата членови на МИ6 во правец на Советскиот Сојуз. Тој настан многу говорел за големото влијание врз тоа како се гледа на државата Британија од страна на американските разузнавачки кругови.[35] Последното пребегнување било она на Ким Филби во месец јануари 1963 година, додека Флеминг сè уште го пишувал првиот нацрт на делото You Only Live Twice.[11] Разговорот помеѓу Бонд и извесен М бил прв пат во дванаесетте издадени книги на Флеминг да го признае проблемот со пребегнувањата на службениците од разузнавачките служби.[19] Блек тврдел дека разговорот помеѓу извесниот и заштитен М и Бонд му дозволувало на Флеминг да разговара за падот на Британија, и проблемот со пребегнувањето особено истакнато во аферата Профумо од 1963 година.[35] Две од пребегнувањата се случиле непосредно пред Ијан Флеминг да го напише делото Казино Ројал и книгата може да се смета како „обид на писателот да ја одрази вознемирувачката морална двосмисленост на повоениот свет што може да произведе предавници како што биле Бурџис и Меклин“. Ова трвдење било според извесен Лајсет.[5]

До крајот на серијата, особено во романот од 1965 година, Човекот со златен пиштол, Блек забележал дека јамајското правосудство преземало независна истрага, додека агенциите како што биле ЦИА и МИ6 биле снимени како дејствуваат директно „под најблиската врска и раководство на јамајската агенција CID“: Тоа бил таканаречениот нов свет на неколонијална и независна Јамајка и со тоа дополнително се нагласувал падот на Британската империја.[35] Падот се одразил и во фактот што Џемс Бонд ја употребувал американската опрема и персонал во неколкуте романи.[35] Неизвесната и променлива геополитика го навела Флеминг во делото Тандербол, да ја замени руската организација SMERSH со меѓународната терористичка група SPECTER дозволувајќи да се случи на некој начин „зло неограничено од идеологија“.[35] Блек на крајот тврдел дека терористичката група SPECTER обезбедувала мерка за континуитет на преостанатите приказни од целата серија.[35]

Ефекти од војната[уреди | уреди извор]

Честа тема низ серијата бил ефектот од Втората светска војна.[35] Новинарот на Тајмс, Бен Мекинтајр, сметал дека ликот на Бонд бил „идеална противтежа на повоеното британска штедење, рационализирање и претчувството за изгубената моќ“[10] во времето кога стратешкиот јаглен и многу други важни производи сè уште биле во голема мера рационализирани. Флеминг често ја користел војната како сигнал за утврдување на доброто или злото во обработката на ликовите.[35][35] Во делото „Само за твоите очи“, негативниот лик Хамерштајн бил поранешен офицер на злогласното Гестапо, а од друга страна пак позитивниот лик бил симпатичниот офицер на кралската канадска коњичка полиција, полковникот Џонс, кој служел за Британците во делот на Осмата армија[35] под раководство на генералот Монтгомери. Многу слично било во делото Мунрејкер, Дракс (Граф Хуго фон дер Драче) бил „мегаломански германски нацист кој често се маскирал во англиски господин“,[35] а неговиот помошник, Кребс, го носел истото име како и последниот началник на Генералштабот на Хитлеровата Армија.[35] Во тоа Ијан Флеминг „искористува уште една британска културна антипатија од времето на 1950-тите години, а Германците, во пресрет на Втората светска војна, направиле уште една лесна и очигледна мета за печатот за да може да известува во негативен контекст.“[35] Како што серијата напредувала, така заканата од повторна појава на Германија како нацистички лидер била надмината. Новите романи на Флеминг се пренасочиле кон Студената војна и целокупниот фокус бил насочен во тој правец.[35]

Другарство во серијалот[уреди | уреди извор]

Периодично во серијата се наметнувала темата за другарство или пријателство, и тоа со машки сојузник кој обично соработувал со Бонд во неговите мисии.[11] Рејмонд Бенсон верувал дека односите што Бонд ги имал со своите пријатели „додаваат уште една димензија на ликот на Бонд, особено на крајот од тематскиот континуитет на романите“.[11] Во делото Живеј и нека умре, агентите Кварел и Феликс Лејтер ја претставувале важноста на машките пријатели и сојузници, што се гледало особено во одговорот на Бонд на нападот на ајкулата врз пријателот во филмот Лејтер. Бенсон забележувал дека „лојалноста што Бонд ја чувствувал кон своите пријатели била исто толку силна колку и неговата посветеност на неговата професионална работа“.[11] Во делото Др.Но кавгата била „незаменлив сојузник“. Бенсон не гледал докази за дискриминација во нивната врска[11] и го нагласувал вистинското каење и тагата на Џејмс Бонд поради смртта на неговиот соработник Кварел.[11]

„Внатрешниот предавник“[уреди | уреди извор]

Од почетниот роман во серијата, темата за предавството била многу силна. Целта на Џејмс Бонд во серијалот Казино Ројал, била Ле Шифр, кој бил финансиран од францускиот комунистички синдикат. Но, призвукот на таканаречената петта колона ја погодил особено британската читателска публика, бидејќи комунистичкото влијание во синдикатите било голем проблем во медиумите, но и во британскиот парламент. Тоа особено се засилило[35] по пребегнувањето на Бурџис и Меклин во 1951 година во СССР.[5] Темата „внатрешен предавник“ продолжила да се развива и во делата Живеј и нека умре и секако во Мунрејкер.[35]

Доброто наспроти злото[уреди | уреди извор]

Рејмонд Бенсон сметал дека најочигледната и носечка тема на целокупната серија претставува борбата или битката на доброто наспроти злото.[11] Тоа било кристализирано во делото Златниот прст особено со мотивот на Свети Ѓорѓија, кој е експлицитно наведен во книгата.[11] Имено било нагласено и следното: „Бонд уште еднаш уморно воздивна и во процесот на пробивање, драг пријателе! Овој пат навистина биле Свети Ѓорѓија од една страна и змејот од друга. Свети Ѓорѓија би било подобро да продолжи и да успее да стори нешто со змејот“.[53] Блек забележал дека фотографијата на Свети Ѓорѓија бил конкретно и чисто англиска, наместо да биде опширна британска персонификација.[35]

Англо-американските односи[уреди | уреди извор]

Романите за Бонд се занимавале со прашањето за англо-американските односи, како одраз на централната улога на САД во одбраната на Западот и западниот свет.[35] По Втората светска војна, се појавиле тензии помеѓу британската влада која се обидувала да ја задржи својата империја и империјална моќ и американската желба за нов капиталистички светски поредок. Флеминг сепак не се фокусирал директно на тоа прашање. Наместо тоа тој создал „впечаток на нормалност во британското општество и нејзиното царско владеење и дејствување“.[35] Авторот и новинар Кристофер Хиченс забележал дека: „централниот парадокс на класичните приказни за Џејмс Бонд е тоа што, иако има површна посветеност на заедничката англо-американската војна пред се против комунизмот, тие сепак се полни со презир и огорченост кон Америка и Американците“. Флеминг бил свесен за оваа тензија која постои помеѓу двете земји, но не се фокусирал со силен интензитет на таа проблематика.[35] Кингсли Амис, во неговото истражување на ликот Бонд во делото Досието за Џејмс Бонд, истакнал дека „Лајтер, кој бил карактеризацијата за Американец, секогаш примал наредби од Бонд кој е Британец, и дека на Бонд секогаш работите му одат посовршено отколку тие на Лајтер- Американецот“.[34]

Во три од романите и тоа во:,Златниот прст, Живеј и нека умре и Д-р.Но, британскиот агент Бонд бил тој што треба да го реши она што се испоставило дека е американски проблем,[35] а Блек истакнал дека во делото Д-р Но американско богатство се наоѓа директно под вистинска закана.[35] Флеминг станувал сè пожолчен во врска со Америка и американското, а неговите коментари во претпоследниот роман „Живееш само двапати“ посебно го одразуваат тоа.[10] Одговорите на Бонд на коментарите на јапонецот Танака го одразувале снижувачкиот односно намалениот однос меѓу Британија и Америка. Сето тоа било во голем контраст на сепак блискиот, топлиот и кооперативен однос помеѓу Бонд- Британецот и Лајтер Американецот од претходните книги.[35]

Наследство[уреди | уреди извор]

Бронзената биста на Флеминг изработена од страна на скулпторот Ентони Смит, нарачана од семејството Флеминг во 2008 година со која би ја одбележиле стогодишнината од раѓањето на авторот.[54]

Кон крајот на 1950-тите, авторот Џефри Џенкинс му предложил на Ијан Флеминг да напише роман за ликот на Бонд, но локализиран на тлото на регионот на Јужна Африка и воедно му испратил своја идеја за изгледот на првичната верзија на заплетот. Џефри Џенкинс сметал дека Флеминг има голем потенцијал. По смртта на Ијан Флеминг, Џенкинс бил ангажиран од издавачката куќа на Бонд, Глидроз продукција, да го напише продолжението на романот за Џејмс Бонд наречен Per Fine Ounce.[55] И покрај тоа што бил напишан, тој никогаш не бил објавен. Почнувајќи со делото Полковникот Сан на авторот Кингсли Амис, под псевдонимот „Роберт Маркам“ во 1968 година,[56] неколку автори добиле задача да напишат романи за ликот на Бонд. Помеѓу повеќето автори тука секако бил и Себастијан Фолкс. Тој бил замолен во 2008 година од продукцијата на Ијан Флеминг да напише нов роман за Бонд во чест на 100-тиот роденден од раѓањето на Ијан Флеминг.[57]

За време на неговиот живот, Флеминг продал над триесет милиони книги, а двојно повеќе од тој број биле продадени во само две години по неговата смрт. Во 2008 година редакцијата наТајмс го рангирала Флеминг на четиринаесеттото место на својата листа од вкупно „50-те најголеми британски писатели за периодот од 1945 година“.[58] Во 2002 година, Ијан Флемиг продукцијата го објавила лансирањето на наградата CWA Ian Fleming Steel Dagger, која би била доделувана од страна на Здружението на писатели кои пишуваат за криминал, за најдобриот трилер за авантуристички или пак за шпионски роман за прв пат објавени на територијата на Обединетото Кралство.

Серијата филмови за Бонд од страна на Еон Продукцијата, која започнала во 1962 година со филмот Д-р Но, продолжила да емитува и по смртта на Ијан Флеминг. Заедно со два филма кои не биле произведени од продукцијата Еон, имало вкупно дваесет и пет филмови од кои последниот бил со наслов Нема време за умирање, објавен во месец септември 2021 година.[59] Еон Продукцијата заработила над 6,2 милијарди долари емитувајќи ги филмовите ширум светот. Со овие бројки Продукцијата со сериите од филмовите за Бонд била на врвот со најголема заработка.[60]

Влијанието на Џејмс Бонд во кино индустријата со филмовите и во литературата со книгите била очигледна. Врз основа на Бонд се изработени и сериите на Остин Пауерс, Продолжи да шпионираш[61] и главниот лик во делото Џејсон Борн. Во 2011 година, Ијан Флеминг станал првиот англиски писател, кој пишувал на англиски јазик, да добие меѓународен аеродром именуван по него. Имено тоа е Меѓународниот аеродром Ијан Флеминг, кој се наоѓа во близината на Оракабеса на Јамајка. Тој аеродром бил официјално отворен на 12 јануари 2011 година од страна на јамајскиот премиер Брус Голдинг и внуката на Ијан Флеминг, Луси.[62] Во библиотеката Лили на Универзитетот во Индијана се наоѓа колекција на ракописи и први изданија на Ијан Флеминг, како и неговата лична библиотека со ретки книги.[63]

Дела[уреди | уреди извор]

Биографски филмови[уреди | уреди извор]

  • Златно око: Тајниот живот на Ијан Флеминг, 1989 година. Телевизиски филм во кој глуми Чарлс Денс како Флеминг. Филмот се фокусирал на животот на Флеминг за време на Втората светска војна, неговиот љубовен живот и пишувањето за Џејмс Бонд.[74]
  • Spymaker: Тајниот живот на Ијан Флеминг, 1990 година. Телевизиски филм во кој глуми Џејсон Конери (син на Шон) како Флеминг во авантура слична на Бонд, сместена за време на Втората светска војна.[75]
  • Ијан Флеминг: Бондмејкер, 2005 година. Телевизиска драма-документарен филм, првпат емитуван на BBC на 28 август 2005 година. Актерот Бен Даниелс го толкувал Ијан Флеминг.[76]
  • Ијан Флеминг: Каде започна Бонд, 2008 година. Телевизиски документарен филм за животот на Ијан Флеминг, емитуван на 19 октомври 2008 година од страна на телевизијата Би-Би-Си. Презентирано од поранешната Бонд девојка, Џоана Ламли.[77]
  • Филмот Доба на хероите е заснован на подвизи на 30 Единица за напад, Џејмс Д'Арси го играл Флеминг.[78]
  • Флеминг: Човекот кој би бил Бонд, телевизиска мини-серија од четири епизоди на Би Би Си за Америка, емитувана во месеците јануари и февруари 2014 година, со актерот Доминик Купер во главната улога.[79][80]

 

 

Поврзано[уреди | уреди извор]

  • JC "Тајната на агентот". Тајмс литературен додаток бр. 5946 (2017): 36.
  • Лајсет, Ендрју (2020). Јас и Флеминг: Човекот кој го создаде Џејмс Бонд. Издавачка група Орион.ISBN 9781474617970ISBN 9781474617970 .
  • Muir, PH (1965). „Ијан Флеминг: Лични мемоари“. Колекционерот на книги 14 бр. 1 (пролет): 24–33.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ England and Wales Civil Registration Indexes. 1a. United Kingdom: General Register Office. 1837–1915. стр. 420a.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Fleming, Ian Lancaster, (28 May 1908–12 Aug. 1964), writer“. WHO'S WHO & WHO WAS WHO (англиски). 2007. doi:10.1093/ww/9780199540884.013.u56886. ISBN 978-0-19-954089-1. Посетено на 2021-03-03.
  3. ↑ „Buildings and Land“. Braziers Park. Посетено на 23 March 2017.
  4. ↑ Griffiths, Katherine (15 May 2001). „Abbey buys Fleming Premier for £106m“. The Independent. London. стр. 18.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 5,21 5,22 5,23 5,24 5,25 5,26 5,27 5,28 5,29 5,30 5,31 5,32 5,33 5,34 5,35 5,36 5,37 5,38 5,39 5,40 5,41 5,42 Lycett 1996.
  6. ↑ „A Casualty of War“. ianfleming.com. Посетено на 22 January 2021.
  7. ↑ Fleming, Fergus (5 August 1999). „Amaryllis Fleming“. Obiturary. The Independent. London. Посетено на 4 December 2011.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 DelFattore 1989.
  9. ↑ Britten, Nick (30 October 2008). „Ian Fleming 'used 16th century spy as inspiration for James Bond'“. The Daily Telegraph. London. Архивирано од изворникот 10 January 2022. Посетено на 4 December 2011.
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 10,21 10,22 10,23 10,24 10,25 10,26 Macintyre 2008.
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 11,11 11,12 11,13 11,14 11,15 11,16 11,17 11,18 11,19 11,20 11,21 11,22 11,23 11,24 11,25 11,26 11,27 11,28 Benson 1988.
  12. ↑ Chancellor 2005, стр. 17.
  13. ↑ Buckton, Oliver (2021). The World Is Not Enough: A Biography of Ian Fleming. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. стр. 42. ISBN 9781538138588.
  14. ↑ Cook, Andrew (2015). The Ian Fleming Miscellany. Stroud, England: History Press. стр. 19. ISBN 978-0-7509-6577-4.
  15. ↑ Marti, Michael; Wälty, Peter (7 October 2012). „Und das ist die Mama von James Bond“. Der Spiegel (германски). Посетено на 14 July 2021.
  16. ↑ Wood, Sarah (23 August 2000). „The girl who loved Bond's creator“.
  17. ↑ Dixon, Lynne (3 December 2017). „Welcome to the Derbyshire home of the tragic beauty who inspired Ian Fleming's only Mrs James Bond“. Derbyshire Live.
  18. ↑ 18,0 18,1 Gant 1966.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 19,14 Chancellor 2005.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 Macintyre 2010.
  21. ↑ Clout, Hugh; Gosme, Cyril (April 2003). „The Naval Intelligence Handbooks: a monument in geographical writing“. Progress in Human Geography. 27 (2): 153–173 [156]. doi:10.1191/0309132503ph420oa. ISSN 0309-1325.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 22,6 Pearson 1967.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Rankin 2011.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 24,6 Longden 2010.
  25. ↑ Ogrodnik, Irene (9 August 2012). „Breaking German codes real reason for 1942 Dieppe raid: historian“. Global News. Shaw Media. Архивирано од изворникот на 24 October 2012. Посетено на 17 August 2012.
  26. ↑ „History of 30 Assault Unit 1942–1946“. Liddell Hart Centre for Military Archives. London: King's College London. 8 August 2005. Посетено на 16 May 2012.
  27. ↑ Faurholt, Af Martin Schantz (30 October 2015). „Fleming og James Bonds danske forbin“ (Danish). Посетено на 30 October 2015.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  28. ↑ Doran, Michael (2016). Ike's Gamble: America's Rise to Dominance in the Middle East. стр. 202. ISBN 9781451697759.
  29. ↑ „Ian Fleming“. About Ian Fleming. Ian Fleming Publications. Архивирано од изворникот на 15 August 2011. Посетено на 7 September 2011.
  30. ↑ 30,0 30,1 Bennett & Woollacott 2003.
  31. ↑ MacLean 2012.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 Lindner 2009.
  33. ↑ Griswold 2006.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Amis 1966.
  35. ↑ 35,00 35,01 35,02 35,03 35,04 35,05 35,06 35,07 35,08 35,09 35,10 35,11 35,12 35,13 35,14 35,15 35,16 35,17 35,18 35,19 35,20 35,21 35,22 35,23 35,24 35,25 35,26 35,27 35,28 35,29 35,30 35,31 Black 2005.
  36. ↑ Празен навод (help)
  37. ↑ 37,0 37,1 Fleming & Higson 2006.
  38. ↑ Hope, Francis (10 November 1963). „Purple Trail“. The Observer. London. стр. 24.
  39. ↑ Fleming 1963.
  40. ↑ Britton 2004.
  41. ↑ Lycett 1996, стр. 172.
  42. ↑ Chancellor 2005, стр. 70.
  43. ↑ „Ian Fleming and the British Heart Foundation“. About Ian Fleming. Ian Fleming Publications. Архивирано од изворникот на 8 October 2011. Посетено на 15 December 2011.
  44. ↑ 44,0 44,1 Winn 2012.
  45. ↑ UK Retail Price Index inflation figures are based on data from Clark, Gregory (2017). „The Annual RPI and Average Earnings for Britain, 1209 to Present (New Series)“. MeasuringWorth. Посетено на November 6, 2017.
  46. ↑ „Fleming, Ian Lancaster“. probatesearchservice.gov. UK Government. 1964. Посетено на 11 August 2019.
  47. ↑ „Son of Ian Fleming took barbiturate overdose“. The Times. London. 14 October 1975. стр. 3.
  48. ↑ Black 2005, стр. 49–50.
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 49,3 Faulks & Fleming 2009.
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 Eco 2003.
  51. ↑ Burgess 1984.
  52. ↑ Fleming & Welsh 2006.
  53. ↑ Fleming 2006.
  54. ↑ „Commissions“. Anthony Smith Sculpture. Посетено на 30 October 2016.
  55. ↑ Lane & Simpson 2000.
  56. ↑ „Colonel Sun“. The Books. Ian Fleming Publications. Посетено на 21 October 2013.
  57. ↑ „Faulks pens new James Bond novel“. BBC News. London. 11 July 2007. Посетено на 13 December 2011.
  58. ↑ Macintyre, Ben (5 January 2008). „14. Ian Fleming“. The Times. London. стр. 12.
  59. ↑ Barber, Nicholas (28 September 2021). „Five stars for No Time To Die“. BBC. Посетено на 8 October 2021.
  60. ↑ „Movie Franchises“. The Numbers. Nash Information Services, LLC. Посетено на 6 November 2015.
  61. ↑ Angelini, Sergio. „Carry On Spying (1964)“. Screenonline. British Film Institute. Посетено на 3 July 2011.
  62. ↑ „Ian Fleming International Airport opened in Jamaica!“. News & Press. Ian Fleming Publications. 17 January 2011. Архивирано од изворникот на 22 July 2012. Посетено на 14 December 2011.
  63. ↑ Bongiovanni, Domenica (November 2, 2017). „Why this James Bond collection is in Indiana and the secrets you'll find“. IndyStar. Посетено на July 18, 2021.
  64. ↑ Pfeiffer & Worrall 1998, стр. 203.
  65. ↑ Benson 1988, стр. 9.
  66. ↑ Benson 1988, стр. 11–12.
  67. ↑ Lycett 1996, стр. 432.
  68. ↑ Lycett 1996, стр. 402.
  69. ↑ Lycett 1996, стр. 446.
  70. ↑ „Octopussy & The living daylights / Ian Fleming“. The British Library Catalogue. The British Library. Архивирано од изворникот на 2021-02-24. Посетено на 4 December 2011.
  71. ↑ „The Diamond Smugglers“. The Books. Ian Fleming Publications. Посетено на 8 December 2011.
  72. ↑ „Thrilling Cities“. The Books. Ian Fleming Publications. Посетено на 8 December 2011.
  73. ↑ „Chitty Chitty Bang Bang“. The Books. Ian Fleming Publications. Архивирано од изворникот на 21 September 2011. Посетено на 8 December 2011.
  74. ↑ McEntee, John (2 April 2001). „Diary: Charles Dance“. Daily Express. London. стр. 29.
  75. ↑ Wilkinson, Jack (28 June 1990). „BC cycle“. United Press International.
  76. ↑ Pryor, Cathy (28 August 2005). „TV Choice: Ian Fleming: Bondmaker. Tonight, 10.45 pm BBC1“. Independent on Sunday. London. стр. 29.
  77. ↑ Lumley, Joanna (18 October 2008). „My bond with Bond: an English girl's cable car ride to another world“. The Times. London. стр. 26.
  78. ↑ „Film: "Age of Heroes" Charts Ian Fleming's Commando Unit“. The Global Herald. London. 23 April 2011. Архивирано од изворникот на 22 May 2011. Посетено на 25 April 2011.
  79. ↑ „Lara Pulver Talks Taking On The Woman Behind 'Bond' Author Ian Fleming“. Yahoo. Архивирано од изворникот на 30 January 2014. Посетено на 30 January 2014.
  80. ↑ Brant, Emma (25 January 2013). „Actress Lara Pulver Plays Bond Girl in TV drama“. BBC. London.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Портрети на {{{name}}} во Националната портретна галерија во Лондон (англиски)
Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „б“, но нема соодветна ознака <references group="б"/>.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ијан_Флеминг&oldid=5113978“