Преглед на кодот на Мозамбик

{{Инфокутија за држава
|native_name              = ''República de Moçambique''
|conventional_long_name   = Република Мозамбик
|common_name              = Мозамбик
|image_flag               = Flag of Mozambique.svg
|image_coat               = EscudoMozambique.PNG
|image_map                = LocationMozambique.svg
|national_anthem          = ''[[Pátria Amada]]''<br /><small>(порано ''[[Viva, Viva a FRELIMO]]'')</small>
|official_languages       = [[португалски јазик|португалски]]
|demonym                  = Мозамбичанец
|capital                  = [[Мапуто]]
|latd=25 |latm=57 |latNS=S |longd=32 |longm=35 |longEW=E
|largest_city             = главниот град
|government_type          = [[Република]]
|leader_title1            = [[Претседател на Мозамбик|Претседател]]
|leader_name1             = [[Армандо Гвебуза]]
|leader_title2            = [[Премиер на Мозамбик|Премиер]]
|leader_name2             = [[Луиза Диого]]
|sovereignty_type         = [[Независност]]
|established_event1       = од [[Португалија]]
|established_date1        = [[25 јуни]] [[1975]]
|area_km2                     = 801,590
|area_sq_mi                  = 309,496 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|area_rank                = 35-та
|area_magnitude           = 
|percent_water            = 2.2
|population_estimate_rank = 54-та
|population_census        = 27,909,798 (52nd) 
|population_census_year   = 2017
|population_density_km2       = 25
|population_density_sq_mi    = 65 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank  = 178-ма
|GDP_PPP_year             = 2008
|GDP_PPP                  = $18.600 милијарди<ref name=imf2>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=688&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=94&pr.y=10 |title=Mozambique|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2009-04-22}}</ref>
|GDP_PPP_rank             = 
|GDP_PPP_per_capita       = $896<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank  = 
|GDP_nominal              = $9.654 милијарди<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_year         = 2008
|GDP_nominal_per_capita   = $465<ref name=imf2/>
|HDI_year                 = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change               = increase <!--increase/decrease/steady-->
|HDI                      = 0.393 <!--number only-->
|HDI_ref                  = <ref name="HDI">{{Наведена мрежна страница |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 јули 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref>
|HDI_rank                 = 178ма
|Gini                     = 39.6
|Gini_year                = 1996–97
|Gini_category            = <span style="color:#ffcc00;">среден</span>
|currency                 = [[Мозамбикански метикал]] (Mtn)
|currency_code            = MZN
|time_zone                = [[Централноафриканско време|CAT]]
|utc_offset               = +2
|time_zone_DST            = н/п
|utc_offset_DST           = +2
|drives_on                    = лево
|cctld                    = [[.mz]]
|calling_code             = 258
|footnote1                = 
}}

'''Мозамбик''' ({{lang-pt|Moçambique}}) или официјално '''Република Мозамбик''' ({{lang-pt|República de Moçambique}}) — држава во југоисточна [[Африка]]. Мозамбик на исток излегува на [[Индискиот Океан]], додека на север граничи со [[Танзанија]], со [[Малави]] и [[Замбија]] на северозапад, со [[Зимбабве]] на запад и со [[Свазиленд]] и [[Јужноафриканската Република]] на југозапад.

Територијата на Мозамбик за првпат била истражена од Европеец во [[1498]] година од страна на [[Васко де Гама]], додека истата таа територија била колонизирана од [[Португалија]] во [[1505]] година. Мозамбик станала независна држава во [[1975]] година и наскоро се променила во ново општествено уредување и со ново име - [[Народна Република Мозамбик]]. Во овој период се случила и граѓанската војна која траела од 1977 година до 1992 година. Државата е член на [[Комонвелт на нации|Комонвелтот на нации]], Заедницата на португалски говорни држави и набљудувач во [[Франкофонија]]та.

== Потекло на поимот ==

Името на државата доаѓа од португалскиот назив ''Moçambique'', кој пак потекнува од називот на [[Мозамбик (остров)|островот Мозамбик]].

== Историја ==
{{Главна|Историја на Мозамбик}}

Први жители во Мозамбик биле ловци предци на народот Коисани. Измеѓу четвртиот и петтиот век [[Банту]] народите се населиле на оваа територија тие биле земјоделци и го обработувале железото.

Мозамбик бил колонизиран од [[Португалија]]во текот на шеснаесетти и седумнаесетти век. Како португалска колонија, Мозамбик бил главен извор на робови за европските колонии во Америка.

После втората сведска војна кога повеќето европски држави му дале независност на своите колонии, ПОртугалија одлучила да биде сѐ уште матична земја на Мозамбик и сите колонии што таа ги имала. [[1962]]. повеже антиколонизаторски политички групи формирале фронт за ослободување на Мозамбик ФРЕЛИМО коишто покренале вооружен напад против колонизаторските власти во септември [[1964]]. После десет години војување ФРЕЛИМО не остварилл значаен напредок. После воениот удар во кој е симаната владата на Антонио Салазар [[1974]]. Португалија одлучила да им додели независност на своите колонии. Мозамбик станал независен на  [[25 јуни]] [[1975]].

После прогласунање независност Мозамбик претрпел пустошна [[граѓанска војна]] помеѓу социјалистичката влада и антикомунистичкото движење. На крајот на војната [[1992]]. година, повеќе  од милион загинале.

== Географија ==
{{Главна|Географија на Мозамбик}}

Во својата најширока точка Мозамбик е широк 1100 км од исток до запад. Растојанието од најсеверната и најјужната точка е околу 1900 км. Вкупната површина на државата е 799380 -{км<sup>2</sup>}-. 2470 км односно една третина од брегот на Источна Африка му припаѓа на Мозамбик. Поголем дел од брегот на мозамбик е плиток и се состои од мочуришта и песокливи плажи, исто така има и шуми и пасишта коишто зафаѓаат две петтини од државата.

== Политички систем ==
{{Главна|Политики на Мозамбик}}

== Административна поделба ==
{{Главна|Административна поделба на Мозамбик}}

Мозамбик е поделен на 10 [[покраина|покраини]] (''províncias'') и 1 главен град (''cidade'') со статус на покраина:

* [[Газа (покраина)|Газа]]
* [[Замбезија]]
* [[Ињамбане (покраина)|Ињамбане]]
* [[Кабо Делгадо]]
* [[Маника(покраина)|Маника]]
* [[Мапуто|Мапуто (град)]]
* [[Мапуто (покраина)|Мапуто]]
* [[Нампула (покраина)|Нампула]]
* [[Њаса (покраина)|Њаса]]
* [[Софала (покраина)|Софала]]
* [[Тете (покраина)|Тете]]

== Стопанство ==
{{Главна|Економија на Мозамбик}}

Половина жители на Мозамбик живеат под линијата на сиромаштијата. Кога завршила граѓанската војна во [[1992]], Мозамбик бил една од најсиромашните држави во светот. Сѐ уште е една од најсиромашните држави но во последните неколку години забележува значаен напредок. На состанокот на Парискиот клуб [[2001]] на Мозамбик му е опростен значаен дел од долговите што ги има кон другите земји. Враќањето на бегалците од војната и успешните економски реформи доведоа значаен економски раст: просечниот раст од [[1993]] до [[1999]] бил 6,7%, а од [[1997]] до [[1999]] просечен раст бил преку 10% годишно. Големите поплави кои се случиле во [[2000]] го намалиле растот на 2,1%. [[2001]] земјата остварила економски раст од 14,8%. Се проценува во наредните години растот ќе биди помеѓу 7% и 10%.

== Демографија ==
{{Главна|Демографија на Мозамбик}}

Провинциите Замбезија и Нампула се најнаселени, во нив живее околу 45% од населението во државата. Народот Макуа кој има околу четири милиона припадници е доминантна група на северот на земјата. Народите Сена и Шона живеат во долината на реката [[Замбези]], а народот Шанган е на југот од Мозамбик. Други етнички групи се: Маконде, Јао, Свахили, Тонга, Чопи, Шона и Нгуни (вклучувајќи и Зулу). Во земјата живеат и мал број Европејци воглавном Португалци. Христијани се од 20% до 30% жители, муслимани од 15% до 20%, а останатите веруваат во локалните верувања. Португалскиот е  службен јазик и јазик кој најмногу се зборува, затоа што [[Банту]] народите говорат повеќе свои јазици (од кои најмногу користат [[свахили]], макау, сена, ндау и шанган). Арапи, Кинези и Индијци покрај португалскиот говорат и на својот јазик како нивен втор јазик. Образованите слоеви  зборуваат на англиски кој се учи во училиштата како втор или трет образовен јазик.

*[[Христијани]] - 13,262,130
*[[Муслимани]] - 4,210,200
*Без Религија - 4,186,810
*Народна Религија - 1,730,860

{{bar box
|float=right
|title=Верници во Мозамбик
|barwidth=200px
|bars=
{{Столбен постоток|Христијани|blue|56.70}}
{{Столбен постоток|Муслимани|green|18.00}}
{{Столбен постоток|Без Религија|yellow|17.90}}
{{Столбен постоток|Народна Религија|red|7.40}}
}}

== Култура ==
{{Главна|Култура во Мозамбик}}
[[Податотека:Flamingos.jpg|мини|десно|Фламинга во Мозамбик]]

==Мозамбик како тема во уметноста и во популарната култура==
* „Мозамбик“ (''Mozambique'') - песна на американскиот [[Рок-музика|рок]]-музичар [[Боб Дилан]] (''Bob Dylan'') од 1975 година.<ref>[https://www.discogs.com/Bob-Dylan-Desire/master/3911 Discogs, Bob Dylan ‎– Desire (пристапено на 19.9.2018)]</ref>

== Користена литература ==

* Gengenbach, Heidi. Binding Memories: Women as Makers and Tellers of History in Magude, Mozambique. Columbia University Press, 2004. Entire Text Online: http://www.gutenberg-e.org/geh01/main.html
* Abrahamsson, Hans ''Mozambique: The Troubled Transition, from Socialist Construction to Free Market Capitalism'' London: Zed Books, 1995
* Cahen, Michel ''Les bandits: un historien au Mozambique_, Paris: Gulbenkian, 1994
* Pitcher, Anne ''Transforming Mozambique: The politics of privatisation, 1975–2000'' Cambridge, 2002
* Newitt, Malyn ''A History of Mozambique'' Indiana University Press. ISBN 1-85065-172-8
* Varia, "Religion in Mozambique", ''LFM: Social sciences & Missions'' No. 17, December 2005
* Mwakikagile, Godfrey, ''Nyerere and Africa: End of an Era'', Third Edition, New Africa Press, 2006, "Chapter Seven: "The Struggle for Mozambique: The Founding of FRELIMO in Tanzania," pp.&nbsp;206–225, ISBN 978-0-9802534-1-2; Mwakikagile, Godfrey, ''Africa and America in The Sixties: A Decade That Changed The Nation and The Destiny of A Continent'', First Edition, New Africa Press, 2006, ISBN 978-0-9802534-2-9

== Поврзано ==
* [[Мапуто]]
* [[Народна Република Мозамбик]]

== Надворешни врски ==

{{sisterlinks}}
; Влада
* [http://www.portaldogoverno.gov.mz/ Влада на Мозамбик] 
* [http://www.misau.gov.mz/ Министерство за здравство на Мозамбик]
* [http://portal.mct.gov.mz/ Портал за технологија и наука]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.inp.gov.mz/ Национален институт за петролеум] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100903183715/http://www.inp.gov.mz/ |date=2010-09-03 }}
* [http://www.ine.gov.mz/Ingles Национална статистичка канцеларија]
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-m/mozambique.html Шеф на држава и кабинет] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091026200023/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-m/mozambique.html |date=2009-10-26 }}
; Општо
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1063120.stm Мозамбик на BBC] 
* {{CIA World Factbook_link|mz|Мозамбик}}
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/mozambique.htm Мозамбик на UCB] 
* {{dmoz|Regional/Africa/Mozambique}}
* {{wikiatlas|Mozambique}}
* {{wikivoyage|Mozambique}}

== Наводи ==
{{наводи}}

{{Африка}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Мозамбик| ]]
[[Категорија:Држави во Африка]]
[[Категорија:Поранешни колонии на Португалија]]
[[Категорија:Членки на Комонвелтот]]