Црква „Св. Кирил и Методиј“ (Марибор)
| Црква „Св. Кирил и Методиј“ | |
|---|---|
| Cerkev sv. Cirila in Metoda | |
 | |
| 46°31′55.48″N 15°40′37.12″E / 46.5320778° СГШ; 15.6769778° ИГД | |
| Место | ул. „Враблова“ бр. 21, Тезно, Марибор[1] |
| Земја |  Словенија |
| Вероисповед | Римокатолицизам |
| Историја | |
| Посветена на | Кирил и Методиј |
| Осветена | 24 октомври 1971 година (благословена)[1] 1991 (осветена)[2] |
| Архитектура | |
| Статус | Парохиска црква |
| Службен статус | активна |
| Архитект(и) | Цирил Зазула[1] |
| Удрен темел | 1970[1] |
| Завршена | 1971[1] |
| Управа | |
| Парохија | Марибор - Тезно[3] |
| Архиепископија | Марибор |
| Митрополија | Марибор |
Црква Св. Кирил и Методиј (словенечки: Cerkev sv. Cirila in Metoda) ― Римокатоличка парохиска црква во населбата Тезно која е во југоисточниот дел на Марибор. Наречена е по солунските просветители Кирил и Методиј. Градбата е дело на архитектот Цирил Зазула.
Историја
[уреди | уреди извор]Поради зголемувањето на бројот на жителите на десниот брег на градот Марибор, потребата од создавање на нови парохии во овој дел на градот се повеќе растела по Втората светска војна. Поради оваа причина, парохии биле основани во Брежје, кај Свети Решње Телес и во Радвање. Црквата била создадена по иницијатива на језуитот Јакоб Лаура. Парохијата „Св. Кирил и Методиј“ во Тезно била основана е од тогашниот епископ мариборски, др. Максимилијан Држечник за Велигден во 1965 година. До тогаш, таа била парохија без црква и поради тоа, парохијаните се собирале на божествена служба во приватна куќа.[2] Бидејќи го немале потребниот богослужбен простор, епархиските власти од Марибор му наложиле на архитектот Цирил Зазула да дизајнира нова црква и службени простории. Поради првичните проблеми со документацијата, можеле да почнат да градат дури на 4 јуни 1970 година, но таа веќе била осветена на 24 октомври 1971 година.[1] Осветена е по дваесет години во 1991 година.[2]
Местоположба и архитектура
[уреди | уреди извор]Црквата „Св. Кирил и Методиј“ и нејзините простории се наоѓаат на имот помеѓу улиците Јеровшкова, Враблова и Валесово во Тезно, во непосредна близина на шумата Стражун. Планот на црквата е во основа правоаголен, а службената просторија од јужната страна е во облик на Г. Затоа меѓу нив се создава полуотворен внатрешен двор. Бидејќи тие се тесно поврзани, мораме да бидат третирани како единствен комплекс. Изградбата на градбите е армирано-бетонска, ѕидовите на црквата се бетонски, а останатите делови се тули.[1]
Црквата е неправилно ориентирана кон север бидејќи главниот олтар е поставен покрај подолгата северна страна на црквата. Главната фасада на запад е поделена со прозорци со различни големини, кои се опкружени со профилирани рамки од изложен бетон или се без никакво профилирање и главниот влез кој води до предворието на црквата. Фасадата дополнително го променува покривот со различни косини и разликите во висинските димензии на поединечните волумени (хоризонталната линија на приземјето ја преминува вертикалата на камбанаријата со три ѕвона и едноставен крст на врвот и кубната волумен на службените простории на десната страна). На јужната страна на црквата стрмно се издига од југ кон север закосениот покрив и на рабовите има широки бетонски олуци со делумно украсна одлика. Ѕидовите се покриени со големи правоаголни прозорци. Јужниот ѕид на еднокатните службени простории, кој го замаглува погледот на внатрешниот двор, е поделен со низа прозорци со различни големини на приземјето и првиот кат. Целата е покриена со висок мансарден покрив, а посебниот влез во градбата е истакнат со настрешница. Кубните томови кои силно се издвојуваат од градежната маса ја оживуваат источната и северната страна на црквата. За разлика од северната, позатворена фасада, источната е проѕирна.[1]
Пристапот до црквата е возможен преку предворието. Оттука, од левата страна е влезот во параклисот, кој е наменет за неделна богослужба, а од десната е влезот во службените простории. Црквата е средишно дизајнирана. Олтарот е поставен на малку подигната платформа на северната страна од црквата, а лево од неа стои крстилницата. Тлото полека се спушта кон жртвениот олтар. Околу него се поставени полукружно клупи и хор за пејачи. Параклисот на запад може да се поврзе со црквата со подвижен ѕид по потреба. Сакристието, кое исто така се наоѓа на запад, функционално е поврзано со параклисот како црква. Подрумот на службените простории е наменет за услужни простори, на приземје до ходникот има парохиската писарница, простории за веронаука, библиотека и тоалети, а на горниот кат има канцеларијата на попот. Пејзажерот Нико Старе ја дизајнирал уредената околина на црквата и службените простории.[1]
Во опремувањето на црквата учествувале повеќе уметници. Сликарот Стане Крегар направил планови за витражниот прозорец во црквата со симболите на евангелистите и ликовите на браќата Кирил и Методиј (на источната страна) и витражниот прозорец во капелата (на западната страна).[2] Ги изработила фирмата „Стакло“ во Загреб. Вајарот Франце Горше ја направил статуата на Св. Кирил и Методиј,[2] кој е поставен на греда во предворието, распетието во црквата, кое на почетокот слободно висело од таванот и се движело напред меѓу верниците, статуата на Богородица и патот на крстот од печена глина, кои го красат олтарот и западниот ѕид на капелата. Понови се сликите на Лојзет Чемажер (Марија со Исус, Исус им се појавува на учениците на патот кон Емаус, симболи на Евхаристијата и ликот на блажениот Мартин Сломшек), кои се поставени покрај северниот ѕид на црквата, и табернакулот на главниот олтар, дело на архитектот Јања Пинтер во 2001 година.[2] Интересните висечки светилки ја збогатуваат и внатрешноста на црквата.[1]
Поради истрошеноста на видливата бетонска надворешност на црквата, чија употреба била широко распространета во времето на изградбата на црквата, фасадата на црквата била целосно обновена во периодот од 2004 до 2005 година. Така, сликата на нејзината надворешност била променета, бидејќи видливиот бетон бил покриен со малтер.[1]
Одредбите на Вториот ватикански собор (1962-1965) довеле до промени во литургијата и во перцепцијата на литургискиот простор. Меѓу најважните се поставувањето на жртвениот олтар меѓу верниците, во самото средиште на црквата, намалувањето на црковната опрема и спојувањето на службените простории и црквата во единствен комплекс. Со тоа, црквата „Св. Кирил и Методиј“ е добар пример за послеконцилијарна архитектура во Словенија и припаѓа на подобрите севкупни творби на Цирил Зазула во Штаерска.[1]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Аленка Ди Батиста (2 април 2020). „Župnijska cerkev sv. Cirila in Metoda“ [Парохиска црква „Св. Кирил и Методиј“]. mariborart.si. Архивирано од изворникот 2023-02-02. Посетено на 2 февруари 2023.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Cerkev Sv. Cirila in Metoda Tezno“ [Црква „Св. Кирил и Методиј“ Тезно]. zupnijatezno.si. Архивирано од изворникот 2023-02-02. Посетено на 2 февруари 2023.
- ↑ „Župnija Maribor - Tezno“ [Парохија Марибор - Тезно]. druzina.si. Архивирано од изворникот 2023-02-02. Посетено на 2 февруари 2023.