Февруарско востание
| Февруарско востание | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дел од Советизација на Ерменија | |||||||
| Податотека:File:Soviet Overthrown in Armenian Revolt.png Натпис на New York Times од 17 март 1921 година |
|||||||
|
|||||||
| Завојувани страни | |||||||
 Ерменска револуционерна федерацијаПоддржан од: |  Револуционерен Комитет на ЕрменијаПоддржан од: |
||||||
| Команданти и водачи | |||||||
| Симон Заваријан | Анатолиј Гекер | ||||||
| Вклучени единици | |||||||
| Комитет за спас на татковината | 11-та Црвена Армија | ||||||
| Сила | |||||||
| ~10,000 (април)[1] | непознато | ||||||
| Жртви и загуби | |||||||
| непознато | 200 (во април)[2] | ||||||
- За револуцијата во Русија во февруари/март 1917 година видете Февруарска револуција.
Февруарското востание (ерменски: Փետրուարեան ապստամբութիւն) — антиболшевичко востание во Ерменија од страна на националистичката Ерменска револуционерна федерација, кое започнало на 13 февруари 1921 година и кое било целосно задушено на 2 април 1921 година од страна на болшевичките сили во Ереван.
Позадина[уреди | уреди извор]
Откако Ерменија била вклучена во составот на Советскиот Сојуз во декември 1920 година, околу 1.000 ерменски офицери биле уапсени од страна на новите болшевички власти, меѓу кои и генералите Товмас Назарбекјан и Мовсес Силикјан. Тие биле принудени да пешачат од Ереван до Алаверди пеш (околу 160 километри), а некои од нив биле убиени по патот. Овие офицери потоа биле испратени во затвор во Баку и во Русија. Во февруари 1921 година, биле убиени многу херои од Битката кај Сардарабад, вклучувајќи го и Даниел Бек-Пирумјан, додека неговиот брат Погош Бек-Пирумјан извршил самоубиство откако бил малтретиран. Исто така, биле малтретирани и интелектуалци од Ерменската револуционерна федерација (АРФ). Пченицата била одземена од селаните без надоместок.
Востание[уреди | уреди извор]
Репресиите на болшевичката влада во Ерменија создале широко незадоволство и Ерменската револуционерна федерација започнала бунт на 13 февруари. До 17 февруари, Аштарак, Ејмацин, Гарни и Раздан биле преземени од силите на АРФ. На 18 февруари влегле во Ереван[3]. Болшевиците и Црвената Армија се повлекле во Арташат. Ованес Каџазнуни, Левон Шант, Никол Агбалјан и 100 други политички активисти и интелектуалци биле ослободени од затвор.
По заземањето на Ереван, бил формиран Комитетот за спас на татковината под раководство на поранешниот премиер Симон Врацијан[3], кој требало да владее со земјата до формирањето на новата влада. Комитетот се обратил на населението на 18 февруари, повикувајќи го да го „заштитат редот и владеењето, и строго да ги исполнуваат сите наредби“. Во текот на 42-дневниот бунт, се одвиле неколку крвави битки меѓу силите на АРФ и болшевиците. На 27 февруари болшевиците се обиделе да го нападнат Ереван, но на 1 март тие биле принудени да се повлечат. По двонеделната пауза, болшевичките единици повторно го нападнале и го освоиле Арташат на 16 март, но наредниот ден силите на АРФ започнале офанзива и го окупирале градот.
Болшевичките сили, во голема мера побројни од АРФ, започнале голема офанзива на 24 март. Го освоиле Апаран, Котајк и влегле во Ереван на 2 април[4]. Силите на АРФ се повлекле без сериозна битка за да се избегне уништувањето на главниот град.
Последици[уреди | уреди извор]
„Комитетот за спас на татковината“, силите на АРФ и многу цивили се повлекле во Зангезур, каде што се приклучиле на Гарегин Нжде, каде што била формирана Република Горна Ерменија. Во јули 1921 година, болшевичките сили конечно ги поразиле и нив. Ерменските водачи побегнале во Персија за да избегнат апсење и погубување од страна на болшевиците.
Причините за револтот подоцна биле разгледувани од болшевичката влада и било одлучено да се третира населението со поголема толеранција. По задушување на Февруарското востание, Александар Мјасникјан бил назначен за претседател на Советот на народни комесари на Ерменија, новоименуваната влада на Ерменска Советска Социјалистичка Република.
Меѓународни реакции[уреди | уреди извор]
На 18 февруари, Комитетот испратил порака до ерменската делегација во Париз и до водачите на светските сили (Франција, Англија, Италија), Друштвото на народите итн., но тоа останало неодговорено. Исто така, била испратена и порака до ерменската делегација во Тифлис, Грузија, каде што по формирањето на Советска Ерменија, локалните Ерменци биле подложени на насилство. Грузија одговорила на пораката на 21 февруари, кога амбасадата на Ерменија била повторно отворена во Тифлис. Грузија паднала под Советите на 25 февруари, потоа ерменските бунтовници останале сами против болшевичките сили на Кавказ.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Hakobyan, Tatul (2 April 2015). „Ապրիլ 2, 1921թ. տխուր օր, որ չենք հիշում“ Проверете ја вредноста
|url=(help). aniarc.am (ерменски). ANI Armenian Research Center. - ↑ Hakobian, A (1986). „Փետրվարյան խռովություն 1921“. Soviet Armenian Encyclopedia Volume 12 (ерменски). стр. 334.
- ↑ 3,0 3,1 Payaslian 2007, стр. 170.
- ↑ Chorbajian, Mutafian & Donabedian 1994, стр. 133.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Chorbajian, Levon; Mutafian, Claude; Donabedian, Patrick (1994). The Caucasian Knot: The History and Geopolitics of Nagorno-Karabagh. Zed Books. ISBN 1-85649-287-7.
- Payaslian, Simon (2007). The History of Armenia. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-7467-9. Надворешна врска во
|title=(help) - Hovsepian, Yurik (1987). „1921 թ. փետրվարյան խռովության առաջացման պատճառների նենգափոխումը հայ բուրժուական պատմագիտության մեջ [The falsification of the beginning of February, 1921 mutiny in Armenian bourgeois historiography]“. Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (ерменски) (4): 49–55. Архивирано од изворникот на 2020-03-14. Посетено на 2018-03-29. [a Soviet-era propaganda article about the causes of the uprising]