Северинска Бановина

Од Википедија — слободната енциклопедија
Северинска Бановина
Szörényi bánság  (унгарски)
Banatul Severinului  (романски)
Северинска бановина  (латински)
Бановина на Кралство Унгарија
13 век–16 век →
 
→
Местоположба на Северинска Бановина
Местоположба на Северинска Бановина
Северинска Бановина во рамките на Кралство Унгарија, доцен 13 век
Историја
 -  Основана 13 век
 -  Укината 16 век
Денес во Романија
Карта на Северинска Бановина.

Северинска Бановина или Северинско Банство или Северински Банат (унгарски: Szörényi bánság; романски: Banatul Severinului; латински: Banatus Zewrinensis </link> ; бугарски: Северинско банство; српски: Северинска бановина) ― унгарска политичка, воена и административна единица со посебна улога во првично противбугарскиот, а подоцна и противотоманскиот одбранбен систем на средновековното Кралство Унгарија. Основана е од принцот Бела во 1228 година.

Територија[уреди | уреди извор]

Северинската Бановина била марка (или гранична покраина) на средновековното Кралство Унгарија помеѓу долен Дунав и реката Олт (во денешна Олтенија во Романија).[1][2][3] Повелбата за доделувања, издадена на 2 јуни 1247 година на витезите Болничари, го споменува Олт како нејзина источна граница.[1] Витезите ја добиле „Земјата Северин“ (Terra de Zeurino),[4] заедно со блиските планини, од Бела IV Унгарски.[1][5] Кралот го опишал истиот регион како „напуштена и населена“ земја во писмо до папата Григориј IX на 7 јуни 1238 година.[6] Современите изучувачи претпоставуваат дека или унгарското освојување на територијата или судирањата меѓу Бугарија и Унгарија го принудиле месното население да избега.[6] Историчарот Ласло Макаи вели дека населението почнало да се зголемува до крајот на 1230-тите, бидејќи Бела побарал од папата да назначи епископ за Северин.[7]

Повелбата за доделувања од 1247 година, исто така, споменува дека „Куманија“ се граничи со земјата Северин од исток.[8] Во истата диплома се наведени две влашки (или романски) политички единици - кнежевството на Јоан и Фаркаш - кои во оваа прилика биле подложени на Болничарите.[9][1][2] Третиот кнез, со кој управувал војводата Литовој, не бил вклучен во доделувањето, но им бил оставен на Власите „како што го одржале“.[8][2][10] Меѓутоа, Бела им дал на болничарите половина од кралските приходи собрани во земјата на Литовој, со исклучок на приходите од „Земјата на Хацег“ (сега Цара Хацегулуј во Романија).[11][12] Александру Мадџару вели дека дипломата покажува дека кнежевството на Литовој се граничело со Северинската Земја на север, така што Банатот мора да ја опфаќал само јужна Олтенија во средината на 13 век.[3] Кенезатусот на Војводата Сенеслау, кој се наоѓал на исток од Олт, бил целосно исклучен од доделувањето.[9]

Бановите првично управувале од тврдината Сорени (сега Дробета-Турну Северин во Романија).[13][14] Откако Сорени била изгубена кон крајот на 13 век, тврдината Михалд (сега Мехадија во Романија) била средиште на покраината.[14] Покрај Михалд, Банатот ги опфаќал Оршова и романските области по горниот тек на Тамиш.[13][14]

Историја[уреди | уреди извор]

Калојан Бугарија го зазел регионот помеѓу реките Черна и Олт околу 1199 година.[3] Кралството Унгарија, исто така, се ширело кон југ над Карпатите во почетокот на 13 век, што доведе до судири меѓу двете земји.[14][15] Куманските племиња кои живееле на исток од Олт до реката Сирет се согласиле да плаќаат годишен данок на кралевите на Унгарија во почетокот на 1227 година.[13] Унгарците ја зазеле бугарската тврдина Северин за време на воена кампања против Бугарија во 1231 година.[16]

Во 1330 година, Бановината бил грубо освоена од Басараб I, а поголемиот дел од него останал во јурисдикција на Влашка во следните векови.

По Мохачката битка во 1526 година, Северинската Бановина била поделена. Југоисточниот дел (на исток од Варчаро/Варчорова, денес дел од Болвашница) потпаднал под јурисдикција на влашките кнезови, а во северозападниот дел (на запад од Оршова) постепено бил преорганизирана во Лугошкокарасебешката Бановина.

Список на банови[уреди | уреди извор]

Тринаесетти век[уреди | уреди извор]

Мандат Бан Владетел Забелешки Извор
ок. 1226–ок. 1232 Бузад Ханот Андраш II Тој се именувал себеси како „поранешен бан“ во 1233 година. Неговата блиска врска со синот на Андреаш II, Бела, војвода на Трансилванија, предложува дека тој бил бан на Северин (наместо бан на Славонија). [17]
ок. 1233 Лукач Андраш II [18]
1235 Поуш Чак Бела IV Исто така господар на ризницата и ишпан (управник) на Бачката Жупанија [18]
ок. 1240 Ошл Ошл Бела IV [18]
ок. 1243 Иштван Чак Бела IV [18]
ок. 1260 Лоринц, син на Кемени Бела IV Прв мандат [18]
ок. 1262 Иштван Бела IV Тој е само споменат во неавтентична повелба. [18]
ок. 1263 Лоринц Трансилвански Иштван V (помлад крал) Исто така господар на ризницата на Иштван V. [18]
ок. 1268 Шандор, син на Друг Иштван V (помлад крал) [18]
ок. 1268 Угрин Чак Иштван V (помлад крал) Прв мандат [18]
ок. 1270 Лоринц, син на Кемени Иштван V Втор мандат. Исто така ишпан на Добочката Жупанија. [19]
ок. 1270 Пањит Мишколц Иштван V [19]
1271–1272 Лоринц, син на Кемени Иштван V Трет мандат. Исто така ишпан на Добочката Жупанија. [19]
1272 Алберт Акош Иштван V [19]
1272–1274 Паул Гуткелед Ладислав IV Прв мандат. Исто така ишпан на Валкоската и Добочката Жупанија. [20]
1274–1275 Угрин Чак Ладислав IV Втор мандат [19]
1275 Паул Гуткелед Ладислав IV Втор мандат [20]
1275–1276 Микод Кокењешраднот Ладислав IV [19]
1276 Угрин Чак Ладислав IV Трет мандат [19]
1277–1278 Паул Гуткелед (?) Ладислав IV Тој е само споменат во неавтентични повелби. Трет мандат. [20]
1279 Лоринц, син на Лоринц Ладислав IV Прв мандат [19]
1291 Лоринц, син на Лоринц Андраш III Втор мандат, но можеби постојано ја држел функцијата од 1279 до 1291 година. [19]

Четиринаесетти век[уреди | уреди извор]

Мандат Бан Владетел Забелешки Извор
1335–1341 Денеш Сечи Кароли I Исто така бил дворски господар. [21]
1342–1349 Иштван Лошонци Кароли I, Лајош I [21]
1350–1355 Миклош Сечи Лајош I Исто така, бил ишпан на Кевската и Карашката ија. [21]
1355–1359 Денеш Лакфи Лајош I Исто така , коњскиот господар, и ишпан на Кевската и Карашката Жупанија [21]
1359–1379 немало бан [21]
1375–1376 ЈаношТреутел Лајош I [21]
1376–1387 немало бан [21]
  1. 1299–1307 Андраш Тарнок
  2. 1308–1313 Андраш Тарнок и Мартон Тарнок
  3. 1314–1318 Домокош Чорнаи
  4. 1319–1323 Ласко Ратхолти
  5. 1323–1329 Денеш Сечи
  6. 1324 Пал
  7. 1330–1341 Денеш Сечи
  8. 1342–1349 Иштван Лошонци
  9. 1350–1355 Миклош Сечи
  10. 1355–1359 Денеш Тацкфи
  11. 1359–1375 немало бан
  12. 1376 Јанош Теутел
  13. 1376–1387 немало бан
  14. 1387 Ласло Лошонци помладиот
  15. 1387–1388Иштван Лошонци
  16. 1388–1390 Јанош Каплаи-Шеркеи
  17. 1390–1391 Миклош Перењи
  18. 1392 Семере Геребенци
  19. 1392–1393 Бебек Детре
  20. 1393 Франк Сечи
  21. 1393–1397 немало бан
  22. 1397 Лукаш Осколски
  23. 1393–1408 немало бан
  24. 1408–1409 Пипо Спано
  25. 1409 немало бан
  26. 1410 Лоринц, син на Мајош
  27. 1410–1428 немало бан
  28. 1428 Имре Марцали
  29. 1430–1435 Миклош Редвиц
  30. 1429–1435 немало бан
  31. 1435 Ласло Хаѓимаш Берегсовски и Јанош Данч Македонски
  32. 1436–1439 Франко Таловац
  33. 1439–1446 Јанош Хуњади, северински бан
  34. 1445–1446 Миклош Улјаки
  35. 1447–1454 Михали Чорнаи
  36. 1449 Балас Чорнаи
  37. 1452–1454 Петер Данч Себешки
  38. 1455-57 немало бан
  39. 1458 Влад и Гергели Бетлен
  40. 1459–1460 немало бан
  41. 1460 Ласло Дочи
  42. 1462–1463 Миклош Улочки
  43. 1464–1466 немало бан
  44. 1466 Јанош Понграч Денгелешки
  45. 1467 немало бан
  46. 1467 Иштван и Михали де Мутноки
  47. 1468–1471 немало бан
  48. 1471–1478 Имре Хедервари
  49. 1478 Јанош и Домокош Бетлен
  50. 1478 немало бан
  51. 1479 Амбруш Торок и Ѓорѓи Сентелшебети
  52. 1479 Берталан Паточи
  53. 1480–1483 Берталан Паточи и Ференц Харасти
  54. 1483–1489 Ференц Харасти и Андраш Соколи
  55. 1490 Имре Озораи
  56. 1491 Имре Озораи и Данфи Андраш Добоски
  57. 1491–1492 Ференц Харасти и Данфи Андраш Добоски
  58. 1492 Море Фулоп Чулаи
  59. 1492–1494 Море Ѓорѓи Чулаи и Ференц Балаша
  60. 1495–1501 Тарнок Петер Мачкаши и Јакаб Герлиштеи
  61. 1501 Јакаб Герлиштеи и Белаи Барнабаш
  62. 1502 Јакаб Герлиштеи и Тарнок Петер Мачкаши
  63. 1503 Белаи Барнабаш
  64. 1503 Јакаб Герлиштеи
  65. 1504–1508 Јакаб Герлиштеи и Белаи Барнабаш
  66. 1508–1513 Михали Пакши и Белаи Барнабаш
  67. 1514 Белаи Барнабаш и Јанош Заполја
  68. 1515–1516 Миклош Хаѓимаши Берексовски
  69. 1517–1518 немало бан
  70. 1519 Белаи Барнабаш
  71. 1520–1521 Миклош Герлиштеи
  72. 1522–1523 Јанош Вител Калаи
  73. 1524–1526 Јанош Вител Калаи и Јанош Заполја
  74. 1526–1540 под власта на лугошкокарансебешките банови
  75. 1526–1860 под османлиска окупација

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Papacostea 1998, стр. 230.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Curta 2006, стр. 407.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Madgearu 2017, стр. 207.
  4. ↑ Pop 2013, стр. 338.
  5. ↑ Makkai 1994b, стр. 196–197.
  6. ↑ 6,0 6,1 Madgearu 2017, стр. 208.
  7. ↑ Makkai, László (2001–2002), The Cumanian Country and the Province of Severin, Institute of History of the Hungarian Academy of Sciences, Hungarian Research Institute of Canada, Atlantic Research and Publications, Посетено на 7 април 2024
  8. ↑ 8,0 8,1 Vásáry 2005, стр. 146.
  9. ↑ 9,0 9,1 Makkai 1994b, стр. 197.
  10. ↑ Papacostea 1998, стр. 231.
  11. ↑ Curta 2006, стр. 407–408.
  12. ↑ Pop 2013, стр. 337.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Engel 2001, стр. 95.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Makkai 1994a, стр. 657.
  15. ↑ Curta 2006, стр. 405–406.
  16. ↑ Madgearu 2017, стр. 206.
  17. ↑ Zsoldos 2011, стр. 49, 291–292.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 18,6 18,7 18,8 Zsoldos 2011, стр. 49.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 19,7 19,8 Zsoldos 2011, стр. 50.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Zsoldos 2011, стр. 50, 342.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 Engel 1996, стр. 32.

Библиографија[уреди | уреди извор]

  • Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-89452-4.
  • Engel, Pál (1996). Magyarország világi archontológiája, 1301–1457, I. [Secular Archontology of Hungary, 1301–1457, Volume I] (унгарски). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 963-8312-44-0.
  • Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3.
  • Madgearu, Alexandru (2017). The Asanids: The Political and Military History of the Second Bulgarian Empire, 1185–1280. BRILL. ISBN 978-9-004-32501-2.
  • Makkai, László (1994a). „szörényi bánság [Северинска Бановина]“. Во Kristó, Gyula; Engel, Pál; Makk, Ferenc (уред.). Korai magyar történeti lexikon (9–14. század) [Encyclopedia of the Early Hungarian History (9th–14th centuries)] (унгарски). Akadémiai Kiadó. стр. 657. ISBN 963-05-6722-9.
  • Makkai, László (1994b). „The Emergence of the Estates (1172–1526)“. Во Köpeczi, Béla; Barta, Gábor; Bóna, István; Makkai, László; Szász, Zoltán; Borus, Judit (уред.). History of Transylvania. Akadémiai Kiadó. стр. 178–243. ISBN 963-05-6703-2.
  • Papacostea, Șerban (1998). Between the Crusade and the Mongol Empire. Center for Transylvanian Studies, Romanian Cultural Foundation. ISBN 973-577-186-1.
  • Pop, Ioan-Aurel (2013). "De manibus Valachorum scismaticorum...": Romanians and Power in the Mediaeval Kingdom of Hungary, The Thirteenth and Fourteenth Centuries. Peter Land Edition. ISBN 978-3-631-64866-7.
  • Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1.
  • Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 [Secular Archontology of Hungary, 1000–1301] (унгарски). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-9627-38-3.

Дополнителна книжевност[уреди | уреди извор]

  • Hațegan I., Cavalerii teutoni în Banatul Severinului (1429 – 1435), „Tibiscus-istorie“ V, Muzeul Banatului, Timișoara, 1978, pp. 191–196.
  • http://mek.niif.hu/02100/02114/html/316.html Histoire de la Transylvanie

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Северинска_Бановина&oldid=5191201“