Рахела Ферари

Роса Фројнд (Земун, 27 август 1911 — Белград, 12 февруари 1994), позната како Рахела Ферари била српска филмска, телевизијска и театарска глумица.

Таа е најпозната на пошироката публика по улогите во Собирачи на перја, Грло во јагоди, Национална класа, Давител против давителот, Ајде да се сакаме 3, Танго Аргентино и како Мајката на Мито во сериите Тесна кожа.

Добитник е на бројни глумечки награди, меѓу кои и Прстенот Добрица и наградата Стерија.

Биографија[уреди | уреди извор]

Родена е како „Роза (Рохел) Фројнд“ на 27 август 1911 година во Стара Пазова или Земун во еврејско семејство. Нејзините родители беа Бела Фројнд и Емилија - Ема родена Лајнер.^[1] Од 1930 до 1940 година работела во Српски народен театар во Нови Сад, а од 1940 до 1941 година во Уметничкиот театар во Белград. Во една ваква анкета од првата година од неговиот животје описала:

„Мојата младост, тоа е Земунската периферија. Детство без играчки, без ништо. Излегувам на улица, шетам покрај оградата, чучам и гледам - мравки! Овде се разви мојата имагинација: си кажував приказни, ги измислував за овие ситни мравки, а сега си одат дома, сега одат, трчаат, добиваат храна, а јас си играв со нив - им правев разни пречки. Ставам трева за да им го блокирам патот, или правам мост или ги вртам на другата страна. Тоа беше мојот мал театар Дизни - мравките беа моите мали глумци, а јас бев семоќен режисер“.

Во Српскиот народен театар (СНП) во Нови Сад, Рејчел започнала да настапува во сезоната 1930-31 година, а станала член на театарот во 1931-32 година.Во времето кога СНП бил наречен Дунавско Бановински театар, десет-годишниот Јован Ќирилов ја видел во улогата на д-р др Клотилде Вимерн во матура на Фодор, не сонувајќи дека многу години подоцна, во 1985 година, тој ќе стане нејзин менаџер во Југословенскиот драмски театар. Глумејќи често од позадина, во помали улоги, Ферари се пробила во првите редови со својата креација на незгодни дами, пишува д-р Зи во книгата „Национален театар на Дунавската Бановина“. Т. Јовановиќ. Една година обука во Будимпешта го забрзал нејзиниот уметнички раст, кој дошол до целосен израз во Уметничкиот театар во Белград, каде што во 1940 година била свршена со нејзиниот сопруг Александар Стојковиќ. Со стапувањето во брак го променила и името и презимето во Марија Стојковиќ, па по смртта на сопругот го зела уметничкото име Рејчел Ферари. Таа никогаш повеќе не се омажила. Таа не играла за време на Втората светска војна. Од 1945 до 1947 година повторно настапувала во Нови Сад. Од основањето на Југословенскиот драмски театар во 1947 г. година, таа била шампион на тој театар. Има изведено многу одлични настапи во ЈДП - од Пашкова во Рибарските расправии, Сарка во Ужаленото семејство, до Аксиња во Јегор Буличов.

Во Нови Сад одиграла голем број разновидни улоги на домашниот и на странскиот репертоар. Пред војната, најзабележителни биле нејзините епизодни улоги на карактеристично посебни и каприциозни женски ликови. Југословенскиот драмски театар, исто така во разновиден репертоар, создал многу шарени женски ликови, меѓу кои и мајсторските резултати: Паскови во рибарските кавги Карло Голдони, Ксенија во Егор Буличов и Василиса на дното Максим Горки, Зеленички и Родољупци Јован Стерија Поповиќ и Сарка во ужаленото семејство Бранислав Нушиќ.

Иако глумела во „Собирачи на перја“, Рејчел Ферари постигнала филмска слава дури во нејзините подоцнежни години со голем број импресивни улоги, првенствено во филмовите „Грло во јагоди“, „ Национална класа“, „ Давител против давителот“, „ Ајде да сакаме 3“ и „ Танго Аргентино “ и во серијата Камионџии, рачка без метла и тесна кожа. Во последното, како мајката на Мита, ја кажала познатата реплика: Сегде само нозе и гол задник.

Таа била повремена гостинка во театарот Ателје 212 и играла во филмот и телевизијата. На брегот на Дунав во Грочка со свои раце изградила куќа, сечела трева, садела плодови и орала. Еднаш купила дури 500 кокошки. „Сите биле воодушевени, а ние бевме среќни што бевме толку мали“, рече таа. Жената за која Гојко Шантиќ напишал во збирката Апостоли на глумата „маестрално го помирува и комбинира реализмот со неговата бизарна, гротескна симболика“, уживаше во улогата на обичен човек кој се радува на ситници надвор од театарот. Починала во Белград на 12 февруари 1994 година. Погребана е во Алејата на заслужните граѓани на Новите гробишта.

Признанија[уреди | уреди извор]

Според многумина, една од најдобрите југословенски ликовни-комичарки глумици по Втората светска војна, Рејчел Ферари во текот на својот живот е одликувана со најголемите општествени признанија - меѓу другото добитничка е и на наградите Октомвриска, Стерија, Седмојулска и Добричин прстен. Една улица во Падинска Скела го носи нејзиното име. Глумицата Чус Лампрев, која глумела во филмот на Алмодовар Се враќам, критичарите ја нарекувале „Шпанска Рејчел Ферари“, додека пак нејзиното име го носи и панк бенд од Бања Лука.