Војводство Анхалт
| Војводство Анхалт | ||||||
| Großherzogtum Mecklenburg-Schwerin | ||||||
| Држава на Германски Сојуз (1863–66) Држава на Северногермански Сојуз (1867–71) Федеративна држава на Германско Царство (1871–1918) | ||||||
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
.svg) Војводството Анхалт во рамките на Германското Царство
| ||||||
 Карта на Војводството Анхалт (1863-1918)
| ||||||
| Главен град | Десау | |||||
| Јазици | Германски | |||||
| Вероисповед | Протестантство | |||||
| Уредување | Војводство | |||||
| Војвода | ||||||
| - | 1863–1871 | Леополд IV (прв) | ||||
| - | 1918 | Јоаким Ернст (последен) | ||||
| Историски период | Нов империјализам / Прва светска војна | |||||
| - | Обединети војводства Анхалт | 1863 | ||||
| - | Ноемвриска револуција | 1918 | ||||
| Денес во |  Германија
| |||||
Војводство Анхалт (германски: Herzogtum Anhalt) — поранешно германско војводство. Војводството се наоѓало помеѓу планинскиот венец Харц на запад и реката Елба и понатаму до Флеминг на исток. Територијата некогаш била управувана од Домот на Асканија, а сега е дел од сојузната покраина Саксонија-Анхалт.
Историја[уреди | уреди извор]
Потеклото на Анхалт лежи во Кнежевството Анхалт, држава во рамките на Светото Римско Царство.
Војводи од Анхалт[уреди | уреди извор]
Во текот на 9 век, поголемиот дел од територијата на Анхалт била дел од војводството Саксонија. Во 12 век, таа потпаднала под власта на Алберт Мечката, маркгрофот на Бранденбург. Алберт потекнувал од Алберт, грофот на Баленштет, чиј син Есико (починал во 1059 или 1060 г.) се бил првиот што ја носел титулата гроф на Анхалт. Внукот на Есико, Ото Богатиот, грофот на Баленштет, бил татко на Алберт, кој го обединил Анхалт со Маркгрофството од Бранденбург. Кога Алберт починал во 1170 година, неговиот син Бернард, кој ја добил титулата војвода од Саксонија во 1180 година, станал гроф на Анхалт. Бернард умрел во 1212 година, а Анхалт, разделен од Саксонија, преминал на неговиот син Хенри I, кој во 1218 година ја презел титулата принц и бил вистински основач на куќата на Анхалт.[1]
Принцови од Анхалт[уреди | уреди извор]
По смртта на Хенри во 1252 година, неговите тројца синови го поделиле кнежевството и ги основале соодветните линии на Ашерслебен, Бернбург и Цербст. Семејството кое владело во Ашерслебен изумрело во 1315 година, а овој округ потоа бил приклучен на соседната епископија Халберштат. Последниот принц од лозата Анхалт-Бернбург умрел во 1468 година и неговите земји биле наследени од кнезовите од единствената преостаната линија, онаа на Анхалт-Цербст. Територијата што припаѓала на оваа гранка на семејството била поделена во 1396 година, а по стекнувањето на Бернбуршкиот принц Ѓорѓи I, било направена дополнителна поделба на Цербст (Цербст и Десау). Меѓутоа, на почетокот на 16 век, поради смртта или абдикацијата на неколку принцови, семејството се стеснало на двете гранки на Анхалт-Кетен и Анхалт-Десау (и двете издадени од Анхалт-Десау во 1471 г.[1]
Волфганг, кој станал принц на Анхалт-Кетен во 1508 година, бил верен поддржувач на реформацијата, а по битката кај Милберг во 1547 година бил ставен под царска забрана и му биле одземени сите земји и поседи од страна на Карло V, Светиот римски цар. По мирот во Пасау во 1552 година, принцот Волфганг го откупил своето кнежевство, но бидејќи бил без деца, го предал во 1562 година на своите роднини, принцовите од Анхалт-Десау. Ернест I (починал во 1516 година) оставил три сина, Јован V, Ѓорѓи III и Јоаким I, кои заедно управувале со нивните земји долги години, и кои, како и принцот Волфганг, ги фаворизирале реформираните доктрини, кои на тој начин станале доминантни во Анхалт. Околу 1546 година, тројцата браќа го поделиле своето кнежевство и ги основале линиите на Цербст, Плецкау и Десау. Оваа поделба, сепак, била само привремена, бидејќи стекнувањето на Кетен и серијата смртни случаи меѓу владејачките кнезови, му овозможило на Јоаким Ернест, син на Јован II, да го обедини цел Анхалт под негово владеење во 1570 година.[1]
Првото обединето кнежевство Анхалт било краткотрајно, а во 1603 година било поделено на малите држави Анхалт-Десау, Анхалт-Бернбург, Анхалт-Кетен, Анхалт-Цербст и Анхалт-Плецкау.[1]
Јоаким Ернест починал во 1586 година, а неговите пет синови владееле со земјата до 1603 година, кога Анхалт повторно бил поделен, а линиите на Десау, Бернбург, Плецкау, Цербст и Кетен биле повторно основани. Кнежевството било опустошено за време на Триесетгодишната војна, а Кристијан I од Анхалт-Бернбург имал значајна улога во војната. Во 1635 година, различните принцови од Анхалт направиле договор, кој му дала одредена власт на најстариот член на семејството, кој на тој начин можел да го претставува кнежевството како целина. Оваа постапка веројатно се должела на неопходноста од одржување на изгледот на единство во поглед на нарушената состојба на европската политика. Во 1665 година, огранокот на Анхалт-Кетен изумрел, а според семејниот договор овој округ бил наследен од Лебрехт од Анхалт-Плецкау, кој му го предал Плецкау на Бернбург и ја зел титулата принц од Анхалт-Кетен. Во истата година, принцовите од Анхалт одлучиле дека, доколку некоја гранка на семејството изумрела, нејзините земји требало да бидат подеднакво поделени меѓу преостанатите гранки. Овој аранжман бил извршен по смртта на Фридрих Август, принцот од Анхалт-Цербст во 1793 година, а Цербст бил поделен меѓу тројцата преостанати кнезови. Во текот на овие години, политиката на различните кнезови била обележана, можеби намерно, со значителна униформност. Еднаш или двапати, калвинизмот бил фаворизиран од принцот, но генерално семејството било лојално на доктрините на Мартин Лутер. Растот на Прусија му обезбедило на Анхалт застрашувачки сосед, а воспоставувањето и практикувањето на првородството од сите гранки на семејството спречило понатамошни поделби на кнежевството.[1]
Војводства од 19 век[уреди | уреди извор]
Во 1806 година, Наполеон ги подигнал преостанатите држави Анхалт-Бернбург, Анхалт-Десау и Анхалт-Кетен во војводства (Анхалт-Плецкау и Анхалт-Зербст престанале да постојат во меѓувреме).[1] Овие војводства биле обединети во 1863 година за повторно да формираат обединет Анхалт поради изумирањето на линиите Кетен и Бернбург. Новото војводство се состоело од два големи дела – Источен и Западен Анхалт, разделени со дел од пруската провинција Саксонија – и од пет енклави опкружени со пруска територија: Алслебен, Мулинген, Дорнбург, Гедниц и Тилкероде-Абероде. Источниот и поголемиот дел од војводството бил ограден од пруската владина област Потсдам (во пруската провинција Бранденбург), Магдебург и Мерзебург (припаѓале на пруската провинција Саксонија). Западниот или помалиот дел (т.н. Горно Војводство или Баленштет) исто така бил опкружен од Прусија и од војводството Бранзвик-Линебург.[1]
Главниот град на Анхалт (во времето кога бил обединета држава) бил Десау.
Во 1918 година, Анхалт станалa држава во рамките на Вајмарската Република (види Слободна држава Анхалт). По Втората светска војна, таа била обединета со пруските делови на Саксонија со цел да се формира новата област Саксонија-Анхалт. Откако била распуштена во 1952 година, државата била повторно воспоставена пред повторното обединување на Германија и сега е дел од сојузната покраина Саксонија-Анхалт во Германија.
Устав[уреди | уреди извор]
Војводството, врз основа на основниот закон, прогласен на 17 септември 1859 година и последователно изменет со различни декрети, било уставна монархија. Војводата, кому му се обраќале со „височество“, ја управувал извршната власт додека го делел законодавството со земјопоседниците. Лантагот бил составен од триесет и шест членови, од кои двајца биле назначени од војводата, осум биле претставници на земјопоседници кои плаќале највисоки даноци, двајца од највисоко оценетите членови на комерцијалната и производствената класа, четиринаесет од другите изборни кнезови од градовите и десет од селските окрузи. Претставниците се избирале на шест години со индиректно гласање и морале да имаат дваесет и пет години. Војводата управувал преку државен министер, кој бил службеник на сите оддели - финансии, внатрешни работи, образование, народно богослужение и статистика.[1]
Географија[уреди | уреди извор]
На запад, земјата е брановидна, а на крајниот југозапад се наоѓал планинскиот венец Харц, врвот Рамберг бил највисок со 579 м. Од Харц, земјата нежно се спуштала надолу кон Зале; помеѓу оваа река и Елба, земјата била плодна. Источно од Елба, земјата била претежно рамна песочна рамнина, со широки борови шуми, прошарани со мочуришта и богати пасишта. Елба била главната река, која го пресекувала источниот дел на поранешното војводство, од исток кон запад, а кај Рослау се среќавала со Мулде . Пловниот Зале имал северен правец низ западниот дел од источниот дел на територијата и во него од десната страна се влевала реката Фуне, а лево, Випер и Боде.[1]
Климата била генерално блага, помалку во повисоките региони на југозапад. Областа на поранешното војводство изнесувало 2.350 км2.[1] Населението во 1871 година изнесувало 203.354 жители, а 328.007 во 1905 година.[1]
Земјата била поделена на окрузи Десау, Кетен, Цербст, Бернбург и Баленштет. Бернбург бил најмногу населен, а Баленштет најмалку. Четири града, имено Десау, Бернбург, Котен и Цербст, имале население од над 20.000. Жителите на поранешното војводство, кои првенствено биле горносаксонци, припаѓале, со исклучок на околу 12.000 римокатолици и 1700 Евреи, на Евангелистичката црква. Врховната црковна власт била конзисторијата во Десау; додека синод од 39 членови, избрани на шест години, се состанувале на периоди за да расправаат за внатрешните прашања кои се однесувале на организацијата на Црквата во Анхалт. Римокатолиците биле под бискупот од Падерборн.[1]
Владетели на Анхалт, среден век[уреди | уреди извор]
- Есико (?–1059/1060, прв гроф на Анхалт)[1]
- Ото Богатиот (гроф на Баленштет)[1]
- Алберт Мечката (?–1170)[1]
- Бернард (?–1212)[1]
- Хенри I (1212–1252)[1]
Војводи на Анхалт, 1863-1918[уреди | уреди извор]
- Леополд IV (1863–1871)[1]
- Фридрих I (1871–1904)[1]
- Фридрих II (1904–1918)[1]
- Едуард (1918)
- Јоаким Ернст (1918)
Наводи[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- „Herzogtum Anhalt (1863-1918)“. Kaiserreich, Kolonien, Kaiserliche Marine, Donaumonarchie und Schweiz in zeitgenössischen Postkarten (германски). 22 August 2007. Посетено на 9 April 2017.
- „Impressum“. Die Höckmann Seiten (германски). Посетено на 9 April 2017. — Map of Saxony and Anhalt in 1789
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
-de.svg)