Огнен трн

Од Википедија — слободната енциклопедија
Огнен трн
Научна класификација [ у ]
Царство: Растенија
клад: Скриеносеменици
клад: Евдикоти
клад: Розиди
Ред: Розовидни
Семејство: Рози
Род: Огнено трње
Вид: Огнен трн
Научен назив
Pyracantha coccinea
M.Roem.

Огнен трн – бодлива, зимзелена грмушка од Средоземјето. Листовите се овални, цветовите бели, а плодовите црвени, собрани во густи, штитовидни соплодија. Во Македонија местимично се среќава во најтермофилните шумски заедници.[1]

Распространетост[уреди | уреди извор]

Огнениот трн во природа расте во јужна Европа, на Крим, Кавказ и во Мала Азија.[2]

Опис[уреди | уреди извор]

Огнениот трн е широко разгранет, трновит џбун кој во природата расте до 2 м висина и исто толку во ширина. Одгледуван може да порасне и повеќе од 4 м, поретко и до 6 м.[3] Крошната му е густа, со мноштво испреплетени гранки кои растат во сите правци.[4] На гранките има остри трнови, со должина од околу 1,5 см.[2]

Листовите се на кратки петелки спирално распоредни на гранките. Истите се тесно елипсовидни, долги 2 до 4 см, темнозелени и сјајни.[2] Имаат јајцевидни, до 1,5 см долги залистоци. Работ на листот е ситно назабен.[3]

Цветовите се бели до бледо розови, ситни (околу 0,8 см), собрани во соцветија. Се развиваат во мај и јуни и често се толку бројни што скоро ја прекриваат целата грмушка. Јаболчестите плодови, слични на бобинки, се ситни (околу 0,6 см во пречник), со сјајна портокалово црвена боја.[2] Созреваат постепено, од септември до октомври и остануваат на гранките во текот на целата зима. Во плодовите се наоѓаат 5 тврди семки.[3] Сјајните бои на плодовите ги привлекуваат птиците.[4]

  • Крошна во цвет
    Крошна во цвет
  • Соцветие
    Соцветие
  • Плодови
    Плодови
  • Гранка со плодови во различни стадиуми на зрелост
    Гранка со плодови во различни стадиуми на зрелост

Услови на живеалиштето[уреди | уреди извор]

Во природата огнениот трн расте на суви, каменити терени изложени на сонце. Добро ја поднесува и влагата во земјата и воздухот. Може успешнот да расте и во сенка, но тогаш плодовите се поситни. Не бира земјиште, а отпорен е и на мраз,[2] со тоа што во поладните климатски зони, листовите и плодовите може да бидат со нешто потемни бои. Ветрот не му пречи, но не поднесува терени свртени кон море. Толерантен е спрема аерозагадувањето во градските средини.[5] Се размножува со семе и со режени гранчиња. Отпорен е на болести и штетници.[4]

Употреба[уреди | уреди извор]

Зимски колорит - плодови со сјајно жолта боја под снег

Огнениот трн најчесто се користи како украсно градинарско растени, но плодовите може да се користат и за исхрана. Зрелите плодови се сладуњави и малку брашникави. Во сирова состојба не се јадат, но од нив може да се подготват мармалади, џемови, сирупи, компоти, преливи и слични јадење кои се добиваат со варење[3]

Значење во озеленувањето[уреди | уреди извор]

Со комбинација на грмушки со различна боја на плодовите може да се добијат интересни ефекти на зелените површини.
Обликувана, ниска жива ограда од огнен трн

Огнениот трн е еден од омилените декоративни растителни видови, како заради брзото растење и отпорност скоро на сите услови на средината, уште повеќе заради својот есенски и зимски изглед. Плодовите, по кои овој вид го добил и името, со своите пламени бои го обогатува зимскиот пејзаж. Често во густи гроздови ја прекриваат цела грмушка.[3][4] Чест вид е на како на големите, така и на малите, јавни и поединечни зелени површини.[2]

Погоден е за садење на каменити терени, како и на косини, каде успешно го врзува земјиштето и спречува ерозија. Исто така, заради својата отпорност и приспособливост, може успешно да се сади во жардињери. Добро го поднесува режењето, па многу брзоможе да се формираат исклучително густи и заради трњето непробојни, живи огради со различни висини и облици (слободнорастечки или обликувани).[а][6] Гранките, богато украсени со многубројни плодови, се погоден материјал за изработка на икебани и други цветни аранжмани.[4]

  • Живописни бои на плодовите на различни видови огнен трн

Култивари[уреди | уреди извор]

Огнениот трн е варијабилен вид и има поголем број на одгледувани облици кои меѓу себе се разликуваат по висината, густината на крошната, големината и бојата на плодовите и други особини. Некои од нив се:

  • Pyracantha coccinea ’Kasan’ — моќна грмушка со висина 3—4 м. Бодликавите изданоци се многу влакнести, а листовите се со темна боја. Има богат род.
  • Pyracantha coccinea ’Lalandei’ — џбун со висина преку 6 м, со нешто потемно лисје. Има богат род, а плодовите се скерлетно црвени.
  • Pyracantha coccinea ’Mohave’ — грмушка со густа крошна, со висина преку 3,5 м, со изразито црвени плодови.
  • Pyracantha coccinea ’Orange Glow’ — џбун со нешто поретка и попрозрачна крошна, со плодови со јака портокалова боја.
  • Pyracantha coccinea ’Soleil d’Or’ — исправен, густо разгранет џбун со жолти плодови.[2][4]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Белешки[уреди | уреди извор]

  • а Кога станува збор за режењето, мора да се внимава истото да се изврши во право време, односно пред појавата на пупки, за да не изостане цветањето, а со самото тоа и плодовите.[6]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Македонска енциклопедија, том II. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите. 2009. стр. 1512. ISBN 978-608-203-024-1.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Vukićević 1996, стр. 528−529
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Grlić 1986, стр. 180−181
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 „Pyracantha coccinea“. Floridata Plant Encyclopedia. Посетено на 5. 12. 2016. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  5. ↑ „Pyracantha coccinea - M.J.Roem“. Plants For A Future. Посетено на 5. 12. 2016. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  6. ↑ 6,0 6,1 Buha 2005

Литература[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Таксонски назнаки
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Огнен_трн&oldid=5039223“