Марија Стројник Школ

Од Википедија — слободната енциклопедија
Марија Стројник Школ
Роден(а)13 јули 1950(1950-07-13) (73 г.)
НационалностСловенци
Полињаастрофизика, инфрацрвена технологија, инфрацрвено вселенско далечинско сензорирање
УстановиРоквел Интернационал
Ханивел
Лабораторија за млазен погон
Centro de Investigaciones en Optica
ОбразованиеДржавен универзитет во Аризона
Универзитет во Аризона
Познат поразвивање на систем за автономна оптичка навигација

Марија Стројник Шол (родена на 13 јули 1950 година во Љубљана ) била словенечки астрофизичар која моментално работела како угледена професорка во Центарот за оптички истражувања во Леон, Мексико. Таа била најпозната по развојот на автономен систем за оптичка навигација базиран на технологијата CCD, кој моментално се користел во скоро сите комерцијални авиони и бројни вселенски летала, вклучително и во мисијата на НАСА Касини.[1][2]

Ран живот и образование[уреди | уреди извор]

Стројник Шол развила интерес за оптика уште на рана возраст, кога го придружувала нејзиниот татко Алеш Стројник на работа. По завршувањето на средното училиште се запишала на програмата по физика на Универзитетот во Љубљана; сепак, нејзините родители емигрирале во Соединетите Држави набргу потоа, а таа ги следела во Темпе, Аризона. Таму, Стројник Шол ги завршила додипломските студии на Државниот универзитет во Аризона за само две години, како единствена жена во нејзиниот клас. Постдипломските студии ги продолжила на истиот универзитет и магистрирала физика во 1974 година. Завршила магистер по оптички науки во 1977 година на Универзитетот во Аризона и магистер по инженерство (Инженерска извршна програма) во 1981 година на Универзитетот во Калифорнија, Лос Анџелес. Докторирала по оптички науки во 1979 година на Колеџот за оптички науки на Универзитетот во Аризона, како прва жена во историјата на одделот за оптика.[2][3][4]

Кариера[уреди | уреди извор]

Специјализирана за инфрацрвена физика, таа станала менаџер на одделот за оптика во корпорацијата Rockwell International, потоа виш инженер во Honeywell и во Jet Propulsion Laboratory (JPL). Во JPL, таа дизајнирала, развила и имплементирала нов систем за автономна оптичка навигација користејќи ѕвездени карти и интелигентна камера базирана на CCD. Овој систем бил основа за автономна навигација во сите комерцијални авиони, во сателити кои ја формирале мрежата ГПС и други. Автономниот систем за навигација бил користен за да се олеснила навигацијата на сондата Касини-Хајгенс на НАСА до Сатурн во 2005 година.[2][3] Стројник Шол добил неколку сертификати на НАСА за креативен развој и технолошки иновации.[5]

Врз основа на нејзините заслуги, Стројник Шол станал истакнат професор во Центарот за оптички истражувања (Centro de Investigaciones en Optica) во Мексико, каде што работел на метод за директно откривање на егзопланети со помош на интерферометрија.[1] Таа била член на Оптичкото друштво (OSA) и SPIE, и била уредник на списанието Применета оптика, Инфрацрвена во два мандата[6] покрај Инфрацрвена физика и технологија и Научен светски весник.

Во декември 2022 година, Мексиканската национална фондација за наука и технологија (Concejo Nacional de Ciencia y Tecnologia) и Институтот за оптички истражувања (Centro de Investigaciones en Optica) ја & библиотеката на Институтот во Леон, Мексико во чест на Марија Стројник. Во библиотеката се наоѓала најголемата колекција на библиографски материјали од областа на оптика и фотоника во Латинска Америка. Марија била почестена што бил истакнат национален и меѓународен научник и во знак на благодарност за нејзината топлина, дарежливост со знаење и за споделување искуства како жена, колешка и ментор. Второто презиме, Погачар, било вклучено на комеморативната плоча во традицијата на латинската култура каде детето се познавало по презимето на таткото и мајката.[7][8]

Во јули 2022 година, Марија Стројник биле избрана за претседател на Сигма Кси, Здружението за чест на научни истражувања (ΣΞ), со речиси 60.000 членови во САД и на меѓународно ниво. Неговата мисија како интердисциплинарно општество била да ја промовира етиката и извонредноста во научните и инженерските истражувања. Објавува мултидисциплинарно списание Американски научник, посветено на доведување на науката на секое ниво на општеството.

Д-р Стројник ја презела функцијата претседател на Сигма Кси во јули 2023 година. За време на мандатот на д-р.

Награди[уреди | уреди извор]

  • Во 1996 година ја доби наградата Џорџ В. Годард „Меѓународното друштво за оптика и фотоника“ ( SPIE ), како прва жена.[2][6]
  • Во 1999 година таа стана соработник на OSA .
  • Таа е и член на Мексиканската академија на науките од 2001 година.
  • Во 1994 година беше луд соработник на ШПИЕ.[9]
  • Во 2018 година, професорот Стројник Шол беше награден со статус на емерита на Sistema Nacional de Investigadores (Мексикански национален регистар на истражувачи).[10]
  • Таа беше дел од временската изложба наречена „Знаење без граници“ организирана од Словенечкиот музеј за технологија (Tehniški muzej Slovenije, TMS).[11]

Личен живот[уреди | уреди извор]

Марија Стројник Шол имала три ќерки кои сама ги одгледала откако нејзиниот сопруг починал поради латерална склероза. Двајца од нив самите станале научници. Во 2008 година на Стројник Шол и бил дијагностициран рак кој неколку пати го победила со терапија.[2][3]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 Gass, Jeanette. „Marija Strojnik“. The Optical Society. Посетено на 2018-10-15.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Marija Strojnik, the astrophysicist who sees beyond the solar system“. STAznanost. Slovenian Press Agency. 2017-11-23. Посетено на 2019-04-24.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Bandur, Simona (2018-05-23). „Znanstvenica, ki sledi svoji otroški želji po odkrivanju prostora“ [A scientist who follows her childhood wish to explore space]. Delo (словенечки). Посетено на 2019-04-24.
  4. ↑ „Marija Strojnik“. www.cio.mx (шпански). Посетено на 2020-09-13.
  5. ↑ „Marija Strojnik“. www.cio.mx. Посетено на 2020-09-13.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Marija Strojnik-Scholl“. The International Society for Optics and Photonics. Посетено на 2019-04-24.
  7. ↑ Horta, HortaRosario (December 9, 2022). „Immortalizan a la doctora Marija Strojnik Pogacar en biblioteca de CIO“. El Sol de León.
  8. ↑ „Largest optical science library in Latin America named after Slovenian researcher“. Slovenian Times. December 19, 2022.
  9. ↑ „SPIE Fellow“.
  10. ↑ Jiménez, Arturo Sánchez (2018-12-06). „Reconocen a 20 académicos como investigadores eméritos - Sociedad y Justicia - La Jornada“. www.jornada.com.mx (шпански). Посетено на 2020-06-13.
  11. ↑ Žibret, Andreja (2018-03-01). „Štirinajst slovenskih znanstvenikov na ogled“. www.delo.si (словенечки). Посетено на 2020-06-13.
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Марија_Стројник_Школ&oldid=5197569“