Ерменска азбука
Изглед
|
Ерменската азбука е писмо што се користи од ерменскиот јазик од 405 година па сè до денес. Сè до 19 век, класичниот ерменски јазик бил користен за пишаниот јазик и литературата па од тогаш ерменската азбука се користи и за двете верзии на јазикот и за источноерменскиот и за западноерменскиот дијалект на ерменскиот јазик и се развиени двата дијалекти во приближно ист период. Азбуката е официјална на територијата на Република Ерменија а се користи и во регионот Нагорно-Карабах.
Азбука
[уреди | уреди извор]Буква | Име | МФА | Транслитерација | Бројчена вредност | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Традиционално пишување | Реформирано пишување | Изговор | Класичноерменски | источноерменски | западноерменски | класичнерменски (ISO 9985) | ||||
класичнерменски | источноерменски | западноерменски | ||||||||
Ա ա | այբ | [aɪb] | [aɪpʰ] | [ɑ] | a | 1 | ||||
Բ բ | բեն | [bɛn] | [pʰɛn] | [b] | [pʰ] | b | 2 | |||
Գ գ | գիմ | [gim] | [kʰim] | [g] | [kʰ] | g | 3 | |||
Դ դ | դա | [dɑ] | [tʰɑ] | [d] | [tʰ] | d | 4 | |||
Ե ե | եչ | [jɛtʃʰ] | [ɛ], initially [jɛ]1 | e | 5 | |||||
Զ զ | զա | [zɑ] | [z] | z | 6 | |||||
Է է | է | [ɛː] | [ɛ] | [ɛː] | [ɛ] | ē | 7 | |||
Ը ը | ըթ | [ətʰ] | [ə] | ë | 8 | |||||
Թ թ | թո | [tʰo] | [tʰ] | t‘ | 9 | |||||
Ժ ժ | ժէ | ժե | [ʒɛː] | [ʒɛ] | [ʒ] | ž | 10 | |||
Ի ի | ինի | [ini] | [i] | i | 20 | |||||
Լ լ | լիւն | լյուն | [lʏn]2 | [l] | l | 30 | ||||
Խ խ | խէ | խե | [χɛː] | [χɛ] | [χ] | x | 40 | |||
Ծ ծ | ծա | [tsɑ] | [tsʼɑ] | [dzɑ] | [ts] | [tsʼ] | [dz] | ç | 50 | |
Կ կ | կեն | [kɛn] | [kʼɛn] | [gɛn] | [k] | [kʼ] | [g] | k | 60 | |
Հ հ | հո | [ho] | [h] | h | 70 | |||||
Ձ ձ | ձա | [dzɑ] | [tsʰɑ] | [dz] | [tsʰ] | j | 80 | |||
Ղ ղ | ղատ | [ɫɑt] | [ʁɑtʼ] | [ʁɑd] | [l], or [ɫ] | [ʁ] | ġ | 90 | ||
Ճ ճ | ճէ | ճե | [tʃɛː] | [tʃʼɛ] | [ʤɛ] | [tʃ] | [tʃʼ] | [ʤ] | č̣ | 100 |
Մ մ | մեն | [mɛn] | [m] | m | 200 | |||||
Յ յ | յի | հի | [ji] | [hi] | [j] | [h]3, [j] | y | 300 | ||
Ն ն | նու | [nu] | [n] | n | 400 | |||||
Շ շ | շա | [ʃɑ] | [ʃ] | š | 500 | |||||
Ո ո | ո | [o] | [vo] | [o], initially [vo]4 | o | 600 | ||||
Չ չ | չա | [tʃʰɑ] | [tʃʰ] | č | 700 | |||||
Պ պ | պէ | պե | [pɛː] | [pʼɛ] | [bɛ] | [p] | [pʼ] | [b] | p | 800 |
Ջ ջ | ջէ | ջե | [ʤɛː] | [ʤɛ] | [tʃʰɛ] | [ʤ] | [tʃʰ] | ǰ | 900 | |
Ռ ռ | ռա | [rɑ] | [ɾɑ] | [r] | [ɾ] | ṙ | 1000 | |||
Ս ս | սէ | սե | [sɛː] | [sɛ] | [s] | s | 2000 | |||
Վ վ | վեւ | վեվ | [vɛv] | [v] | v | 3000 | ||||
Տ տ | տիւն | տյուն | [tʏn] | [tʼʏn]5 | [dʏn] | [t] | [tʼ] | [d] | t | 4000 |
Ր ր | րէ | րե | [ɹɛː] | [ɹɛ]6 | [ɾɛ] | [ɹ]6 | [ɾ] | r | 5000 | |
Ց ց | ցո | [tsʰo] | [tsʰ] | c‘ | 6000 | |||||
Ւ ւ | հիւն | N/A7 | [hʏn] | [w] | [v]8 | w | 7000 | |||
Փ փ | փիւր | փյուր | [pʰʏɹ]9 | [pʰʏɾ] | [pʰ] | p‘ | 8000 | |||
Ք ք | քէ | քե | [kʰɛː] | [kʰɛ] | [kʰ] | k‘ | 9000 | |||
Додадени за време на 13 век | ||||||||||
Օ օ | օ | [o] | [o] | ò | N/A | |||||
Ֆ ֆ | ֆէ | ֆե | [fɛː] | [fɛ] | [f] | f | N/A | |||
Буква | Традиционално пишување | Реформирано пишување | класичноерменски | источноерменски | западноерменски | класичноерменски | источноерменски | западноерменски | класичноерменски (ISO 9985) |
Бројчена вредност |
Изговор | ||||||||||
Име | МФА | Транслитерација |
Транслитерација
[уреди | уреди извор]Според ISO 9985 (1996) азбуката се романизира на следниот начин:
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ ֆ a b g d e z ē ë t’ ž i l x ç k h j ġ č̣ m y n š o č p ǰ ṙ s v t r c’ w p’ k’ ò f