Едип (Волтер)
Едип (француски: Œdipe) — трагедија на францускиот драматург и филозоф Волтер која првпат била изведена во 1718 година.[1] Тaа била неговата прва драма и првото книжевно дело за кое го користел презимето Волтер (неговото вистинско име е Франсоа-Мари Аруе).
Композиција[уреди | уреди извор]
Волтер ја завршил драмата во 1717 година кога ја издржувал својата 11-месечна затворска казна. Во писмото од 1731 година, Волтер напишал дека кога ја напишал драмата бил „целосно обземен од своите читања на античките автори [. . . ] Знаев многу малку за театарот во Париз.“ [2] Во адаптацијата на атинската трагедија на Софокле, Цар Едип, Волтер се обидел да ги рационализира заплетот и мотивацијата на неговите ликови.[3] Во едно писмо од 1719 година, тој укажал дека сметал дека е неверојатно убиството на Лај да не биде истражено порано и дека на Едип би му требало толку долго да ја разбере јасната визија на пророштвото.[4] Волтер додава подзаплет со љубовта на Филоктет кон Јокаста.[4] Тој, исто така, ја намалува важноста на темата за инцест.[5]
Критички прием[уреди | уреди извор]
Премиерата на „Едип“ се одржала на 18 ноември 1718 година во „Комеди франсез“, за време на неговиот прв период на егзил во Шатене-Малабри. Кино-Дифрен го играл Едип, а Шарлот Демар, Јокаста. Регентот бил присутен на премиерата и му честитал на Волтер за неговиот успех. Долго време се шпекулирало дека Регентот имал инцестна врска со својата постара ќерка, Мари Луиз Елизабет Д'Орлеан, војвотката од Бери. Волтер бил уапсен и испратен во Бастилја во мај 1717 година, откако му кажал на полицискиот доушник дека војвотката е бремена и дека се криела во својот замок Ла Мует во очекување на породувањето.[6] Гласините за инцестната врска на Филип со својата ќерка ја направиле драмата на Аруе/Волтер контроверзна долго пред да биде изведена.[7] На премиерата присуствувала и војвотката од Бери, која влегла во кралски стил во придружба на дамите од нејзиниот двор и личните чувари. Шпекулациите за состојбата на ќерката на регентот повеќе не можеле да бидат скриени и нејзината мошне видлива бременост ги инспирирала злонамерните коментари на сатиричарите дека гледачите не само што ќе ги видат Едип (Регентот) и Јокаста (Бери), туку можеби ќе бидат сведоци и на раѓањето на Етеокле. Присуството на принцезата на тој начин придонело за јавниот успех на претставата[8] Претставата доживеала 45 изведби и добила големо критичко признание со што се означил и почетокот на успехот на Волтер во неговата театарска кариера. Тоа бил „најголемиот драматуршки успех на Франција од XVIII век“.[9] Повторно почнала да се прикажува на 7 мај 1723 година со Ле Куврер и Кино-Дифрен и останал во репертоарот на Комеди франсез до 1852 година.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Banham (1998, 1176) and Vernant and Vidal-Naquet (1988, 373).
- ↑ Quoted by Vernant and Vidal-Naquet (1988, 373).
- ↑ Burian (1997, 240, 245).
- ↑ 4,0 4,1 Burian (1997, 245).
- ↑ Burian (1997, 246).
- ↑ Jean-Michel Raynaud, Voltaire soi-disant, Presses Universitaires de Lille, 1983, vol.1, p.289.
- ↑ Jay Caplan, In the King's Wake : Post-Absolutist Culture in France. University of Chicago Press, 1994, p.50-51.
- ↑ Philippe Erlanger, Le Régent, 1985, p.241. The Duchess of Berry gave birth to a still-born daughter on 2 April 1719. The health ruined by her harrowing delivery, she died on 21 July 1719 at La Muette. The autopsy revealed she was already two months pregnant.
- ↑ Vernant and Vidal-Naquet (1988, 373).
Извори[уреди | уреди извор]
- Банхам, Мартин, ед. 1998 година. Водич за театар од Кембриџ Кембриџ: Кембриџ UP.ISBN 0-521-43437-8.
- Буријан, Питер. 1997 година. „Трагедија адаптирана за сцени и екрани: ренесансата до денес“. Придружник на грчката трагедија од Кембриџ. Ед. ЈП Велигден. Cambridge Companions to Literature ser. Кембриџ: Кембриџ UP. 228–283.ISBN 0-521-42351-1ISBN 0-521-42351-1.
- Вернан, Жан-Пјер и Пјер Видал-Наке. 1988 година. Мит и трагедија во Стара Грција. Транс. Џенет Лојд. Њујорк: Зонски книги, 1990 година.ISBN 0-942299-19-1ISBN 0-942299-19-1. Транс. на Mythe et Tragédie en Grèce Ancienne (Librarie François Maspero, 1972) и Mythe et Tragédie en Grèce Ancienne Deux (Изданија La Découverte, 1986).