Арношт Барт
| Арношт Барт Arnošt Bart | ||
| ||
| Роден | горнолужички: Arnošt Bart 28 август 1870 Летон кај Кубшиц | |
|---|---|---|
| Починал | 15 февруари 1956 Брезинка кај Малешец | |
| Националност | Источна Германија | |
| Народност | Лужички Србин | |
| Занимање | политичар, културен работник | |
Арношт Барт (горнолужички: Arnošt Bart; (Литен (Кубшиц), 28 август 1870 — Бризинг, 15 февруари 1956), познат под псевдонимот Брезинчански (горнолужички: Brězynčanski) — лужички политичар и културен работник. Тој е еден од основачите на националната организација на Лужичките Срби „Домовина“ и нејзиниот прв претседател (1912-1927).
Животопис[уреди | уреди извор]
Арношт Барт е роден на 28 август 1870 година во лужичкосрпско селско семејство во лужичкиот град Летон во општината Кубшице. Од 1885 до 1888 година посетувал стручно училиште во Будишин. Потоа патувал низ Европа, посетувајќи ги Франција, Русија и Австроунгарија. Во својата татковина се вратил во 1890 година и истата година му се приклучил на културно-просветното друштво „Матица Лужичкосрпска“. Учествувал во културни и општествени настани меѓу лужичкосрпските селани. Во исто време, учествувал во политички активности, поддржувајќи ги ставовите на саксонските конзервативци.
Во 1912 година бил еден од основачите на лужичкосрпската општествена организација „Домовина“. За време на Ноемвриската револуција во Саксонија во 1918 г. бил основач на Лужичкосрпскиот народен одбор. Осврнувајќи се на мировниот проект на американскиот претседател Вудро Вилсон наречен „Четиринаесет точки“, барајќи право на национално самоопределување и политичка автономија на Лужичките Срби. Тој повикал на воспоставување лужичосрпска автономија во рамките на Германското Царство или Чехословачка Република. Во декември 1918 година водел преговори со чехословачките власти за нивната поддршка на лужичкосрпските интереси. Во својата борба за политичка автономија на Лужичките Срби, успеал на своја страна да придобие неколку членови на Лужичкосрпскиот народен одбор.
Во јануари 1919 година поминал низ Прага на пат кон Париската мировна конференција. Во Прага се обидел да ѝ се придружи на чехословачката делегација, но не успеал, по што во април 1920 година се вратил во Германија, каде што бил уапсен и осуден на три години затвор за неговите активности. По ослободувањето учествувал во работата на Лужичкорпската народна партија.
Откако нацистите дошле на власт во Германија во 1933 година бил уапсен и накратко осуден. Бил протеран од Горна Лужица во 1935 година. Од 1944 до 1945 година бил в затвор.
По Втората светска војна прифатил да учествува во обновувањето на лужичкосрпските организации. Придржувајќи се кон конзервативните ставови, тој учествувал во политички активности меѓу Лужичките Срби.
По војната живеел во селото Брезинка, по што го зел псевдонимот Брезичански. Починал на 15 февруари 1956 година во село Брезинка.
Литература[уреди | уреди извор]
- Хартмут Цвар: Арност Барт-Брезинчански. Z документација wo поздрав. 2. Aufl. Бауцен во 1981 година.
- Едмунд Печ: Ернст Барт (1870—1956), Биографија на Саксише. Herausgegeben vom Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde, bearb. фон Мартина Шатковски.
- Хартмут Цвар: Барт, Арност. З: Јан Шолта, Петр Кунзе, Франк Шен (вуд.): Nowy biografiski szóryn k stawiznam a kulturje Serbow . Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, стр. 37ff.
|