Фулански јазик

Од Википедија — слободната енциклопедија
Фулански јазик
Фуланиски јазик
Fulfulde, Pulaar, Pular'Fulaare
Застапен воМавританија, Сенегал, Мали, Гвинеја, Буркина Фасо, Нигер, Нигерија, Камерун, Гамбија, Чад, Сиера Леоне, Бенин, Гвинеја-Бисао, Судан, ЦАР, Брег на Слоновата Коска, Гана, Того, Либерија, Габон
НародФулани
Говорници24 милиони  (2007)[1]
Јазично семејство
Јазични кодови
ISO 639-1ff
ISO 639-2ful
ISO 639-3ful — опсежен код
Поединечни кодови:
fuc — пулаарски (Сенегамбија, Мавританија)
fuf — пуларски (Гвинеја, Сиера Леоне)
ffm — Масина Фулфулде (Мали)
fue — Боргу Фулфулде (Бенин, Того)
fuh — Западнонигерски (Буркина, Нигер)
fuq — Централноисточен нигерски (Нигер)
fuv — Нигерски фулфулде (Нигерија)
fub — Адамава Фулфулде (Камерун, Чад, Судан)
fui — Багирми Фулфулде (ЦАР)

Фуланскиот (Fulfulde, Pulaar, Pular) е нигер-конгоански јазик кој се зборува во Западна Африка. Јазикот е дел од подгрупата на сенегамбиски јазици, во која група се наоѓаат и серерскиот и волофскиот јазик. Јазикот е мајчин јазик на Фуланите, кои ја населуваат територијата од Сенегамбија до Судан. Јазикот е еден од најзборуваните јазици во Западна Африка, каде има голем број на луѓе кои го зборуваат како втор јазик.

Терминологија[уреди | уреди извор]

Најчесто користено име за јазикот е „фулански“ („фула“). Фуланите го именуваат јазикот како Pulaar или Pular (во западните дијалекти) или Fulfulde (во централните и источните дијалекти). Името „фулани“ (кај нас навлезено најверојатно преку англискиот јазик) потекнува од мандинчкиот (мандинка). Во францускиот јазик овој јазик е познат како Peul и ова име потекнува од волофскиот јазик.

Писмо[уреди | уреди извор]

Латиница[уреди | уреди извор]

Фулански (пуларски) јазик
Писмо латиница
Пример Прв член од „Декларацијата за човекови права“
Текст Innama aadeeji fof poti, ndimɗidi e jibinannde to bannge hakkeeji. Eɓe ngoodi miijo e hakkilantaagal ete eɓe poti huufo ndirde e nder ɓ iynguyummaagu.
Македонски Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
Портал: Јазици

Најчесто фуланскиот јазик се запишува со латиница. Латиничната азбука за фуланскиот јазик има специјални букви со мали куки, и тие се:Ɓ/ɓ, Ɗ/ɗ, Ŋ/ŋ, Ñ/ñ, Ƴ/ƴ (односно имплозивна ’б’, имплозивна ’д’, веларна ’н’ (звучи како ’нг’), њ, ејективна ’y’). Апострофот се користи за грлениот глас. Во Нигерија ʼy ја заменува ƴ, а во Сенегал ñ се користи за ɲ. Азбуката е:

a, aa, b, mb, ɓ, c, d, nd, ɗ, e, ee, f, g, ng, h, i, ii, j, nj, k, l, m, n, ŋ, ny (или ñ или ɲ), o, oo, p, r, s, t, u, uu, w, y, ƴ

Арабица[уреди | уреди извор]

Понекогаш фуланскиот користи и арапско писмо. Писмото се користело пред колонизацијата на Африка, кога била воведена латиницата.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007

Литература[уреди | уреди извор]

  • Arnott, David W. (1970). The nominal and verbal systems of Fula. Oxford: Clarendon Press.
  • Wilson, W. A. A. (1989). Atlantic. In John Bendor-Samuel (Ed.), The Niger–Congo Languages, pp. 81–104.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]