Рудолф Херман Лоце

Од Википедија — слободната енциклопедија
Херман Лоце
Hermann Lotze
Роден(а)21 мај 1817(1817-05-21)
Бауцен, Сакосинија
Починал(а)1 јули 1881(1881-07-01) (возр. 64)
Берлин, Прусија
УстановаУниверзитет во Лајпциг
ПериодФилозофија на XIX век
ПодрачјеЗападна филозофија
ШколаГермански идеализам[1]
неокантијанизам[2]
УстановиЛајпцишки универзитет
Гетингеншки универзитет
Претежна дејност
Филозофска логика, метафизика
Значајни идеи
Телеолошки идеализам (начело на телеомеханизам)[3]
Регресивна анализа
Метафизиката ги има своите делови онтологија, космологија и феноменологија

Рудолф Херман Лоце (германски: Rudolf Hermann Lotze; Бауцен, 21 мај 1817 — Берлин, 1 јули 1881) — германски филозоф и логичар.

Тврдел дека ако физичкиот свет се заснова на механички закони, односите и развојот во вселената можат да се објаснат како работење на светскиот ум. Неговите медицински проучувања ги поставиле темелите на научната психологија.

Животопис[уреди | уреди извор]

Во 1834 година се запишал на Универзитетот во Лајпциг и четири години подоцна докторирал на медицина и филозофија. Исто така бил стручњак за физика, математика, психологија, уметност и книжевност. Од 1841 до 1844 година предавал медицина и филозофија во Лајпциг. Прво се прославил со своите медицински дела Општа патологија (Allgemeine Pathologie) и Терапија како механичка наука (Therapie als mechanische Naturwissenschaften) (1842 - 1848), во кое ги објаснува психолошките процеси вс механички изрази. Ова механистичко објаснување на живите и неживите нешта било дополнително развиено во Општа физиологија на телесниот живот (Allgemeine Physiologie des körperlichen Lebens, 1851) и во Медицинска психологија или физиологија на душата (Medizinische Psychologie oder Physiologie der Seele, 1852).

Во меѓувреме, за време на неговиот престој во Лајпциг, објавилдве кратки дела, Метафизика (Metaphysik 1841) и Логика (Logik, 1843), во кои е опишан неговиот филозофски проект за усогласување на науката со верата, разумот со чувството и однесувањето со вреднувањето. Во 1844 година бил назначен за професор на Универзитетот во Гетинген. Таму живеел мирен и плоден академски живот, следејќи ги своите различни интереси, кои вклучуваат превод на Антигона на латински и книга за историјата на германската естетика, Geschichte der Aesthetik im Deutschland (1868). Исто така го завршил своето најпознато дело во три дела Микрокосмос (1856-1864, Mikrokosmos ). Ова добро познато изложување на целата негова филозофија имало поднаслов „Есеј за човекот и неговиот однос со светот“. Поточно, Лоце опишува како односот меѓу човекот и умот микрокосмички ги отсликува механичките закони што постојат во универзумот. Лоце бил почитуван како мудрец во Германија, Франција, Англија и особено Америка. Во земјата живеел осамен и несоцијален живот. Имал извонредна способност да учи јазици. Многу од неговите трудови биле напишани на француски, латински и англиски јазик. Во 1839 година се свршил со Фердинанде Хофман од Цитау (родена во 1819 година), а се венчале во 1844 година. Имале четири сина. Лоце бил длабоко врзан за својата сопруга, па нејзината смрт во 1875 година за него била загуба која никогаш не можел да ја преболи. Починал на 1 јули 1881 година во Берлин од пневмонија и срцева мана, од која страдал цел живот. Бил погребан до неговата сопруга во Гетинген.

Филозофија[уреди | уреди извор]

Лоце работел во постреволуционерно време на премин помеѓу идеалистичкото и рационалистичкото наследство на Лајбниц, Кант и Хегел и новиот материјализам и толкување на стварноста.

Верувал дека насекаде во широкиот опсег на набљудување наоѓаме три различни полиња: поле на факти, поле на закони и поле на стандардни вредности. Овие три области се одвоени само во нашите умови, а не во стварноста. Вистинското разбирање доаѓа со верувањето дека светот на фактите е царството во кое овие повисоки стандарди на морал и естетски вредности се остваруваат преку законот. За него, таквата заедница е разбирлива само преку идејата за лично Божество, кое при создавањето и зачувувањето на светот, според својата волја, ги определил видовите облици и закони кои стигнуваат до крајната цел преку природно дејство. .

Лоце предложил ново гледиште наречено теолошки идеализам, чие средишно начело е начелото на телемеханизмот, идејата дека во логиката, метафизиката и науката механизмот е компатибилен со телеологијата. Објаснувањето на Лоце за метафизиката било многу револуционерно. Го отфрлил догматскиот, дедуктивен систем на метафизиката во корист на веројатност и отворено прашање. Ова би се засновало на рационален здрав разум заснован на законите на природата. Во согласност со неговиот проект за кохерентност на науката и верата, Лоце заклучил дека природните закони се алатки за божествена цел. Овој заклучок не можел научно да се докаже, но Лоце тврдел дека чувството на единство на механизмот и вредноста е убедливо. Така, Лоце сакал да го здружи разумот со чувството и однесување со вредност.

Дела[уреди | уреди извор]

  • лат. De futurae biologiae principiis philosophicis (Иднината на биолошките начела на филозофијата), 1838 г.
  • лат. De summis continuorum (Од врвот на непрекинатотот), 1845, германски. Den Begriff der Schönheit (Концептот на убавината), 1840 година
  • германски, Allgemeine Physiologie des körperlichen Lebens (Општа физиологија на физичкиот живот), 1851 г.
  • германски, Medicinische Psychologie oder Physiologie der Seele (Медицинска психологија или физиологија на душата), 1852 година
  • германски, Mikrokosmus: Ideen zur Naturgeschichte und Geschichte der Menschheit (Микрокосмос: Идеи за историјата и историјата на човештвото) во три дела, 1856–64
  • германски, Streitschriften (Брошури), 1857 година
  • германски, Geschichte der Aesthetik in Deutschland (Историја на естетиката во Германија), 1868 г.
  • германски, System der Philosophie (Систем на филозофија):
    • 1. дел: германски. Logik: Drei Bücher (Логика: Три книги), 1874 година
    • 2. дел: германски. Metaphysik: Drei Bücher (Метафизика: Три книги), 1879 година
  • германски, Geschichte der deutschen Philosophie seit Kant (Историја на германската филозофија на Кант), 1882 г.
  • германски, Grundzüge der Psychologie (Одлики на психологијата), 1881 година
  • германски, Grundzüge der Naturphilosophie (Одлики на природната филозофија), 1882 г.
  • германски, Grundzüge der praktische Philosophie (Одлики на практичната филозофија), 1882 г.
  • германски, Grundzüge der Religionsphilosophie (Одлики на религиозната филозофија), 1883 г.
  • германски, Grundzüge der Logik und Encyclopädie der Philosophie (Одлики на логиката и енциклопедија на филозофијата), 1883 г.
  • германски, Grundzüge der Metaphysik (Одлики на метафизиката), 1883 г.
  • германски, Grundzüge der Aesthetik (Одлики на естетиката), 1884 г.
  • германски, Kleine Schriften (Мали написи) во три тома, 1885–91

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Frederick Beiser, Late German Idealism: Trendelenburg and Lotze, Oxford University Press, 2013, p. 127.
  2. ↑ Рудолф Херман Лоце — Стенфордска енциклопедија на филозофијата (англиски)
  3. ↑ Milkov, Nikolay. „Rudolf Hermann Lotze (1817 -1881)“. Internet Encyclopaedia of Philosophy. Посетено на 28 February 2017.
  4. ↑ Woodward 2015, p. 83.
  5. ↑ Woodward 2015, p. 74–5.
  6. ↑ Hermann von Helmholtz entry at the Stanford Encyclopedia of Philosophy by Lydia Patton
  7. ↑ Basile, Pierfrancesco (25 July 2017). Zalta, Edward N. (уред.). James Ward. Metaphysics Research Lab, Stanford University – преку Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  8. ↑ Robert Boyce Brandom, "Frege's Technical Concepts", in Frege Synthesized: Essays on the Philosophical and Foundational Work of G. Frege, Leila Haaparanta and J. Hintikka, Synthese Library, D. Reidel, 1986, pp. 253–295

Литература[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Рудолф_Херман_Лоце&oldid=5133589“