Хаплогрупа R (Y-ДНК)

Од Википедија — слободната енциклопедија
Хаплогрупа R
Можно време на потеклооколу 27.000 години пред сегашноста[1][2]
Можно место на потеклоИндиски Потконтинент,[3] или Северна Азија[4]
ПредокP-M45 (P1c, порано P1), една од трите примарни клади на P* (P-F5850)
ПотомциR1 (R-M173), R2 (R-M479) (R2)
Дефинирање на мутацииM207/Page37/UTY2, CTS207/M600/PF5992, CTS2426/M661/PF6033, CTS2913/M667, CTS3229/M672/PF6036/YSC0001265, CTS3622/PF6037, CTS5815/M696, CTS6417/Y480, CTS7876/PF6052, CTS7880/M725/PF6053, CTS8311/M732, CTS9005/M741, CTS10663/M788, CTS11075/M795/P6078, CTS11647/Y369, F33/M603/PF6013, F63/M614/PF6016, F82/M620, F154/M636, F295/M685, F356/M703/PF5919, F370/M708/Y479, F459/Y482, F652/M805, F765, FGC1168, L248.3/M705.3, L747/M702/PF5918/YSC0000287, L760/M642/PF5877/YSC0000286, L1225/M789/YSC0000232, L1347/M792/PF6077/YSC0000233, M613, M628/PF5868, M651/Y296, M718, M734/PF6057/S4/YSC0000201, M760/Y506, M764/PF5953, M799, P224/PF6050, P227, P229/PF6019, P232, P280, P285, PF5938, PF6014/S9[1]

Хаплогрупата R, или R-M207, е хоплогрупа на ДНК на Y-хромозомот. Таа е и многубројна и широко распространета меѓу денешните луѓе.

Некои потклади се пронајдени уште од праисторијата во Европа, Централна Азија и Јужна Азија. Други долго време се присутни, на пониски нивоа, во делови од Западна Азија и Африка. Некои власти, исто така, сугерираат, поконтроверзно, дека R-M207 одамна е присутен меѓу Индијанците во Северна Америка - теорија која сè уште не е широко прифатена.[5]

Според генетичарот Спенсер Велс, хаплогрупата К, од која потекнуваат хаплогрупите P и Q, потекнува од Блискиот Исток или Централна Азија.[6] Сепак, Карафет и сор. (2014) предложи дека „брзата диверзификација... на K-M526 “, исто така позната како К2, најверојатно се случила во Југоисточна Азија (близу Индонезија) и подоцна се проширила на континентална Азија, иако тие не можеle да исклучат дека таа може да се појавила во Евроазија, а подоцна и исчезнаla таму, и дека било кое од овие сценарија се „подеднакво парсимониус“.[7]

Структура[уреди | уреди извор]

Филогенетско дрво на човечка Y-ДНК
Хаплогрупа R
M207 (R)
M173 (R1)
M420 (R1a)
M459

(R1a1)



(R1a*)



M343 (R1b)
L278

(R1b1)



(R1b*)




M479 (R2)
M124 (R2a)
L263

(R2a1)


F1092

(R2a2)


Y12100

(R2a3)




(R2*)




Потекло[уреди | уреди извор]

Генетичарот Спенсер Велс сугерираl дека хаплогрупата К, од која потекнува хаплогрупата P, најверојатно потекнува од Блискиот Исток или Централна Азија, можеби во регионот на Иран или Пакистан.[6] Хаплогрупата P1 можеби се појавила во Југоисточна Азија, но според Карафет и сор. оваа хипотеза е „скромна“ и исто толку е веројатно дека потекнува од друго место во Евроазија.[7] Се верува дека SNP M207, кој ја дефинира Хаплогрупата R, настанал за време на ерата на доцен палеолит, пред околу 27.000 години.[2][1]

Остатоци на момчето од Малта (MA-1) со гробни артефакти, музеј Ермитаж, Санкт Петербург.[8]

Пронајден е само еден потврден пример на базален R*, во остатоци стари 24.000 години, познати како MA1, пронајдени во културата Малта–Бурет во близина на Бајкалското Езеро во Сибир.[2] (Додека жив пример на R-M207(xM17,M124) бил пријавен во 2012 година, но не бил тестиран за SNP M478; засегнатиот маж – меѓу примерокот од 158 етнички Таџикистански мажи од Бадакшан, Авганистан – затоа може да припаѓа на R2.)

Можно е ниту една од примарните гранки на R-M207, имено R1 (R-M173) и R2 (R-M479) сè уште да постојат во нивните базални, оригинални форми, т.е. R1* и R2*. Ниту еден потврден случај, жив или мртов, не е пријавен во научната литература. (Иако во случајот со R2*, направено е релативно малку истражување.)

И покрај реткоста на R* и R1*, релативно брзото проширување – географски и нумерички – на подкладите особено од R1, често е забележано: „и R1a и R1b содржат млади, проширувања налик на ѕвездички“ (Karafet 2008).

Широката географска распространетост на R1b, е исто така забележана. Халаст и сор. (2014) спомнале дека живите примери пронајдени во Централна Азија вклучуваат:

  • „најдлабоката подклада“ на R-M269 (R1b1a1a2) – најбројната гранка на R1b во Западна Европа и;
  • ретката подклада R-PH155 (R1b1b) пронајдена само кај еден Бутанец и еден Таџикистанец.

(Додека Халаст и соработниците сугерирал дека R-PH155 е „речиси стар колку R1a/R1b поделбата“, R-PH155 подоцна било откриено дека е подклада на R-L278 (R1b1) и му е дадено филогенетско име R1b1b.)

Распространетост[уреди | уреди извор]

Y-хаплогрупата R-M207 е вообичаена низ Европа, Јужна Азија и Централна Азија (Kayser 2003). Се јавува и на Кавказ и Сибир. Некои малцинства во Африка исто така носат подклади на R-M207 на високи фреквенции.

Y-ДНК хаплогрупа R

Додека некои домородни народи на Америка и Австралија исто така имаат високи нивоа на R-M207, не е јасно дали тие се длабоко вкоренети или ефект на европската колонизација за време на раниот нов век.

R (R-M207)[уреди | уреди извор]

Хаплогрупата R* Y-ДНК (xR1,R2) е пронајдена во остатоци од пред 24.000 години од Малта во Сибир во близина на Бајкалското Езеро.[9] Во 2013 година, R-M207 бил пронајден кај еден од 132 мажи од Киргизите од Источен Киргистан.[10]

R1 (R-M173)[уреди | уреди извор]

Постојат многу низводни мутации на хаплогрупата R. (Semino 2000 и Rosser 2000).

Првично, имало дебата за потеклото на хаплогрупата R1b кај Индијанците. Две рани студии сугерирале дека оваа хаплогрупа би можела да биде една од основачките сибирски лози на домородните Американци, но ова сега се смета за неверојатно, бидејќи лозата R1b што вообичаено се среќава кај Индијанците во повеќето случаи ие дентична со оние кај западноевропејците, и нејзините највисоки концентрацијата се наоѓа меѓу различни културолошки неповрзани племиња, во источна Северна Америка.[11]

Така, според неколку автори, хаплогрупата R1b најверојатно била воведена преку мешање за време на европското населување во Северна Америка по 1492 година.[12][13][14]

R2 (R-M479)[уреди | уреди извор]

Хаплогрупата R-M479 е дефинирана со присуството на маркерот M479. Парагрупата за лозата R-M479 се наоѓа претежно во Јужна Азија, иако длабоко вкоренети примери се пронајдени и кај португалските, шпанските, татарските (Башкортостан, Русија) и осетиските (Кавказ) популации (Myres 2010).

Една ретка подклада може да се појави само кај Ашкенази Евреите, веројатно како резултат на основачкиот ефект.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 ISOGG, Y-DNA Haplogroup R and its Subclades – 2016 (12 December 2016).
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Raghavan, M. et al. 2014. Upper Palaeolithic Siberian genome reveals dual ancestry of Native Americans, Nature, 505, 87–91.
  3. ↑ van Driem, George L. (25 May 2021). Ethnolinguistic Prehistory: The Peopling of the World from the Perspective of Language, Genes and Material Culture (англиски). BRILL. стр. 204. ISBN 978-90-04-44837-7.
  4. ↑ Mahal, David G.; Matsoukas, Ianis G. (2018). „The Geographic Origins of Ethnic Groups in the Indian Subcontinent: Exploring Ancient Footprints with Y-DNA Haplogroups“. Frontiers in Genetics. 9: 4. doi:10.3389/fgene.2018.00004. ISSN 1664-8021. PMC 5787057. PMID 29410676. It originated in north Asia about 27,000 years ago (ISOGG, 2016). It is one of the most common haplogroups in Europe, with its branches reaching 80 percent of the population in some regions (Eupedia, 2017). From somewhere in central Asia, some descendants of the man carrying the M207 mutation on the Y chromosome headed south to arrive in India about 10,000 years ago (Wells, 2007).
  5. ↑ Zhao, Zhongming; Khan, Faisal; Borkar, Minal; Herrera, Rene; Agrawal, Suraksha (2009). „Presence of three different paternal lineages among North Indians: A study of 560 Y chromosomes“. Annals of Human Biology. 36 (1): 46–59. doi:10.1080/03014460802558522. ISSN 0301-4460. PMC 2755252. PMID 19058044. Figure 3
  6. ↑ 6,0 6,1 Wells, Spencer (20 November 2007). Deep Ancestry: The Landmark DNA Quest to Decipher Our Distant Past (англиски). National Geographic Books. стр. 79. ISBN 978-1-4262-0211-7. "Given the widespread distribution of K, it probably arose somewhere in the Middle East or Central Asia, perhaps in the region of Iran or Pakistan."
  7. ↑ 7,0 7,1 „Improved phylogenetic resolution and rapid diversification of Y-chromosome haplogroup K-M526 in Southeast Asia“. European Journal of Human Genetics. 23 (3): 369–73. March 2015. doi:10.1038/ejhg.2014.106. PMC 4326703. PMID 24896152. "This pattern leads us to hypothesize a southeastern Asian origin for P-P295 and a later expansion of the ancestor of subhaplogroups R and Q into mainland Asia. An alternative explanation would involve an extinction event of ancestral P-P295* chromosomes everywhere in Asia. These scenarios are equally parsimonious. They involve either a migration event (P* chromosomes from Indonesia to mainland Asia) or an extinction event of P-P295* paragroup in Eurasia."
  8. ↑ Lbova, Liudmila (2021). „The Siberian Paleolithic site of Mal'ta: a unique source for the study of childhood archaeology“. Evolutionary Human Sciences. 3: 8, Fig. 6-1. doi:10.1017/ehs.2021.5. PMC 10427291 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 37588521 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  9. ↑ „Upper Palaeolithic Siberian genome reveals dual ancestry of Native Americans“. Nature. 505 (7481): 87–91. January 2014. Bibcode:2014Natur.505...87R. doi:10.1038/nature12736. PMC 4105016. PMID 24256729.CS1-одржување: display-автори (link)
  10. ↑ „Afghan Hindu Kush: where Eurasian sub-continent gene flows converge“. PLOS ONE. 8 (10): e76748. 18 October 2013. Bibcode:2013PLoSO...876748D. doi:10.1371/journal.pone.0076748. PMC 3799995. PMID 24204668.CS1-одржување: display-автори (link)
  11. ↑ Bolnick, Deborah; Bolnick, Daniel; Smith, David (2006). „Asymmetric Male and Female Genetic Histories among Native Americans from Eastern North America“. Molecular Biology and Evolution. 23 (11): 2161–2174. doi:10.1093/molbev/msl088. PMID 16916941. "In most cases, there is widespread agreement about whether a particular haplogroup represents an ancient Native American lineage or post-1492 admixture, but the status of haplogroup R-M173 has recently been subject to some debate. Some authors have argued that this haplogroup represents a founding Native American lineage (Lell et al. 2002; Bortolini et al. 2003), whereas others suggest that it instead reflects recent European admixture (Tarazona-Santos and Santos 2002; Bosch et al. 2003; Zegura et al. 2004). In eastern North America, the pattern of haplotype variation within this haplogroup supports the latter hypothesis: R-M173 haplotypes do not cluster by population or culture area, as haplotypes in the other founding haplogroups do, and most match or are closely related to R-M173 haplotypes that are common in Europe but rare in Asia. This pattern is opposite than expected if the Native American R-M173 haplotypes were descended from Asian haplotypes and suggests that recent European admixture is responsible for the presence of haplogroup R-M173 in eastern North America."
  12. ↑ Bolnick, Deborah Ann (2005). The Genetic Prehistory of Eastern North America: Evidence from Ancient and Modern DNA (англиски). University of California, Davis. стр. 83. "Haplogroup R - M173 likely represents recent (post 1492) European admixture, as may P-M45* (Tarazona-Santos and Santos 2002; Bosch et al. 2003..."
  13. ↑ Raff, Jennifer (8 February 2022). Origin: A Genetic History of the Americas (англиски). Grand Central Publishing. стр. 59–60. ISBN 978-1-5387-4970-8. "Y chromosome founder haplogroups in Native Americans include Q-M3 (and its sub-haplogroups, Q-CTS1780), and C3-MPB373 (potentially C- P39-Z30536). Other haplogroups found [sic] Native American populations, like R1b, were likely the result of post-European contact admixture (44)."
  14. ↑ Malhi, Ripan Singh; Gonzalez-Oliver, Angelica; Schroeder, Kari Britt; и др. (December 2008). „Distribution of Y chromosomes among Native North Americans: A study of Athapaskan population history“. American Journal of Physical Anthropology. 137 (4): 412–424. doi:10.1002/ajpa.20883. PMC 2584155. PMID 18618732. "All individuals that did not belong to haplogroup Q and C were excluded from the Haplotype data set because these haplotypes are likely the result of non-native admixture (Tarazona-Santos and Santos, 2002; Zegura et al., 2004; Bolnick et al, 2006)...The frequency of haplogroup C is highest in Northwestern North America and the frequency of haplogroup R, the presence of which is attributed to European admixture, reaches its maximum in Northeastern North America."

Литература[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаплогрупа_R_(Y-ДНК)&oldid=5170054“