Телесен интегритет

Од Википедија — слободната енциклопедија

Телесниот интегритет — неповредливост на физичкото тело и ја нагласува важноста на личната автономија, самосопственоста и самоопределувањето на човечките суштества над сопствените тела. Во областа на човековите права, повредата на телесниот интегритет на друг се смета за неетичко прекршување, наметливо и во некои случаи криминално. [1] [2] [3] [4] [5] [6]

Влада и закон[уреди | уреди извор]

Ирска[уреди | уреди извор]

Во Република Ирска, телесниот интегритет е признаен од судовите како ненабројано право, заштитено со општата гаранција за „лични права“ содржани во член 40 од ирскиот устав. Во делото Рајан против државниот обвинител било изречено дека „имате право да не ви се мешаат во врска со вашето тело или личност. Ова значи дека државата не смее да направи ништо за да му наштети на вашиот живот или здравје. Ако сте во притвор, имате право да не ви биде загрозено здравјето“ [7] [8]

Во посебен случај М (Имиграција - Права на нероденост) -против - Министерот за правда и еднаквост и или други, ирскиот Врховен суд пресудил дека правото на телесен интегритет се проширува и на нероденото бебе. [9] Во резимето на случајот во делот 5.19, Врховниот суд изјавил:

... единственото право на нероденото дете како што сега стои Уставот што го привлекува правото на заштита и оправдување е она што е предвидено со амандманите во член 40.3.3 имено, правото на живот или, со други зборови, правото да се роди и, евентуално, (и ова е прашање за идна одлука) сродни права како што е правото на телесен интегритет кои се вродени и неразделни од самото право на живот. [10]

Соединети Американски Држави[уреди | уреди извор]

Четвртиот амандман на Уставот на Соединетите Американски Држави наведува дека „Правото на луѓето да бидат безбедни во нивните куќи, документи и во различни видови ефекти, преку неразумни претреси и запленувања нема да биде повредено“. Исто така, Врховниот суд на САД го поддржал правото на приватност, кое, како што артикулира Џули Лејн, често ги штити правата на телесен интегритет. Во делото Грисволд против Конектикат (1965), судот ги поддржал правата на жените да добијат контрола на раѓањето (а со тоа и да ја задржат репродуктивната автономија) без брачна согласност. Слично на тоа, правото на жената на приватност при добивање абортуси била заштитена со Ро против Вејд (1973). Во МекФал против Шимп (1978), судот во Пенсилванија пресудил дека не може да се присили лице да донира коскена срцевина, дури и ако таквата донација би го спасила животот на друго лице.

Врховниот суд го укинал Ро против Вејд (1973) на 24 јуни 2022 година. Врховниот суд, исто така, го заштитил правото на владините субјекти да го нарушуваат телесниот интегритет под одредени околности. Примерите вклучуваат закони кои забрануваат употреба на дрога, закони кои забрануваат евтаназија, [11] закони кои бараат употреба на сигурносни појаси и шлемови, претреси на затвореници, [12] и принудни тестови на крвта. [13]

Канада[уреди | уреди извор]

Генерално, Канадската повелба за права и слободи ја брани личната слобода и право. Меѓутоа, во одредени околности владата може да има право привремено да го отфрли правото на физички интегритет со цел да го зачува животот на лицето. Таквото дејство може да се опише со користење на принципот на поддржана автономија, [14] концепт кој бил развиен за да опише уникатни ситуации во менталното здравје (примерите вклучуваат принудно хранење на лице што умира од нарушување во исхраната анорексија, или привремен третман на лице кое живее со психотично растројство со антипсихотични лекови).

Еден единствен пример на канадски закон кој промовира телесен интегритет е Законот за согласност за здравствена заштита на Онтарио. Овој закон на Онтарио има врска со капацитетот да се даде согласност за медицински третман. HCCA наведува дека едно лице има право да се согласи или одбие лекување доколку има ментална способност. За да има капацитет, едно лице мора да има способност да ги разбере и цени последиците од одлуката за лекување. Законот вели дека едно лице е способно во однос на лекување, прием во установа за нега или услуга за лична асистенција доколку лицето е способно да ги разбере и цени информациите што се релевантни за донесување таква одлука.

Човекови права[уреди | уреди извор]

Два клучни меѓународни документи ги штитат овие права: Универзалната декларација за човекови права и Меѓународниот пакт за граѓански и политички права. Понатаму , Конвенцијата за правата на лицата со посебни потреби, исто така, бара заштита на физичкиот и менталниот интегритет. [15]

Проектот за човекови права и уставни права, финансиран од Правниот факултет во Колумбија, дефинирал четири главни области на потенцијална злоупотреба на телесниот интегритет од страна на владите. Тоа се: Право на живот, ропство и принудна работа, безбедност на сопствената личност, тортура и нехумано, сурово или понижувачко постапување или казнување .

Правата на жените[уреди | уреди извор]

Иако телесниот интегритет му се овозможува на секое човечко суштество, жените се почесто погодени од негово прекршување, преку несакана бременост и ограничен пристап до контрацепција. Овие принципи биле разгледани на Работната конференција на CCL за правата на жените како човекови права. Конференцијата го дефинирала телесниот интегритет како право што го заслужуваат сите жени: „телесниот интегритет ги обединува жените и ниту една жена не може да каже дека тоа не важи за нив“. [16]

Како што е дефинирано од учесниците на конференцијата, следниве се правата на телесен интегритет што треба да им се гарантираат на жените:

  • Слобода на движење
  • Обезбедување на лица
  • Репродуктивни и сексуални права
  • Здравјето на жените
  • Кршење на изолацијата на жените
  • Образование
  • Вмрежување

Правата на децата[уреди | уреди извор]

САД[уреди | уреди извор]

Дебатата за правата на децата на телесен интегритет пораснала во последните години. [17] Во пресрет на високо објавеното судење на Џери Сандуски, [18] родителите се повеќе се охрабруваат да го промовираат чувството за телесен интегритет на своето дете како метод за намалување на ранливоста на децата да бидат жртви на сексуално насилство, трговија со луѓе и детска проституција. [19]

Методите за зголемување на чувството за телесна автономија кај децата вклучуваат:

  • Дозвола на децата да изберат кога да се прегрнуваат/бакнежи
  • Поттикнување на децата да комуницираат за личните граници
  • Понуда на алтернативни активности (на пр. ракување)

Медицина[уреди | уреди извор]

Меѓународниот пакт за граѓански и политички права го наведува следново: „Никој не смее да биде подложен на тортура или сурово, нечовечко или понижувачко постапување или казнување. Конкретно, никој не смее да биде подложен без негова слободна согласност на медицински или научни експерименти.“ [20]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Miller, Ruth Austin (2007). The Limits of Bodily Integrity: Abortion, Adultery, and Rape Legislation in Comparative Perspective. Ashgate Publishing. ISBN 9780754683391. Посетено на 6 April 2021.
  2. ↑ Communication Technology And Social Change Carolyn A. Lin, David J. Atkin – 2007
  3. ↑ Civil Liberties and Human Rights Helen Fenwick, Kevin Kerrigan – 2011
  4. ↑ Xenotransplantation: Ethical, Legal, Economic, Social, Cultural Brigitte E.s. Jansen, Jürgen W. Simon, Ruth Chadwick, Hermann Nys, Ursula Weisenfeld – 2008
  5. ↑ Personal Autonomy, the Private Sphere and Criminal Law Peter Alldridge, Chrisje H. Brants - 2001, retrieved 29 May 2012
  6. ↑ Privacy law in Australia Carolyn Doyle, Mirko Bagaric – 2005
  7. ↑ Ryan v Attorney General [1965] 1 IR 294 at 295. Judgement by Kenny J: "That the general guarantee of personal rights in section 3 (1) of Art. 40 extends to rights not specified in Art. 40. One of the personal rights of the citizen protected by the general guarantee is the right to bodily integrity."
  8. ↑ „Right to Bodily Integrity“. 2013-02-11. Архивирано од изворникот на 2013-02-11. Посетено на 2020-02-20.
  9. ↑ Judgement by the Irish Supreme Court: M (Immigration - Rights of Unborn) -v- Minister for Justice and Equality & ors, 7 March 2018.
  10. ↑ „M (Immigration - Rights of Unborn) -v- Minister for Justice and Equality & ors : Judgments & Determinations : Courts Service of Ireland“.
  11. ↑ „States with Legal Physician-Assisted Suicide - Euthanasia - ProCon.org“. Euthanasia (англиски). Посетено на 2021-09-11.
  12. ↑ „Missouri v. McNeely: The Loss of Bodily Integrity in an Emerging Police State“. 15 January 2013.
  13. ↑ Totenberg, Nina; Chappell, Bill (27 June 2019). „Supreme Court Affirms Police Can Order Blood Drawn from Unconscious DUI Suspects“. NPR.
  14. ↑ „琪琪布电影网“. Архивирано од изворникот на 9 August 2013. Посетено на 23 February 2013.
  15. ↑ Convention on the Rights of Persons with Disabilities, Article 17
  16. ↑ „Bodily Integrity and Security of Person“. whr1998.tripod.com. Посетено на 2020-02-20.
  17. ↑ Alderson, Patricia. Researching Children's Rights to Integrity in Children's Childhoods: Observed And Experienced. The Falmer Press, 1994.
  18. ↑ „Overheard on CNN.com: Are you a 'huggy' person? Would you make a child hug?“ (англиски). Архивирано од изворникот на 2021-06-07. Посетено на 2020-02-20.
  19. ↑ Hetter, Katia (20 June 2012). „I don't own my child's body“. CNN. Посетено на 2020-02-20.
  20. ↑ „International Covenant on Civil and Political Rights“. 2008-07-05. Архивирано од изворникот на 2008-07-05. Посетено на 2020-02-20.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Телесен_интегритет&oldid=4992553“