Ромски народни носии

Од Википедија — слободната енциклопедија
Две Ромки во Шпанија облечени во нивната традиционална облека, од Франциско Итурино

  Ромските народни носии се традиционална облека на ромскиот народ, [б 1] Ромската традиционална облека е тесно поврзана со историјата, културата и националниот идентитет на ромскиот народ.[2][3]

Поедини научници ги поврзуваат сличностите на ромските народни носии со оние на јужноазиските популации поради општиот консензус за јужноазиското потекло[б 2] на Ромите. Сепак, тие исто така забележуваат дека има и многу разлики, што е показател за контактот што Ромите го имале со разни други етнички групи. Поради ова, ромските народни носии може драстично да се разликуваат помеѓу различните племиња, меѓутоа, постојат одредени постојани сличности кои ги дефинираат ромските народни носии како целина. Ромите често се препознаваат меѓусебно преку нивниот изглед и културни кодекси на облекување. Покрај тоа, Ромите го ценат надворешното прикажување на нивното богатство и просперитет што се одразува во нивната традиционална облека.[2]

Женска народна носија[уреди | уреди извор]

Девојка Ромка од Романија облечена во традиционална облека од Теодор Аман
Ромка во Полска, Станислав Масловски, акварел, 1877 г.

Облеката на Ромките ја нагласува културната традиција на прикажување на сопственото богатство како знак за среќа. Ромките главно носат златни ѓердани, нараквици и шамии, сите често украсени со златни монети. Дикло е традиционална шамија што ја носат омажените Влашки Ромки.[2]

Исто така Ромките традиционално носат здолништа. Големината на здолништата варира кај жените од различни племиња, возрасти и брачен статус. Традиционално здолништата секогаш биле со должина под колена бидејќи долниот дел од телото се смета за табу во ромската култура поради мариме законите, но тоа се променило во модерното време. Ромките, исто така, традиционално ги избегнувале панталоните, иако и тоа се променило кај младата генерација. Дополнително, кај Влашките Роми, мажените жени носеле бела престилка над здолништето.[2][7] Престилка имала улога да ја заштити храната од нечистотијата на фустанот според кодот за чистота на Ромите.[8]

Во одредени влашки ромски култури, како што се Габорите, Ромките постари од 10 години се обврзани да го почитуваат следниот код на облекување кој се состои од шарено плисирано здолниште, шарена блуза со дезен, долга набрана престилка од истиот материјал како здолништето а омажените жени носат и марама. И мажените и младите жени носат црвена лента во косата. Како обувки можат да користат сандали, влечки, чизми или чевли. Бојата на здолништата може да го одрази статусот и возраста на Ромките, при што посветлите бои ги користат помладите девојки, а потемните бои постарите жени. Црните здолништа се знак на жалост во ромската култура.[3]

Во муслиманските ромски заедници на Балканот, жените од помладата генерација генерално носат поконзервативна исламска облека, додека постарата генерација претпочита потрадиционална облека со традиционални ромски дизајни, бои и симболика.[9] Во муслиманското ромско општество посебно се внимава на кодексот за облекување на жените и се нагласува скромноста особено кога станува збор за долната половина од телото.[10]

Машка народна носија[уреди | уреди извор]

Роми од Трансилванија облечени во нивната традиционална облека, 1865 година

Ромската машка облека била типична според нивните кланови, а споделувањето облека меѓу членовите на кланот се сметал за симбол на братство.[11]

Во одредени влашки ромски култури, како што се Габорите, од мажите се бара да го следат следниот кодекс на облекување: шапка со широк обод, црни широки панталони, темно палто и кошула, и елек со сребрени копчиња. За обувки, мажите носат црни затворени чевли.[3]

Прогонство[уреди | уреди извор]

Во многу области се до денес, кога некој се идентификува како Ром, може да трпи негативни последици. Во минатото направени се бројни обиди да се асимилираат Ромите во европското општество со минимизирање на различните културни маркери како облеката. Европските држави имале изборни и принудни обиди за асимилација или искоренување на ромската култура. За време на геноцидот на ромите и други настани со екстремен прогон, каде идентификувањето како Ром можело да биде опасно, многу Роми морале да ја напуштат носијата на својата култура. Сепак, Ромите до ден-денес продолжуваат да се спротивставуваат на асимилацијата иако сè уште постојат напори на европските држави да ја демонизираат и да ја забранат ромската култура, вклучително и ромската народна носија.[12]

Поради модни движења како што е боемството, многу луѓе кои не се Роми почнаа да се облекуваат како Роми. Хелен Греам ја опишува проблематичната природа на овој тренд:

Проблемот со означувањето на Инстаграм е што луѓе кои не се Роми можат да се облечат како Роми на еден ден, без никакви сериозни последици, додека реакциите кон Ромите облечени во традиционални народни носии можат да бидат брутални.


Поврзано[уреди | уреди извор]

Галерија[уреди | уреди извор]

Во уметноста[уреди | уреди извор]

  • Romani woman in traditional dress by Konstanty Mańkowsk, 1887
    Ромка во традиционална облека од Константи Манковск, 1887 година
  • Romani blacksmith in the Matra mountains by Théodore Valério, 1852
    Ромски ковач во планините Матра од Теодор Валерио, 1852 година
  • Fiddler Romani boy from Hungary by György Vastagh
    Ромско момче виолинист од Унгарија од Ѓерѓ Вастаг
  • "Musical Romani girls", oriental drawing by Edouard Debruxelles, (1835-1871)
    „Музикални ромски девојки“, ориентален цртеж од Едуард Дебруксел, (1835-1871)
  • Romani woman by Nikolai Yaroshenko
    Ромка од Николај Јарошенко
  • Romani woman in traditional dress, 1851
    Ромка во традиционална облека, 1851 година
  • Romani girl by Konstantin Makovsky
    Ромско девојче одКонстантин Маковски
  • Two Romani women outside their home, Peder Severin Krøyer in 1878
    Две Ромки надвор од домот,Педер Северин Кројер во 1878 година
  • Romani Girl with Mandolin by Jean-Baptiste-Camille Corot
    Ромка со мандолина од Жан Батист-Камил Коро
  • Gitana dancing by Albert Edelfelt, 1881
    Кале девојка танцува од Алберт Еделфелт, 1881 година

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Gypsy is considered by some Roma people to be pejorative and a slur due to its connotations of illegality and irregularity.[1]
  2. ↑ Genetic findings suggest an Indian origin for Roma.[4][5] This is further supported by linguistic evidence.[6]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Randall, Kay. „What's in a Name? Professor take on roles of Romani activist and spokesperson to improve plight of their ethnic group“. Архивирано од изворникот на 5 February 2005. Посетено на 30 January 2013.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Yaron Matras (2015). „3-Customs and Traditions (Appearance and Dress)“. The Romani Gypsies. Harvard University Press. ISBN 9780674744776. Посетено на 22 April 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Tesfay, Saba (2009). „"Wearing Gypsy identity in a Gábor Gypsy community in Tîrgu Mureş."“. Romani Studies. Romani Studies-Liverpool University Press. 19: 1–17. doi:10.3828/rs.2009.1. ISSN 1757-2274.
  4. ↑ Isabel Mendizabal; 21 others (6 December 2012). „Reconstructing the Population History of European Romani from Genome-wide Data“. Current Biology. 22 (24): 2342–2349. doi:10.1016/j.cub.2012.10.039. hdl:10230/25348. PMID 23219723.
  5. ↑ Sindya N. Bhanoo (11 December 2012). „Genomic Study Traces Roma to Northern India“. New York Times.
  6. ↑ Hübschmannová, Milena (2002). „Origin of Roma“. RomBase. Karl-Franzens-Universität Graz. Архивирано од изворникот на 2022-04-07. Посетено на 3 September 2013.
  7. ↑ Jeneen Hobby, Timothy L. Gall, уред. (2009). Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life. Gale. стр. 400. ISBN 9781414464305.
  8. ↑ Judith Okely, S Ardener (2013). „Gypsy Women: Models in conflict“. Introductory Readings in Anthropology. Berghahn books in association with the Royal Anthropological Institute. стр. 166. ISBN 978-0-85745-995-4.
  9. ↑ Arolda Elbasani; Jelena Tošić (2017). „Localized Islam(s): interpreting agents, competing narratives, and experiences of faith“ (PDF). Nationalities Papers. Cambridge University Press. 45 (4): 499–510. doi:10.1080/00905992.2017.1300792. |hdl-access= бара |hdl= (help)
  10. ↑ Carol Silverman (2012). „Education, Agency, and Power among Macedonian Muslim Romani Women in New York City“. Signs: Journal of Women in Culture and Society. University of Chicago Press. 38 (1): 30–36. doi:10.1086/665803.
  11. ↑ Thomas Alan Acton, Gary Mundy, уред. (1997). Romani Culture and Gypsy Identity. University of Hertfordshire Press. стр. 91. ISBN 9780900458767.
  12. ↑ Nidhi Trehan and Angéla Kóczé (2009). „4“. Racism Postcolonialism Europe. Liverpool University Press. стр. 50–73. ISBN 978-1-84631-219-9.

Понатамошно читање[уреди | уреди извор]

  • Гај и Бласко, Палома. Циганите во Мадрид: Сексот, полот и перформансите на идентитетот. Оксфорд: Берг, 1999 година.
  • Сатерленд, Ана. Цигани: Скриените Американци. Prospect Heights, Ill.: Waveland Press, 1986 година.
  • „Загадување, граници и верувања“, во облекување и идентитет, стр. 436–444. Изменето од Роуч-Хигенс, Мери Елен, Џоан Ајчер и Ким Џонсон. Њујорк: Ферчајлд Публикации, 1995 година.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ромски_народни_носии&oldid=5193034“