Неботичник
| Неботичник | |
|---|---|
 Зградата Неботичник гледана од Словенечка улица | |
 | |
| Општи податоци | |
| Вид | повеќенаменска |
| Место | Штефанова улица 1 Љубљана, Словенија |
| Координати | 46°03′11″N 14°30′12″E / 46.05306° СГШ; 14.50333° ИГД |
| Почната | 1931 |
| Завршена | 1933 |
| Отворена | 21 февруари 1933[1] |
| Висина | |
| Покрив | 70,35 м |
| Технички податоци | |
| Катови | 13 |
| Лифтови | 3 |
| Проектирање и изградба | |
| Архитект | Владимир Шубиќ, Ладислав Кам, Иво Моедвед, Марјан Мучич, Марјан Север, Бојан Ступица |
| Статичар | Станко Димик |
| Главен изведувач | Градежна претпријатие Љубљана |
Неботичник (со значење „облакодер“ на словенечки) — позната висококатница која се наоѓа во центарот на Љубљана, Словенија и е една од најпрепознатливите обележја на градот. Неговите тринаесет спрата се издигнуваат до висина од 70,35 метри. Бил дизајниран од словенечкиот архитект Владимир Шубиќ за Институтот за пензии, инвеститор на зградата. Изградбата започнала на 19 април 1931 година, а зградата била отворена на 21 февруари 1933 година. По завршувањето, зградата била највисок објект во Кралството Југославија и деветтиот највисок објект во Европа. Била и ќе остане некое време највисоката станбена зграда во Европа.
Како место за деловно работење облакодерот Неботиник е дом на различни продавници на приземјето и првиот кат, а разни канцеларии се наоѓаат до петтиот кат. Шестиот до деветтиот кат се приватни живеалишта. На последните три ката се наоѓаат кафуле, бар и палуба за набудување.[2] Кафулето повторно се отворило во јули 2010 година, додека барот и новиот ресторан биле отворени на 2 септември 2010 година. Катовите од девет до тринаесет биле продадени на аукција на 12 јуни 2007 година од страна на Менаџментот на пензискиот фонд за 2.120.000 евра на австралиската компанија Тера Австралис. Компанијата се надевала дека ќе го врати облакодерот Неботиник на својот поранешен сјај.[3]
Архитектура[уреди | уреди извор]
.jpg)
Зградата Неботиник, првично осмислена како осумкатница, е дизајнирана од Владимир Шубиќ, со помош на Ладислав Кам, Иво Медвед, Марјан Мушиќ, Марјан Север и Бојан Ступица.[4] Објектот бил украсен со скулптури на Лојзе Долинар (женската фигура на страничната фасада во висина на шестиот кат), Борис Калин (релјефот над главниот влез) и Франс Горче (четири бронзени глави во главната сала).[5] Неговиот дизајн е заснован на неокласичен и ар'''Задебелен текст''' деко стил, и е крунисан со пиластри на горните катови. Дизајнот ја следи класичната трипартитна поделба на високи згради, пионер од американскиот архитект Луис Саливан. Составена е од основа дизајнирана за интеракција со улицата и пешаците, хомогена шахта и круна, на врвот на цилиндрична колонада со монтирано јарбол, кој бил додаден по завршувањето на кулата.[6] Фасадата е прекината со рамномерно распоредени правоаголни прозорци врамени во камен, нагласено ниво на приземје и прв кат и полукружни прозорци во кафулето на единаесеттиот кат.
Влезот на приземјето води кон фоајето обложено со карст мермер. До горните катови се пристапува преку лифт или спиралнi скалi во центарот на зградата. Два од лифтовите се брзи и ги водат посетителите до кафулето на горните катови, додека третиот е побавен и води до станбените нивоа. Скалите завршуваат на десеттиот кат.
Фасадата е украсена со четири метри висока скулптура на жена, дело на словенечкиот вајар Лојзе Долинар, за да помогне во ублажување на врската помеѓу кулата и долниот брег покрај кулата. Скулптурите во чардак ги дизајнираше словенечкиот вајар Франс Горче.[6] Сместено е западно од зградата се наоѓа шесткатна станбена структура, дизајнирана од истиот архитект.
Израдба[уреди | уреди извор]
Изградбата на зградата Неботиник, нарачана од Институтот за пензии, била контроверзна. Како прва зграда што ја надминала барокната силуета на камбанариите во градот,[6] некои жители на Љубљана стравувале дека тоа ќе го уништи хоризонтот и ја означиле зградата како „изрод“. Зградата се наоѓа на местото на средновековниот манастир и додека го подготвувале градилиштето, изведувачите наишле на бунар од 13 век. Стих од Отон Шупанчиќ бил впишан во камен-темелникот на почетокот на неговата изградба во 1931 година. Статиката е пресметана од инженерот Станко Димник, кој исто така бил и одговорен инженер. Работите ги раководел главниот градител Иван Бричељ, директорот на градежната компанија Љубљана.[7]
Зградата е изградена со армиран бетон и содржи многу технолошки елементи кои биле иновативни во тоа време. Има централно греење со автоматски горилници за мазут, а водата се снабдува во горните седум ката со автоматски пумпи. Кафулето има вентилација под притисок, а топла вода се снабдува од подрумот.
Во дизајнот на зградата се следел најстрогиот во јапонските антисеизмички критериуми, затоа е поддржан од 16 столбови што се протегаат по 18 метри во земјата. Ова ја прави зградата Неботиник една од најсигурните при земјотрес во Љубљана.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Government Communication Office - Ljubljana's Neboticnik Is 70 Years Old Архивирано на 5 март 2008 г.. Retrieved 3 December 2007.
- ↑ Ljubljana.si - Skyscraper [{{{1}}} Архивирано] на {{{2}}}.. Retrieved 3 December 2007.
- ↑ "Australian Slovenian Buys Top Floors of Ljubljana Landmark" Chamber of Commerce and Industry of Slovenia. Retrieved on 1 January 2008.
- ↑ „Vrh ljubljanskega Nebotičnika spet v starem sijaju“. Mojdom.Dnevnik.si. 24 September 2010. Архивирано од изворникот на 18 April 2013.
- ↑ Grgič, Jožica (27 July 2010). „Fantastičen pogled na vse strani mesta“ [A Fantastic Look on All Sides of the City] (PDF). Delo (словенечки). стр. 18. Архивирано од изворникот (PDF) на 4 March 2016.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Slovenia.info - Architectural heritage - Ljubljana, Nebotičnik Skyscraper. Retrieved 24 December 2007.
- ↑ Gerlica, Slavko (1993). „60 let odprtja letališča v Polju“ [60 Years from the Opening of the Airport in Polje]. Naša skupnost (словенечки). 34 (7). Ljubljana.