Долен прв секач

Долен прв секач
	Долните средишни секачи на сталните и млечните заби обележени со црвена боја.
	Млечните средишни секачи на мандибулата кај 7-месечно новороденче. Се забележуваат инцизалните гребени кои им даваат назабен изглед на забите.
Назнаки
FMA	FMA:290182
	[уреди на Википодатоците]

Долен прв (средиштен) секач^[1]^[2] или долен прв резец^[3]^[4] (латински: dens incisivus primus inferior) — најмалиот стален заб на човечкото забало, сместен непосредно до медијалната линија во двата квадранта на долниот забен лак. Многу потсетува на долниот латерален секач, кој е само малку помал од него и покажува билатерална симетрија на круната и коренот, што е единствена појава кај сталните заби. Обично има облик на длето, што ја нагласува нејзината улога во џвакањето („подвижното сечило“ на забалото) и се затвора со горните секачи што ги надополнува во функцијата. Постојат два долни средишни секачи, кои се означуваат на следниов начин:

стален долен десен прв секач – 41 ;
стален долен лев прв секач – 31 .

Круна

Круната на забот има облик на длето, што одговара на функцијата на гризење и сечење на залакот. Се опишува од пет различни аспекти: лабијален, јазичен, два проксимални и инцизален.

Лабијален аспект

Лабијалната површина има облик на правоаголник (со изразена билатерална симетрија) и инцизална и среднина третина се обично рамни, додека цервикалната е благо конвексна. Се среќаваат развојни депресии, иако ретко, а линиите на превиткување обично не се присутни (за разлика од горните секачи).

Проксималните рабови на лабијалната површина се рамни и благо конвергираат кон вратот на забот, а висината на контурата се наоѓа во близина на сечивниот раб. На инцизалниот раб се среќаваат три кумулуси (овални екстензии на глеѓта), кои исчезнуваат со текот на времето поради абразија и инцизалниот гребен станува инцизална површина. Цервикалната линија е симетрично конвексна кон врвот на коренот на забот.

Лингвален аспект

Оралната површина има триаголен облик, со основа во пределот на сечивниот раб. Таа е потесна од лабијалната, бидејќи проксималните површини (мезијални и дистални) се спојуваат кон оралната. Тој е малку вдлабнат во средината и инцизалните третини и содржи јазична јама (латински: fossa lingualis s. dentalis), ограничен со маргинални гребени. Цервикалната третина е конвексна и содржи цинкулум, малку помалку истакнат од антагонистичките заби .

Проксималните и инцизалните профили се слични како лабилјални површини, а цервикалната линија покажува малку посилна конвексност. Оваа површина е специфична по тоа што на неа често се таложи забен камен и конкременти, поради екскреторните канали на плунковните жлезди, кои се наоѓаат во непосредна близина - на подот на усната шуплина.

Проксимален аспект

Мезијалната и дисталната површина имаат облик на триаголник со основата во цервикалниот предел и врв кон сечилниот раб. Тие се многу слични по облик и големина, поради билатералната симетрија, освен мезијално поизразената конвексност на цервикалната линија (што се користи за разликување).

Лабијалниот профил е конвексен, а лингвалниот конкавен или рамен во средната и инцизалната, и конвексен во цервикалната третина на забите. Инцизалната површина е рамна и навалена орално. Контактните зони се на иста висина и се наоѓаат во инцизалната третина.

Инцизален аспект

Гледано од инцизален аспект, забот има четириаголен облик и повеќе се гледа лабијалната површина, а цинкулумот е малку поместен дистално (што исто така се користи за разликување на левиот од десниот заб).

Врат

Вратот на забот (латински: collum dentis) содржи глеѓно-цементен спој (цервикална линија) кој има конвексен облик на сите четири површини.

Корен

Корен на заблот (латински: radix dentis) е еднокрак и прав, или е наклонет дистално (иако ретко). Има облик на купа и е малку поширок кога се гледа од проксимален аспект. На мезијалните и дисталните страни се гледаат надолжни лонгитудални бразди, кои ги делат на два сегменти. На попречен пресек е овален или правоаголен со заоблени агли.

Димензии

Мезио-дистална ширина	Лабио-лингвална ширина	Висина на круната	Должина на коренот	Вкупна должина на забите
Долен прв секач
5,0	6,0	9,0	12,5	21,5

Развој на забите

Почеток на калцификација	Целосно образувана круна	Никнување	Целосен раст на коренот
3-4 месеци	4-5 години	6-7 години	9 години

Варијации

Варијациите и аномалиите се многу ретки кај долните секачи, а кога се присутни тие обично се однесуваат на:

степенот на инклинација (наклон) на лабијалната површина,
појавата на кумулус и
закривеност или бифуркација на коренот.

Поврзано

Кариес

Наводи

[1] „секач“ — Дигитален речник на македонскиот јазик

[2] „секач“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик

[3] „резец“ — Дигитален речник на македонскиот јазик

[4] „резец“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик

[1]

[2]

[3]

[4]