Долен прв секач

Долен прв секач
	Долните средишни секачи на сталните и млечните заби обележени со црвена боја.
	Млечните средишни секачи на мандибулата кај 7-месечно новороденче. Се забележуваат инцизалните гребени кои им даваат назабен изглед на забите.
Назнаки
FMA	FMA:290182
	[уреди на Википодатоците]

Долен прв (средиштен) секач^[1]^[2] или долен прв резец^[3]^[4] (латински: dens incisivus primus inferior) — најмалиот стален заб на човечкото забало, сместен непосредно до медијалната линија во двата квадранта на долниот забен лак. Многу потсетува на долниот латерален секач, кој е само малку помал од него и покажува билатерална симетрија на круната и коренот, што е единствена појава кај сталните заби. Обично има облик на длето, што ја нагласува нејзината улога во џвакањето („подвижното сечило“ на забалото) и се затвора со горните секачи што ги надополнува во функцијата. Постојат два долни средишни секачи, кои се означуваат на следниов начин:

стален долен десен прв секач – 41 ;
стален долен лев прв секач – 31 .

Круна[уреди | уреди извор]

Круната на забот има облик на длето, што одговара на функцијата на гризење и сечење на залакот. Се опишува од пет различни аспекти: лабијален, јазичен, два проксимални и инцизален.

Лабијален аспект[уреди | уреди извор]

Лабијалната површина има облик на правоаголник (со изразена билатерална симетрија) и инцизална и среднина третина се обично рамни, додека цервикалната е благо конвексна. Се среќаваат развојни депресии, иако ретко, а линиите на превиткување обично не се присутни (за разлика од горните секачи).

Проксималните рабови на лабијалната површина се рамни и благо конвергираат кон вратот на забот, а висината на контурата се наоѓа во близина на сечивниот раб. На инцизалниот раб се среќаваат три кумулуси (овални екстензии на глеѓта), кои исчезнуваат со текот на времето поради абразија и инцизалниот гребен станува инцизална површина. Цервикалната линија е симетрично конвексна кон врвот на коренот на забот.

Лингвален аспект[уреди | уреди извор]

Оралната површина има триаголен облик, со основа во пределот на сечивниот раб. Таа е потесна од лабијалната, бидејќи проксималните површини (мезијални и дистални) се спојуваат кон оралната. Тој е малку вдлабнат во средината и инцизалните третини и содржи јазична јама (латински: fossa lingualis s. dentalis), ограничен со маргинални гребени. Цервикалната третина е конвексна и содржи цинкулум, малку помалку истакнат од антагонистичките заби .

Проксималните и инцизалните профили се слични како лабилјални површини, а цервикалната линија покажува малку посилна конвексност. Оваа површина е специфична по тоа што на неа често се таложи забен камен и конкременти, поради екскреторните канали на плунковните жлезди, кои се наоѓаат во непосредна близина - на подот на усната шуплина.

Проксимален аспект[уреди | уреди извор]

Мезијалната и дисталната површина имаат облик на триаголник со основата во цервикалниот предел и врв кон сечилниот раб. Тие се многу слични по облик и големина, поради билатералната симетрија, освен мезијално поизразената конвексност на цервикалната линија (што се користи за разликување).

Лабијалниот профил е конвексен, а лингвалниот конкавен или рамен во средната и инцизалната, и конвексен во цервикалната третина на забите. Инцизалната површина е рамна и навалена орално. Контактните зони се на иста висина и се наоѓаат во инцизалната третина.

Инцизален аспект[уреди | уреди извор]

Гледано од инцизален аспект, забот има четириаголен облик и повеќе се гледа лабијалната површина, а цинкулумот е малку поместен дистално (што исто така се користи за разликување на левиот од десниот заб).

Врат[уреди | уреди извор]

Вратот на забот (латински: collum dentis) содржи глеѓно-цементен спој (цервикална линија) кој има конвексен облик на сите четири површини.

Корен[уреди | уреди извор]

Корен на заблот (латински: radix dentis) е еднокрак и прав, или е наклонет дистално (иако ретко). Има облик на купа и е малку поширок кога се гледа од проксимален аспект. На мезијалните и дисталните страни се гледаат надолжни лонгитудални бразди, кои ги делат на два сегменти. На попречен пресек е овален или правоаголен со заоблени агли.