Прејди на содржината

Даурски јазик

Од Википедија — слободната енциклопедија
Даурски јазик
Застапен воКина, Монголија
Говорници96.000 во Кина  (1999)
Јазично семејство
монголски
  • даурски јазик
Јазични кодови
ISO 639-3dta

Даурски јазикмонголски јазик кој се зборува од народот Даурци во Кина. Јазикот сѐ уште нема стандарден пишан јазик иако се користат повеќе веријации за пишување.

Распространетост

[уреди | уреди извор]

Даурскиот е составен од четири главни дијалекти: амурски, хајларски, нониски и дијалектот во Таченг.[1] Нема пишан стандард за јазикот, иако се користи пинјин понекогаш. Даурците често користат монголски и кинески и нивните писма.[2]

Фонологија

[уреди | уреди извор]

Даурскиот е интересен поради тоа што некои дијалекти развиле лабијализација на согласки (пр. /sʷar/ 'болва' наспема /sar/ 'месечина'),[3], но и споделува палатализација на согласки[4] со повеќето халха-монголски дијалекти, а кои не се развиле кај останатите јазици од монголската група. Јазикот има и глас /f/, кој често се користи за позајмени зборови.[5] Кратки самогласки на почетокот на зборот биле изгубени[6] и историски, кратките самогласки на непочетна позиција изгубиле фонемска вредност.[7] Даурскиот е единствен монголски јазик кој го споделува ова со халха-монголскиот јазик. Поради спојување на /ɔ/ и /ʊ/ со /o/ и /u/, се изгубила самогласната хармонија.[8]

Согласки
лабијални забни алвеоларни палатални веларни
безвучни експлозивни p t k
звучни експлозивни b d g
безвучни африкати ch
звучни африкати j
безвучни африкати s sh x
носни m n, ñ
латерални l
вевни r
полусамогласки w y

Лексикон

[уреди | уреди извор]

50% од зборовите на јазикот се од монголско потекло, а од 5[9] до 10% се со кинеско потекло, 10% се од манџуриско потекло, а има и позајмено зборови од руско и евенкиско потекло. Околу 20% се чисто даурски зборови.[10]

македонски класичен монголски даурски
1 еден Nigen Nyk
2 два Qoyar Xoyir
3 три Ghurban Gwarbyn
4 четири Dorben Durbun
5 пет Tabun Taawyn
6 шест Jirghughan Jirgoo
7 седум Dologhan Doloo
8 осум Naiman Naimyn
9 девет Yisun Isyn
10 десет Arban Xarbyn
  1. Tsumagari 2003: 129, Sengge 2004: 616
  2. Tsumagari 2003: 129
  3. Chuluu 1994: 5, but for example not the Tacheng dialect, see Yu et al. 2008: 25-26
  4. Sengge 2004a, Tsumagari 2003: 133
  5. Namcarai and Qaserdeni 1983: 66-67, cp. Tsumagari 2003: 131
  6. Tsumagari 2003: 131
  7. cp. Namcarai and Qaserdeni 1983: 84
  8. Tsumagari 2003: 131 basically in agreement with Sengge 2004a; in contrast, Namcarai and Qaserdeni 1983: 37 give a pretty standard Mongolian vowel harmony system with the pharyngeal vowels /ɑ/, /ɔ/, /ʊ/ contrasting with the non-pharyngeal vowels /ə/, /o/, /u/, while /i/ is neutral.
  9. Sengge 2004b
  10. Tsumagari 2003: 151-152

Литература

[уреди | уреди извор]
  • Chuluu, Üjiyediin (1994), Introduction, Grammar, and Sample Sentences for Dagur (PDF), Sino-Platonic Papers, Philadelphia: University of Pennsylvania
  • Engkebatu (2001): Cing ulus-un üy-e-dü dagur kele-ber bicigdegsen jokiyal-ud-un sudulul. Kökeqota: Öbür monggol-un yeke surgaguli-yin keblel-ün qoriy-a.
  • Namcarai; Qaserdeni (1983), Daγur kele ba mongγul kelen-ü qaričaγulul, Öbür mongγul-un arad-un keblel-ün qoriy-a, OCLC 45024952
  • Oyunčimeg, уред. (2004), Mongγul sudulul-un nebterkei toli, Kökeqota: Öbür mongγul-un arad-un keblel-ün qoriy-a, ISBN 978-7-204-07745-8, OCLC 67279589
  • Sengge (2004): Daγur kele. In: Oyunčimeg 2004: 616-617.
  • Sengge (2004a): Daγur kelen-ü abiy-a. In: Oyunčimeg 2004: 618.
  • Sengge (2004b): Daγur kelen-ü üges. In: Oyunčimeg 2004: 619.
  • Sengge (2004c): Daγur kelen-ü kele ǰüi. In: Oyunčimeg 2004: 618-622.
  • Tsumagari, Toshiro (2003): Dagur. In: Janhunen, Juha (ed.) (2003): The Mongolic languages. London: Routledge: 129-153.
  • Yu, Wonsoo, Jae-il Kwon, Moon-Jeong Choi, Yong-kwon Shin, Borjigin Bayarmend, Luvsandorj[iin] Bold (2008): A study of the Tacheng dialect of the Dagur language. Seoul: Seoul National University Press.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]