Кидански јазик
Прејди на прегледникот
Прејди на пребарувањето
| Кидански јазик | |
|---|---|
| Застапен во | Кина |
| Подрачје | Северна Кина |
| Изумрен | околу 1243, (последен човек за кој се знае дека го знаел јазикот еЈелу Чуцај) |
| Јазично семејство | |
| Писмо | киданско големо писмо и киданско мало писмо |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-3 | zkt |
| Linguist | zkt |
Киданскиот, или познат како китански или лијаоски (кинески: 契丹語), е мртов монголски јазик кој го зборувале Кидајците (388–1243). За јазикот општо се смета дека е член на монголските јазици.[2] Киданскиот јазик се пишувал на две писма, меѓусебно заменливи, познати како киданско големо писмо и киданско мало писмо. Овој јазик бил официјален јазик на Династијата Лијао (907–1125) и Каракиданскиот Ханат (1124–1218). Сè повеќе се прифаќа тезата дека јазикот е монголски одошто тунгуски.[3]
Зборовен фонд[уреди | уреди извор]
Постојат неколку затворени системи со кои се проучува зборовниот фонд на киданскиот јазик.[4]
- Сезони
| кидански | превод | монголски |
|---|---|---|
| heu.ur | пролет | qabur |
| ju.un | лето | jun |
| n.am.ur | есен | namur |
| u.ul | зима | ebül |
- Броеви
| кидански | превод | монголски |
|---|---|---|
| dz.ur.er | втор | *jir 'два' |
| hu.ur.er | трети | gurba 'три' |
| durer/duren | четврти | dörben |
| tau | пет | tabun |
| t.ad.o.ho | петти | tabu-daki |
| da.lo.er | седми | dololga 'седум' |
| is | девет | yesü |
| jau | сто | jagun |
| ming | илјада | minggan |
- Животни
| кидански | превод | монголски |
|---|---|---|
| te.qo.a | кокошка | taqiya |
| ni.qo | куче | noqai |
| s.au.a | сокол | sibuga |
| em.a | коза | imaga |
| tau.li.a | зајак | taulai |
| mo.ri | коњ | mori |
| uni | крава | üniye |
| mu.ho.o | змија | mogoi |
- Насоки
| кидански | превод | монголски |
|---|---|---|
| ud.ur | исток | doruna |
| dzi.ge.n | лево | jegün |
| bo.ra.ian | десно | baragun |
| dau.ur.un | средно | dumda |
| xe.du.un | хоризонтално | köndelen |
| ja.cen.i | граница | jaqa |
- Време
| кидански | превод | монголски |
|---|---|---|
| suni | ноќ | söni |
| un.n/un.e | сега, сегашност | önö |
- Роднини
| кидански | превод | монголски |
|---|---|---|
| c.i.is | крв | cisu |
| mo ku | жена | eme |
| deu | помлад брат | degü |
| n.ai.ci | пријател | nayija |
| na.ha.an | чичко | nagaca |
| s.ia/s.en | добар | sayin |
| g.en.un | тага, жал | "genü-" |
| ku | човек | kümün |
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Linguist List entry for Kitan
- ↑ Janhunen, Juha (2003): Para-Mongolic. In: Juha Janhunen (ed.): The Mongolic languages. London: Routledge: 391-402.
- ↑ Cf. Franke. In Sinor ed., 1990, p. 407, and note. 6; Liu, Fengzhu 1992, p. 1; Janhunen 1996, p. 143.
- ↑ Kane, Daniel The Kitan language and script 2009, Leiden, The Netherlands
Дополнителни информации[уреди | уреди извор]
- Franks, H. (1976): "Two Chinese-Khitan Macaronic Poems." In: Heissig, W.-Krueger, J. R.-Oinas, F. J.-Schütz, E. (eds): Tradata Altaica. Wiesbaden, Otto Harrassowitz.
- Kane, Daniel (1989). The Sino-Jurchen Vocabulary of the Bureau of Interpreters. Uralic and Altaic Series, Vol. 153. Bloomington, Indiana: Indiana University, Research Institute for Inner Asian Studies. ISBN 978-0-933070-23-3.
- Qinge'ertai (Chinggeltei); Yu Baolin; Chen Naixiong; Liu Fengzhu; Xin Fuli (1985). Qidan xiao zi yanjiu [A Study of the Khitan Small Script]. Beijing: Zhongguo Shehui Kexue Chubanshe. OCLC 16717597.
- Jacques, Guillaume. Review of Kane 2009, The Khitan Language and Script. „Diachronica“ том 27 (1): 157–165. http://www.academia.edu/4285991/The_Khitan_Language_and_Script.
- Vovin, Alexander. Once Again on Khitan Words in Chinese-Khitan Mixed Verses. „Acta Orientalia Scientificarum Academiae Hungaricae“ том 56 (2-4): 237–244. doi:
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- 契丹語語法 Граматика на киданскиот јазик
- Нов развој во проучувањеото на киданскиот јазик и писмо
- Кидајците и Џурчените гледани од Корејскиот Полуостров
| ||||||||||
