Белоруска арабица
Белоруската арабица е верзија на арапското писмо која се користела за запишување на белорускиот јазик. Арабицата се користела во 16 и најверојатно XV век. Азбуката имала 28 графеми, вклучувајќи и дополнителни букви кои се вовеле специјално за запишување на некои карактеристични белоруски гласови. Ова писмо било користено од Татарите-Липки кои биле доселени во Белорусија. Во периодот од XIV до XVI век Татарите започнале да го користат старобелорускиот јазик наместо својот татарски.
Карактеристични белоруски букви
[уреди | уреди извор]| Белоруски јазик Беларуская мова |
|---|
|
- За гласовите /ʒ/ (ж), /tʃ/ (ч) и /p/ (п), кои ги нема во арапското писмо, биле воведени следниве графеми:
پ چ ژ
- за гласовите /dz/ (дз) и /ts/ (ц) биле воведени следните букви:
и
- гласовите /w/ (ў) и /v/ (в) биле претставени од ист симбол:
و
Согласки
[уреди | уреди извор]Бидејќи се запишувале само согласките, нема еквиваленти за самогласките.
| Кирилица | Латиница | Арабица | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Контекстни облици | Самостојно | ||||
| Почетен | Среден | Завршен | |||
| Б б | B b | ـب | ـبـ | بـ | ب |
| В в | V v | ـو | و | ||
| Г г | H h | ـه | ـهـ | هـ | ه |
| Ґ ґ | G g | ـغ | ـغـ | غـ | غ |
| Д д | D d | ـد | د | ||
| Дж дж | Dž dž | ـج | ـجـ | جـ | ج |
| Дзь дзь | Dź dź | ـࢮ | ࢮ ()
| ||
| Ж ж | Ž ž | ـژ | ژ | ||
| З з | Z z | ـض | ـضـ | ضـ | ض |
| Зь зь | Ź ź | ـز | ز | ||
| Й й | J j | ـى | ـىـ | ىـ | ى |
| К к | K k | ـق | ـقـ | قـ | ق |
| Кь кь | Kj kj | ـك | ـكـ | كـ | ك |
| Л л, Ль ль | Ł ł, L l | ـل | ـلـ | لـ | ل |
| М м | M m | ـم | ـمـ | مـ | م |
| Н н, Нь нь | N n, Ń ń | ـن | ـنـ | نـ | ن |
| П п | P p | ـپ | ـپـ | پـ | پ |
| Р р | R r | ـر | ر | ||
| С с | S s | ـص | ـصـ | صـ | ص |
| Сь сь | Ś ś | ـس | ـسـ | سـ | س |
| Т т | T t | ـط | ـطـ | طـ | ط |
| Ў ў | Ŭ ŭ | ـو | و | ||
| Ф ф | F f | ـف | ـفـ | فـ | ف |
| Х х | Ch ch | ـح | ـحـ | حـ | ح |
| Ц ц | C c | ـࢯ | ـࢯـ | ࢯـ | ࢯ ()
|
| Ць ць | Ć ć | ـت | ـتـ | تـ | ت |
| Ч ч | Č č | ـچ | ـچـ | چـ | چ |
| Ш ш | Š š | ـش | ـشـ | شـ | ش |
| ’ | — | — | ـعـ | — | — |
| ь | — | — | |||
Лигатура
[уреди | уреди извор]| Кирилица | Латиница | Арабица | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Контекстни обливи | Самостојно | ||||
| Почетен | Среден | Завршен | |||
| Ла ла, Ля ля | Ła ła, La la | ـلا | لا | ||
Примерен текст
[уреди | уреди извор]Подолу е даден примерен текст — Член 1 од Универзалната декларација за човековите права.[1]
| Белоруска кирилица | Усе людзі нараджаюцца свабоднымі i роўнымі ў сваёй годнасці i правах. Яны надзелены розумам i сумленнем i павінны ставіцца адзін да аднаго ў духу брацтва. |
|---|---|
| Белоруска латиница | Usie ludzi naradžajucca svabodnymi i roŭnymi ŭ svajoj hodnaści i pravach. Jany nadzieleny rozumam i sumlenniem i pavinny stavicca adzin da adnaho ŭ duchu bractva. |
| Белоруска арабица | اُوسَ ليُوࢮِى نَارَاجَايُوࢯَّا صْوَابَودْنِمِى اِى رَووْنِمِى وصْوَايَويْ هَودْنَاسْتِى اِى پْرَاوَاحْ. يَانِ نَاࢮَلَنِ رَوضُومَامْ اِى صُومْلَنَّمْ اِى پَاوِىنِّ صْتَاوِىࢯَّا آࢮِىنْ دَا آدْنَاهَو ودُوحُو بْرٰاࢯْطْوَا. |
| Транскрипција по МФА | [u̯sʲe ˈlʲud͡zʲɪ nərɐˈd͡ʐajʊt͡sːə svɐˈbodnɨmʲɪ i ˈrou̯nɨmʲɪ u̯ svɐˈjoj ˈɦodnəsʲt͡sʲɪ i prɐˈvax ‖ jɐˈnɨ nɐˈd͡zʲelʲɪnɨ ˈrozʊməm i sʊˈmlʲenʲːɪm i pɐˈvʲinːɨ ˈstavʲɪt͡sːə ɐˈd͡zʲin da ədnɐˈɦo u̯ ˈduxʊ ˈbrat͡stvə ‖] |
| Македонски превод | Сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви по достоинство и права. Тие се обдарени со разум и совест и треба да се однесуваат еден кон друг во духот на општочовечката припадност. |
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]Литература
[уреди | уреди извор]- Д-р Я. Станкевіч. Беларускія мусульмане і беларуская літаратура арабскім пісьмом. [Адбітка з гадавіка Беларускага Навуковага Таварыства, кн. I.] – Вільня : Друкарня Я. Левіна, 1933 ; Менск : Беларускае коопэрацыйна-выдавецкае таварыства ″Адраджэньне″, 1991 [факсімільн.]. – 3-е выд.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Белоруски текстови на арабица Архивирано на 30 август 2002 г. на pravapis.org