Арија

Прошталната арија на султанот Базајет во операта на Хендл Тамерлано. (Забележете ја инструкцијата да капо.) Прво издание, Лондон, 1719 година

Ариja (од италијанскиот јазик - aria, - „воздухот“) е составен дел на музичката литература за (опера, ораториум, кантата) како и соло пеењето во (за разлика од хорското пеење.

Таа се разликува од соло песна по тоа што е поголема по обем, што ја избегнува строфичната форма и што повеќе се стреми кон музичките квалитети, занемарувајќи го самиот текст. Во операта, аријата е главно израз на лирски диспозиции, наспроти рецитативот, во кој се сумира дејството на драмата. Како по правило, ариите ги пресоздаваат чувствата на ликовите и се карактеризираат со прекрасни и експресивни мелодии. Многу често ариите изобилуваат со виртуозни пасуси, што им овозможува на изведувачите да ја покажат својата пејачка мајсторија. Во оперите во 17 и почетокот на 18 век доминирале арии од типот „да капо“, во кои третиот дел е буквално повторување на првиот и не е запишан во партитурата, , , .

Прочуени оперски арии

Арија	Опера	Глас	Композитор	Либретист
Nessun dorma	„Турандот“	тенор	Џакомо Пучини	Џузепе Адами и Ренато Симони
E lucean le stelle	„Тоска“	тенор	Џакомо Пучини	Луиџи Илика и Џузепе Джакоза
Che gelida manina	„Боеми“	тенор	Џакомо Пучини	Луиџи Илика и Џузепе Џакоза
Largo al factotum	„Севилскиот бербер“	баритон	Џоакино Росини	Чезаре Стирбини
La calunnia è un venticello („Арија на клеветата“)	„Севилскиот бербер“	Бас	Џоакино Росини	Чезаре Стирбини
Votre toast, je peux vous le rendre („Кажи ми, Кармен“)	„Кармен“	Бас -баритон	Жорж Бизе	Хенри Меилезак и Лудовик Алеви
La donna è mobile	„Риголето“	тенор	Џузепе Верди	Франческо Мария Пиаве
Di quella pira	„Трубадур“	тенор	Џузепе Верди	Салваторе Камарано
Casta diva	„Норма“	сопран	Винченцо Белини	Феличе Романи
Una furtiva lacrima	„Љубовен еликсир“	тенор	Џузепе Верди	Феличе Романи
Vesti la giubba („Смеј се, паљачо“)	„Паљачи“	тенор	Руџеро Леонкавало	Фердинандо Паолиери и Луиджи Бонели
Madamina, il catalogo è questo („Арија на Лепорело“)	„Дон Жуан“	баритон	Волфганг Амадеус Моцарт	Лоренцо да Понте
Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen („Арија на кралицата на ноќта“)	„Волфганг Амадеус Моцарт“	сопран (колоратурен)	Волфганг Амадеус Моцарт	Емануел Шиканедер

Литература

• Anthony, James R. (1991), "Air and Aria added to French Opera from the Death of Lully to 1720", in Révue de Musicologie, vol.77/2, pp. 201–219.
• Lewis, Anthony (1959), "Handel and the Aria", in Proceedings of the Royal Musical Association, vol. 85, pp. 95–107.
• Platoff, John (1990), "The Buffa Aria in Mozart's Vienna", in Cambridge Opera Journal, vol.2 no.2 ,pp. 99–120
• Robinson, M. F. (1962), "The Aria in Opera Seria, 1725-1780", in Proceedings of the Royal Musical Association, vol. 88, pp. 31–43.
• Rosen, Charles (1988). Sonata Forms. New York: Norton. ISBN 978-0-393-30219-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Solie, John F. (1977), "Aria Structure and Ritornello Form in the Music of Albinoni", in The Musical Quarterly, vol.63 no. 1, pp. 31–47
• Talbot,Michael (n.d.), 'Ritornello', in Grove Music Online (subscription only), accessed 22 March 2013.
• Wagner, Richard (1995). Opera and Drama. W. Ashton Ellis. Lincoln and London: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-9765-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Westrup, Jack, et al. (n.d.), 'Aria', in Grove Music Online (subscription only), accessed 20 March 2013.

Надворешни врски

• -{The Aria Database}-