Јан Баршчевски
| Јан Баршчевски | |
|---|---|
| Изворно име | Јан Баршчевски |
| Роден/а | 1797 генерално се наведува како село Мурахи (сега во Округ Расони од Регион Витебск во Белорусија), иако некои историчари го спомнуваат селото Ниавиедра (сега - округ Пустошкински во областа Псковски во Русија) |
| Починат/а | 12 март 1851 Чуднив, Волхински гувернер, Руска империја |
| Јазик | белоруски и полски |
Јан Баршчевски (познат во Белорусија како Јан Баршчеǔски; 1797 – 12 март 1851) бил полски и белоруски писател, поет, етнограф и уредник. Пишувал и на белоруски и на полски јазик.[1][2]
Тој се смета за „еден од основачите на модерната белоруска литература“.[3]
Раните години[уреди | уреди извор]
Баршчевски бил роден во семејство на грчки католички свештеник кој бил малолетен благородник. Местото на неговото раѓање обично се наведува како селото Мурахи (сега во областа Расони во регионот Вицебск во Белорусија),[4][5][6] но некои историчари тврдат дека Баршчевски бил всушност роден во селото Ниавиедра (денес е округ Пустошкински во Псковскиската област во Русија).[7]
Студирал на Језуитскиот колеџ Полачак, каде што станал познат како читател и писател на поезија. Неговите први познати песни напишани на белоруски се „Девојката“, „Бунтот на кметовите“, „Прабености на селаните“ и „Разговор на кметовите“. Исто така се занимавал и со сликарство (пејсажи и карикатури).[7][8]
По дипломирањето, работел локално како домашен учител и гувернер пред да се пресели во Санкт Петербург.[8]
Животот во Санкт Петербург[уреди | уреди извор]
Во Санкт Петербург предавал грчки и латински јазик во неколку владини агенции и студирал античка литература. Тој ги запознал А. Мицкевич и Т. Шевченко, кои ги пофалиле поетските заложби на младиот писател и го поттикнале на патот на професионалната креативности.[8]
Баршчевски организирал белоруски книжевен круг и бил уредник на годишниот алманах „Ниезабудка“ („Заборави ме-не“).[8]
Подоцнежниот живот и меморијата[уреди | уреди извор]
Во 1847 година Баршчевски се преселил во градот Чуднив во Украина каде продолжил да пишува. Меѓутоа, набрзо се разболел од туберкулоза и ѝ подлегнал на болеста на 12 март 1851 година.[7][8]
Погребан бил во Чуднив. Во 1997 година во неговиот роден Мурахи бил подигнат споменик - голем камен со ликот на писателот и врежани зборови „Моите осамени мисли се враќаат во оваа земја“.[8]
Главни дела[уреди | уреди извор]
- Во 1843 година, белоруските песни на Баршчевски „Девицата“, „Вотка“ и преработената народна песна „Кукавица“ за првпат беа објавени во списанието „Книжевен годишник“.[8]
- Неговото најпознато дело е Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach [Благородник Завалнија, или Белорусија во фантастични приказни] (1846).[9] Приказната е „класична збирка на готски и народни хорор приказни засновани на морничави приказни и легенди за северна Белорусија“, кои Завалнија им ги раскажува на своите гости или патници.[10] „Сакам такви приказни. Има многу Божја вистина во оваа народна фантазија“, вели Завалнија. На читателот му е претставена колоритна галерија на народни фигури - едноставни, чувствителни луѓе. Нивната животна филозофија е едноставна и јасна: „Кој работи и бара од Бога, тој самиот живее добро и им помага на луѓето“. Но, хероите на нивните приказни се похотливи луѓе кои се продаваат за богатство на разни зли духови и чудовишта и го губат своето човечко постоење. Моралот на луѓето (разбирањето на „човештвото“) ги осудува.[11]
- Во 1849 година го објавил првиот дел од збирката „Проза и песни“, во која биле вклучени балади, песната „Животот на сираче“, расказот „Душата не е во неговото тело“.[8]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- [[:openlibrary:authors/{{{id}}}|Дела од Јан Баршчевски]] во Open Library — Семрежен архив
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Ян Барщевский“ [Jan Barszczewski]. nlr.ru (руски). Посетено на 2021-09-04.
- ↑ McMillin, Arnold B. A History of Byelorussian Literature I From its Origins to the Present Day. Wilhelm Schmitz Verlag, Giessen, 1977.p.84
- ↑ „Толькі на адзін тыдзень у Мінску адкрылася ўнікальная выстава "Ян Баршчэўскі, які любіў Бога, прыроду і людзей" (+відэа)“ [A unique exhibition "Jan Barszczewski, who loved God, nature and people" opened in Minsk for only one week]. Нацыянальная бібліятэка Беларусі / National Library of Belarus (белоруски). Посетено на 2021-09-04.
- ↑ „Honoring the memory of the Belarusian writer Jan Borschevsky“. radzima.ch (англиски). Посетено на 2021-09-06.
- ↑ TOURIST ROUTE BELLA DVINA AND THE BALTIC COUNTRY OF LAKES – KALEIDOSCOPE OF NATURAL LANDSCAPES, p. 9
- ↑ „Баршчэўскі Ян. Шляхціц Завальня: KNIHI.BY. Беларускія кнігі“ [Jan Barszczewski. Nobleman Zawalnia]. www.knihi.by (белоруски). Посетено на 2021-09-06.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Арлоў, Уладзімер (2020). ІМЁНЫ СВАБОДЫ (Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе.) [Uładzimir Arłou. The Names of Freedom (The Library of Freedom. ХХІ century.)] (PDF) (in Belarusian) (4-е выд., дап. ed.). Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода - Radio Free Europe/Radio Liberty. pp. 48–49.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 „Баршчэўскі Ян Францавіч“ [Jan Barszczewski]. pridvinie.vlib.by (белоруски). Посетено на 2021-09-04.
- ↑ „Szlachcic Zawalnia. Jan Barszczewski. 1846. St Petersburg: W Drukarni Eduarda Pratza“. polona.pl (полски). Посетено на 2021-09-04.
- ↑ „Nobleman Zawalnia, or Belarus in Fantastic Stories: Premiere Soon! | Yanka Kupala National Academic Theatre“. kupalauski.by. Архивирано од изворникот на 2021-09-05. Посетено на 2021-09-06.
- ↑ „Ян Баршчэўскі (? — 1851)“ [Jan Barszczewski (? — 1851)]. zviazda.by (белоруски). 2020-03-17. Посетено на 2021-09-04.
|