Транс

Од Википедија — слободната енциклопедија
Дисоцијативно транс
Оракл во Делфи беше познат по неговите дивинаторски трансакции низ стариот средоземен свет. Масло на платно, Џон Колиер, 1891
СпецијалностПсихијатрија

Транс — различни видови на процеси и техники, состојби на умот, свесност. Транс состојбата може да се однесува на медитација, магија или молитва.

Доаѓа од латинското „transīre“, со значење „да се помине“, „да се премине“, но има и други значења, како „влез“, „престап“, или „премин“.

Терминот „транс“ сè повеќе се користи како термин за објаснување на различни нивоа на свеста, и за она што е познато како изменета состојба на свеста. Со ваква употреба овој термин се користи од 1970-тите години.

Дефиниција[уреди | уреди извор]

Виер (Wier), во неговата книга од 1995 година: „Транс: од магија до технологија“ трансот го дефинира како „последица на когнитивен јазол кој секогаш како последица има различни збир на онеспособени спознајни функции“.[1] Со оваа едноставна дефиниција Виер ги дефинира медитацијата, хипнозата и зависноста како сложени форми од едноставна дефиниција.

Во книгата „Патот на трансот“ од 2007 година, Виер ја додава и екстазата како дополнителна форма.

Постојат многумина кои многу бурно реагираат на користењето на терминот „транс“ како состојба на свеста, и тврдат дека тој термин има долга историја на негативни асоцијации.

Други дефиниции[уреди | уреди извор]

  • Омагијаност: психолошка состојба предизвикана од магиско дејство
  • Состојба на умот кога свеста и волјата се ослабени или ги нема
  • Состојба која наликува на длабок сон
  • Заробеност (занесеност): привлечност предизвикана од вљубеност
  • Состојба на очигледно спиење или несвесност проследено со физиолошки одлики
  • Искуство на „излегување од телото“, кое може да биде негативно, несвесно, или позитивно, свесно
  • Состојба на зголемена сугестибилност
  • Предизвикана или спонтана состојба на спиење како изменета состојба на свеста
  • Изменета состојба на свеста преку хипноза, кога несвесното реагира на сугестиите примени од хипнотизерот
  • Состојба на екстремно одвојување на свеста, односно честа појава на несвесното.

Состојбите на транс ги вклучуваат сите различни состојби на умот, емоциите и однесувањето. Според тоа, трансот може да се сфати како функционаност и ефикасност во употребувањето на свеста. Трансот како состојба исто така може да биде предизвикан на различни начини заради постигнување релаксација, лечење, интуиција и инспирација. Постои документирана историја за трансот од страна на антрополозите и етнолозите, како и од другите слични дисциплини, а корисноста од трансот го истражува медицината.

Трансот исто така има своја функција во религијата и мистиката.

Потекло и историја[уреди | уреди извор]

Лекувачко спиење[уреди | уреди извор]

Во Стара Грција се одело на поклонение во храмот на Епидаур заради лекувачко спиење.[2] Оној што барал оздравување, бил примен од свештеникот кој му посакувал добредојде и го благословувал. Овој храм бил изграден во чест на грчкиот бог на медицината.

Усмени преданија[уреди | уреди извор]

Приказните за светците во среден век, митовите, параболите, бајките и усмените преданија на различни култури се потенцијални воведи во трансот. Многу често содржат реторички повторување кои се присутни во многу форми на транс. Милтон Ериксон (Milton Erickson) ги користи приказните за да предизвика транс состојба, како и практикантите на психотерапијата НЛП (невро-лингвистичко програмирање).

Војска[уреди | уреди извор]

Некаде од 16 век е откриено дека маршот како музика ги наведува војниците да маршираат заедно поврзани како во состојба на транс, како роботи. Воените инструменти, посебно тапанот, се користени да го интонираат монотониот ритам на чекорењето во склад со отчукувањата на срцето. Се сметало дека ова е поттик за моралот и солидарноста меѓу војниците додека маршираат во борба.

Мистицизам[уреди | уреди извор]

Многумина од христијанските мистици имале искуство кое е налик на трансот. Како мистично искуство, трансот бара директна поврзаност со некое божество или со самиот Господ. Трансот се користи во: јога, суфизам, шаманизам, спиритуализмот, Методистичката црква, Адвентистичката црква, Англо-Американските протестанти, потоа го користел Месмер, познатиот но непризнат промотер на трансот како лек, Милтон Ериксон основачот на хипнотерапијата, и други.

Меѓу одликите на религиозниот транс се набројуваат неконтролирани движења на телото, омртвување, каталепсија, грчење, спонтано плачење, врескање или зборување, појава на визии, јасновидост, и други видови на состојби на изменета свест.[3]

Денешна употреба на трансот[уреди | уреди извор]

Заради лекување, денес трансот во различни форми се користи од страна на хипнотерапевти, психијатри, психотерапевти, спортски психолози и НЛП практичари.

Евро-лингвистичкото програмирање (НЛП) се заснова врз хипнотерапијата на Милтон Ериксон. Ериксон го поставувал пациентот во состојба на транс преку раскази. Додека егото на пациентот го занимавал со приказната, тој испраќал лекувачки пораки директно до неговиот несвесен ум, за кој верувал дека поседува моќ за самолечење. На ваков начин тој себеси се излечил од парализа која го погодила додека бил млад, но на која подоцна во животот сепак ѝ подлегнал.

Влегување во состојба на транс[уреди | уреди извор]

Постојат разни техники кои свесно применети можат да доведат до состојба на транс, како на пример молитва, религиозни ритуали, медитација, пранајама (вежби на дишење), физички вежби, секс, музика, танцување, препотување, постење, жед, како и употреба на психотропски билки (дроги) како што е марихуаната. Понекогаш трансот се случува од сосема непознати причини, или пак поради контакт со нешто што екстремно восхитува (поради убавина или поради божественост). Исто така до состојба на транс можат да доведат и следниве методи:

  • Слушање на црковно пеење, приказна, мантра, еднолично пеење, тапани и друго.
  • Движења како танц, мудри, ритуали, јога, намалување на кислородот, вежби со дишење, сексуален стимул.
  • Визуелна дразба како кино, театар, уметност, архитектура, убавина, силна светлина.
  • Миризби како парфем, феромони, инсенс, цвеќиња, полен и било која миризба за која имаме некаква асоцијација.
  • Конзумирање на алкохол, опијати, дрога, ЛСД, пејотл, марихуана, мескалин, психоделични печурки, датула, или пак потполно изгладнување.
  • Дисциплините: јога, суфизам, медитација.
  • Разновидни трауми, несреќи, долго неспиење, треска, нуркање, техники за контрола на умот (хипноза, медитација, молитва), како и состојби на сон, еуфорија, екстаза, психоза и астрална проекција.

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. Wier: "Trance: from magic to technology", (p.58)
  2. According to Hoffman (1998: p.10)
  3. Taves, 1999: 3
  • Wiles, David (2000). Greek Theatre Performance: An Introduction. Cambridge University Press. Source: [1]

Наводи[уреди | уреди извор]

  • Julia Cameron (1993). The Artist's Way. Oxford, London: Pan Books. ISBN 0-330-34358-0
  • John Horgan (American journalist) (2003). Rational Mysticism: Dispatches from the Border Between Science and Spirituality. New York: Houghton Mifflin.
  • William James The varieties of religious experience (1902) ISBN 0-14-039034-0
  • Tart, Charles T., editor. Altered States of Consciousness (1969) ISBN 0-471-84560-4
  • Tart, Charles T. States of Consciousness (2001) ISBN 0-595-15196-5
  • Inglis, Brian (1990). Trance: A Natural History Of Altered States Of Mind. London, Paladin. ISBN 0-586-08933-0
  • Wier Dennis R|Wier, Dennis R. Trance: from magic to technology (1995) ISBN 1-888428-38-4
  • Hoffman, Kay (1998). The Trance Workbook: understanding & using the power of altered states. Translated by Elfie Homann, Clive Williams, and Dr Christliebe El Mogharbel. Translation edited by Laurel Ornitz. ISBN 0-8069-1765-2
  • Piers Vitebsky, The Shaman: Voyages of the Soul - Trance, Ecstasy and Healing from Siberia to the Amazon, Duncan Baird, 2001. ISBN 1-903296-18-8
  • Nowack, William J & Feltman, Mary L. (date?) "Eliciting the Photic Driving Response". American Journal of Electroneurodiagnostic Technology. Vol. 38, No. 1, pp. 43–45.
  • Von Gizycki, H. , Jean-Louis, G., Snyder, M., Zizi, F., Green, H., Giuliano, V., Spielman, A., Taub, H. (1998). “The effects of photic driving on mood states” in Journal of psychosomatic research. Vol. 44, N. 5, pp. 599–604. New York, NY: Elsevier. ISSN 0022-3999
  • McDaniel, June (1989). The Madness of the Saints: Ecstatic Religion in Bengal. University of Chicago Press. ISBN 0-226-55723-5 (Paper); 0-226-55722-7 (Cloth) & ISBN 978-0-226-55723-6 (Paper); 978-0-226-55722-9 (Cloth).
  • Michaelson, Jay (1997). "Paths to the Divine: Ecstatics and Theology in R. Dov Baer of Lubavitch". Source: http://www.metatronics.net/lit/dovbaer.html Архивирано на 20 ноември 2008 г. (6 декември 2006).
  • Neophytou, Charles (1996). The Encyclopedia of Mind Body and Spirit. Millennium Edition. Yanchep, Western Australia: Lindlahr Book Publishing. ISBN 0-646-26789-2
  • Lewis, I. M. (2003). Trance, Possession, Shamanism and Sex. In Anthropology of Consciousness. Volume 14, Number 1, March-June 2003, pages 20–39.
  • Hubbard, Timothy L. (2003). Some Correspondences and Similarities of Shamanism and Cognitive Science: Interconnectedness, Extension of Meaning, and Attribution of Mental States. In Anthropology of Consciousness. Volume 14, Number 1, March-June 2003, pages 26–45
  • Vyner, Henry M. (2002). The Descriptive Mind Science of Tibetan Buddhist Psychology and the Nature of the Healthy Human Mind. In Anthropology of Consciousness. Volume 13, Number 2, September-December 2002, pages 1–25.
  • Rich, Grant Jewell (2001). Domestic Paths to Altered States and Transformations of Consciousness. Volume 12, Number 2 (September-December 2001).
  • Wallis, Robert (1999). Altered States, Conflicting Cultures: Shamans, Neo-Shamans and Academics. In Anthropology of Consciousness. Volume 10, Numbers 2-3 (June-September 1999).
  • Warren, Jeff (2007). „The Trance“. The Head Trip: Adventures on the Wheel of Consciousness. ISBN 978-0679314080.
  • Goodman, Felicitas D. (1999). Ritual Body Postures, Channeling, and the Ecstatic Body Trance. In Anthropology of Consciousness. Volume 10, Number 1 (March 1999).
  • Castillo, Richard J. (1995). Culture, Trance, and the Mind-Brain. In Anthropology of Consciousness. Volume 6, Number 1, March 1995, pages 17–34.
  • Heinze, Ruth-Inge (1994). Applications of Altered States of Consciousness in Daily Life. In Anthropology of Consciousness. Volume 5, Number 3, September 1994, pages 8–12.
  • Taves, Ann (1999). Fits, Trances, & Visions: Experiencing Religion and Explaining Experience from Wesley to James. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
  • Huston Smith|Smith, Huston (2000). Cleansing the Doors of Perception: The Religious Significance of Entheogenic Plants and Chemicals. Tarcher/Putnam, ISBN 1-58542-034-4, Council on Spiritual Practices, ISBN 1-889725-03-X
  • Lawlor, Robert (1991). Voices Of The First Day: Awakening in the Aboriginal dreamtime. Rochester, Vermont: Inner Traditions International, Ltd. ISBN 0-89281-355-5
  • Wier, Dennis R. (2007). The Way of Trance Laytonville, California: Trance Research Foundation. ISBN 978-1-888428-10-0.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]