Христијанско тетовирање во Босна и Херцеговина

Од Википедија — слободната енциклопедија
Цртеж на босанска тетовирана жена од крајот на 19 век.

Христијанско тетовирање во Босна и Херцеговина (на хрватски: sicanje или bocanje) [1] - широко распространет обичај меѓу римокатолиците за време на отоманското владеење над Босна и Херцеговина (1463–1878) [2] сè до 20 век. Католиците ги тетовирале своите деца за да ги спасат од девширме, додека жените биле тетовирани со надеж дека ќе избегнат ропство. [3]

Историја[уреди | уреди извор]

Тетоважи на католичка од долината Лашва во централна Босна.

Се смета дека обичајот е пред словенската преселба на Балканот, па дури и пред христијанството. [4] Во 1 век п.н.е., грчкиот историчар Страбон пишувал за тетовирањето меѓу жителите на овие простори, [5] заедно со уште еден илирски обичај. [6] Женките Власи од Грција, Македонија и Херцеговина исто така користеле тетоважи. [7] Археологот Чиро Трухелка ги истражувал овие типови на тетоважи кон крајот на 19 век, станувајќи еден од првите што пишувал за нив и ги илустрирал. [8] [9] Во 1894 година, лекар од Босна по име Леополд Глук објавил статија во Виена со наслов Die Tätowirung der Haut bei den Katholiken Bosniens und der Herzegowina (Тетоважата на кожата кај католиците од Босна и Херцеговина ) во која детално се забележани тетоважите. [10]

Жените од босанските Хрвати во некои делови од земјата ги тетовирале рацете и другите видливи делови од телото (како што се веѓата, образите, зглобот или под вратот) со христијански симболи и украси од стеќак. Ова може да се види денес, не само во Босна и Херцеговина, туку и кај Босанките кои живеат во странство. [11] [12] Тоа било направено со цел да се спречи киднапирање на млади христијани од страна на Турците Османлии и нивно претворање во ислам. [13] Децата (обично девојчињата) се тетовирале уште од шестата година, обично во периодот помеѓу празникот Свети Јосиф во март до празникот Свети Јован Крстител во јуни. [3]

Дизајни[уреди | уреди извор]

Најчестите симболи кои се тетовирале биле крстот (križ), нараквица (narukvica), ограда и гранки или гранчиња. [14] Крстот имал бројни варијации, а една од најчестите вклучувала мали линии слични на гранчиња наречени „ grančica“. или „jelica" (Борово дрво). Околу женските зглобови понекогаш се тетовирале дизајни како нараквица, или со крстови или со мотив налик на ограда. Имало користени многу нехристијански или пагански симболи, а најчестите се состоеле од кругови за кои се верува дека се поврзани со традиционалните кружни („kolo„) ора на селата [13]. Паганските и христијанските симболи биле мешани неселективно, при што првиот потекнувал од природата и семејството во илирското време, а другиот со подоцна адаптирано христијанско значење. [13] [14] Најчестите области за тетовирање биле рацете (вклучувајќи ги и прстите), како и на градите и челото. [15]

Традиционално тетовирање

Современ период[уреди | уреди извор]

Обичајот за тетовирање млади девојки изумрел по Втората светска војна со воспоставувањето на новиот југословенски режим, а тетоважите направени по традиционален метод сега се гледаат само кај старите жени. [16] [17] Денес, постои растечки тренд на современи уметници за тетовирање кои ги користат традиционалните дизајни со современи методи на тетовирање во Хрватска и Босна и Херцеговина. [18] [19]

Во медиумите[уреди | уреди извор]

Во 2013 година на хрватскиот телевизиски канал ХРТ 3 се емитувал документарен филм со наслов Сичање, бочање, тетовирање. [17] [20] Во 2011 година, Vice објавил статија со наслов „Хрватскиот култ на баба со тетовирање“. [21] Понатаму, Vice Serbia објавил приказна и краток филм со наслов Tetovirane bake (Тетовирани баби), каде што интервјуираат различни босански Хрвати за нивните тетоважи. [22]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Jukić, Monika. „Tradicionalno tetoviranje Hrvata u Bosni i Hercegovini - bocanje kao način zaštite od Osmanlija“.
  2. ↑ The Early Age of Greece; Cambridge University Press, p493-496
  3. ↑ 3,0 3,1 Medić Bošnjak, Marija. „Stari običaj 'križićanje' ili "sicanje" izumire“. Večernji list.
  4. ↑ Антанасьевич, Ирина. „Татуировки балканских женщин: украшение, исповедание или оберег?“.
  5. ↑ Ćiro Truhelka:Die Tätowirung bei den Katholiken Bosniens und der Hercegovina (published in Wissenschaftliche Mittheilungen Aus Bosnien und der Hercegovina, herausgegeben vom Bosnisch-Hercegovinischen Landesmuseum in Sarajevo, redigiert von Dr. Moriz Hoernes, Vierter Band, Wien 1896)
  6. ↑ Albania and the Albanians: selected articles and letters 1903-1944, by M. Edith Durham, Harry Hodgkinson, Bejtullah D. Destani
  7. ↑ „Oldest Tattoo Shop in Greece by Lars Krutak“. The Vanishing Tattoo. Архивирано од изворникот на 2019-09-13. Посетено на 4 November 2020.
  8. ↑ Truhelka, Ciro. Wissenschaftliche Mittheilungen Aus Bosnien und der Hercegovina: "Die Tätowirung bei den Katholiken Bosniens und der Hercegovina." Sarajevo; Bosnian National Museum, 1896.
  9. ↑ Lipa, Aida (26 May 2006). „THE AUSTRO-HUNGARIAN PERIOD IN BOSNIA AND HERZEGOVINACultural Politics in Bosnia and Herzegovina and the Creation of the Western Type of Art“ (PDF). Kakanien Revisited. Посетено на 4 November 2020.
  10. ↑ Glück, Leopold (1894). „Die Tätowirung der Haut bei den Katholiken Bosniens und der Hereegovina“ (PDF). Wissenschaftliche Mitteilungen aus Bosnien und der Herzegowina. II: 455–462.
  11. ↑ „Croats in Bosnia and Herzegovina“. CROATIA - overview of. Посетено на 4 November 2020.
  12. ↑ Herzl Gaster, Theodor (1 January 1955). Customs and folkways of Jewish life. W. Sloane Associates. стр. 256.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Ralica, Iva. „Traditional Croatian Tattoos“. Посетено на 19 December 2021.
  14. ↑ 14,0 14,1 Rodríguez Rodríguez, Laura. „A tatuaxe sicanje: Resistencia católica ou paganismo herdado?“. Архивирано од изворникот на 2022-05-04. Посетено на 2022-04-14.
  15. ↑ Balija, Petra. „Katolkinje su se tetovirale da ih Turci ne bi silovali“.
  16. ↑ „Sa staricama odlazi i tradicija tetoviranja krsta u BiH“. N1 Info. 30 December 2016.
  17. ↑ 17,0 17,1 Duilo, Dražen. „Sicanje, bocanje: što se skriva iza tetovaža na rukama baka diljem Bosne i Hercegovine“.
  18. ↑ „Traditional Croatian Tattoos: Meet the tattoo artist keeping tradition alive“. Croatia Week. 3 March 2021.
  19. ↑ Ratković, Vanja. „Tetovaže kojima su naše bake čuvali od Osmanlija“. Посетено на 19 December 2021.
  20. ↑ „Sicanje, bocanje, tetoviranje (2013)“.
  21. ↑ Hoban, Alex. „The Croatian Tattooed Grandma Cult“. Vice. Посетено на 1 January 2022.
  22. ↑ Petrovic, Katarina. „Tetovirane bake“.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Христијанско_тетовирање_во_Босна_и_Херцеговина&oldid=5061998“