Фехми Агани
| Фехми Агани | |
|---|---|
| Роден(а) | 23 јануари 1932 Ѓакова, Кралство Југославија (денешно Косово) |
| Починал(а) | Липљан, СР Југославија (денешно Косово) |
| Националност | Косовски Албанец |
| Занимање | Просветен работник, социолог, политичар |
| Активен период | 1967–1999 |
Фехми Агани (роден на 23 јануари 1932; починал на 6 мај 1999 година) бил социолог и политичар во Косово, кој се сметал за водечки мислител и политички стратег на Демократската лига на Косово (ЛДК) во 1990-тите. Тој ја претставувал ЛДК во меѓународните преговори пред Косовската војна 1998-1999 година, но бил убиен, очигледно од српски војници, за време на војната, поради неговите политички ставови.
Ран живот и образовна кариера[уреди | уреди извор]
Агани бил роден во Ѓакова, во тогашното Кралство Југославија и се школувал во приштинско училиште. Студирал на Факултетот за уметности на Универзитетот во Белград, дипломирал во 1959 г. и магистрирал политички науки во 1964. Потоа предавал социологија во Приштина, докторирал и почнал да предава на Универзитетот во Приштина. Тој бил директор на Албанолошкиот институт помеѓу 1967 и 1970 година, а како декан на Филозофскиот факултет помеѓу 1978 и 1980 година.[1] Властите го исклучиле од предавање во 1981 година и го избркале од универзитетот за време на чистката на академици од косовските Албанци по студентските немири.[2]
Политичка кариера[уреди | уреди извор]
Агани бил избран за дописен член на Академијата на науките и уметностите на Косово во 1994 година и станал редовен член две години подоцна. Учествувал во политичкиот дијалог за иднината на Косово, служејќи под Ибрахим Ругова како ко-основач и заменик-шеф на Демократската лига на Косово (ЛДК). Тој станал водечки мислител и политички стратег на ЛДК.[3] Ги предводел албанските делегации на разговорите што довеле до Косовската војна 1998-1999 година и бил еден од главните косовски преговарачи на Конференцијата во Рамбује.[1] Бил водечки поборник за ненасилство и помирување, и го основал Форумот за етнички односи со цел да поттикне дијалог меѓу Албанците и Србите.[2] Филозофот на косовските Албанци Шкелзен Малиќи подоцна ја опишал улогата на Агани како
повеќе независен актер и, во споредба со Ругова – кој постојано ги повторуваше истите суви фрази и ветувања – водеше активна дневна политика и ја насочуваше идеолошката и стратешката политика на ЛДК и на албанското движење... Агани водеше прагматична политика и раководеше со активен дел од легалистичката политика, балансирање на тензиите меѓу владејачките структури на движењето и центрите на моќ, односно парламентот и владата на Косово.[4]
Косовска војна и смрт[уреди | уреди извор]
Агани останал во Косово за време на војната и ја избегнал првичната чистка на истакнати косовски Албанци од Приштина, спроведена од српските сили. НАТО по грешка ја објавил неговата смрт неколку дена по почетокот на НАТО бомбардирањето на Југославија, но тој се криел во безбедните куќи во градот пет недели, искористувајќи го времето за да почне да пишува книга. Се обидел да побегне во Македонија со воз, но возот бил вратен на граница. Кога возот тргнал назад кон Приштина, полицијата го извадила Агани од неговиот вагон. Неговото тело било пронајдено во близина на селото Липјан неколку дена подоцна.[2] Иако српските медиуми ја обвиниле Ослободителната војска на Косово (ОВК) за неговата смрт, неговото семејство, ОВК и западните политичари им го препишале убиството на безбедносните сили на Југославија.[5] Сојузното министерство за надворешни работи на Германија објавило соопштение, во кое е кажано дека случајот со Агани ќе биде решен од МКТЈ, но досега никој не бил обвинет за убиството на Агани.[6]
Во извештајот на Хјуман рајтс воч во 2001 година се навело дека „околностите зад смртта на Агани остануваат нејасни“.[7]
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Në rrjedha të mendimit sociologjik – Vepra I 1990 година. иISBN 9951-05-001-8
- За општествоnë civile – Vepra IIISBN 9951-05-000-X иISBN 9951-05-002-6
- Demokracia, Kombi, Vetëvendosja – Vepra IIIISBN 9951-05-000-X иISBN 9951-05-003-4
- Partitë dhe grupet politike në Shqipëri gajtë борбата на вториот натпревар (1939–1945) – Vepra IVISBN 9951-05-000-X иISBN 9951-05-004-2
- Sindikatat Gjermane dhe shkrime tjera – Vepra VISBN 9951-05-000-X иISBN 9951-05-005-0
- Gjuha e dhunës dhe zëри и причинис – Vepra VIISBN 9951-05-000-X иISBN 9951-05-006-9
- Pavarësia gjasa dhe shpresë – Vepra VIIISBN 9951-05-000-X иISBN 9951-05-007-7.
- Интервиста, одговоре – Вепра VIIIISBN 9951-05-000X иISBN 9951-05-008-5.
Исто така види[уреди | уреди извор]
- Агим Хајризи
- Список на решени случаи на исчезнати лица
- Список на нерасчистени убиства
- Укшин Хоти
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press. стр. 8. ISBN 978-0-8108-7483-1.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Orosi, Violeta (18 May 1999). „Obituary: Fehmi Agani“. The Independent. Посетено на 16 September 2016.
- ↑ Cocozzelli, F. (2010). War and Social Welfare: Reconstruction after Conflict. Palgrave Macmillan US. стр. 46. ISBN 978-0-230-10494-5.
- ↑ Kennedy, Michael D. (2014). Глобализација на знаењето: Интелектуалците, универзитетите и јавноста во трансформацијата. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-9343-8. Занемарен непознатиот параметар
|страница=(help) - ↑ „Calls for Agani killing probe“. BBC News. 9 May 1999. Посетено на 16 September 2016.
- ↑ „Kosovo-albanischer Politiker Agani tot aufgefunden“. Rhein-Zeitung. 9 May 1999. Посетено на 7 May 2018.
- ↑ Abrahams, Fred (2001). Under Orders. Human Rights Watch. стр. 129.
|