Троп
Tроп — употреба на фигуративен јазик, преку збор, фраза или слика, за уметнички ефект како што е употребата на говорна фигура.[1] Кит и Лундбург го опишуваат тропот како „замена на збор или фраза со помалку буквален збор или фраза“.[2] Зборот троп, исто така, претрпе семантичка промена и сега, исто така, ги опишува најчесто повторливите или прекумерно употребуваните книжевни и реторички средства,[3][4][5] мотиви или клишеа во креативните дела.[6][7] Книжевните тропи ги опфаќаат речиси сите категории на пишување, како што се поезија, филм, драми и видео игри.
Потекло[уреди | уреди извор]
Поимот троп потекнува од грчкиот τρόπος (tropos), „вртење, правец, начин“, изведен од глаголот τρέπειν (trepein), „да се сврти, да се насочи, да се менува“.[6] Тропите и нивната класификација биле важно поле во класичната реторика. Проучувањето на тропите е повторно прифатено во модерната критика, особено во деконструкцијата.[8] Трополошката критика (да не се меша со трополошкото читање, еден вид библиска егзегеза) е историско проучување на тропите, чија цел е да ги „дефинира доминантните тропи на една епоха“ и „да ги пронајде тие тропи во книжевни и некнижевни текстови“, интердисциплинарна истрага за која Мишел Фуко бил „важен пример“.[8]
Во средновековното пишување[уреди | уреди извор]
Специјализирана употреба е средновековното засилување на текстовите од литургијата, како на пример во Kyrie Eleison (Kyrie, / magnae Deus potentia, / liberator hominis, / transgressoris mandati, / eleison). Најважниот пример за такво троп е Quem quaeritis?, засилување пред Introit на богослужбата во Неделата на Велигден и изворот за литургиска драма.[4][9] Оваа конкретна практика завршила со Тридентинската миса, обединувањето на литургијата во 1570 година, прогласена од папата Пиј V.[8]
Видови и примери[уреди | уреди извор]
Реторичарите анализирале различни случаи што се користат во поезијата и книжевноста и дале список на називи за овие поетски средства. Такви се:
- Аналогија - споредба со прикажување на тоа како два навидум различни ентитети се слични, со илустрација на поголемата точка поради нивните заедништво.[10][11]
- Акцент - Употреба на израз или поим во потесна и попрецизна смисла од вообичаената за да се нагласи одредена смисла.[12][13][14]
- Хипербола - употреба на претерување за да се создаде силен впечаток.
- Иронија – создавање тропа преку имплицирање на спротивното од стандардното значење, како што е опишување на лоша ситуација како „добри времиња“.
- Литота - говорна фигура и облик на вербална иронија во која потценувањето се користи за да се нагласи точка со наведување негативно за дополнително да се потврди позитивното, честопати вклучувајќи двојни негативи за ефект.
- Метафора – објаснување на некој предмет или идеја преку спојување на различни нешта со слична одлика, како што е опишување на храбра личност како да има „лавово срце“.
- Алегорија – издржана метафора продолжува низ цели реченици или дури и низ цел дискурс. На пример, „Бродот на државата пловел низ погруби бури од бурата на овие лобисти“.
- Метонимија - Троп преку близина или кореспонденција. На пример, осврнувајќи се на постапките на американскиот претседател како „дејства на Белата куќа“.
- Антономазија - еден вид метонимија во која епитет или фраза го зазема местото на вистинското име.
- Синегдоха – книжевна направа, поврзана со метонимијата и метафората, која создава игра на зборови упатувајќи се на нешто со поврзан концепт. На пример, упатување на целината со име на дел, како што е „најмени раце“ за работници; дел со името на целината, како што е „законот“ за полицајци; општото со специфичното, како „леб“ за храна; специфичното со општото, како „мачка“ за лав; или предмет со својата супстанција, како што се „тули и малтер“ за зграда.
- Оксиморон - употреба на две спротивни ситуации или работи во една реченица за да се докаже поентата.[2]
- Игра на зборови или парономазија - облик на игра со зборови што искористува повеќе значења на поими или зборови со сличен звук.
- Антанакласис – стилски троп на повторување на еден збор, но со различно значење секој пат; antanaclasis е вообичаен тип на игра на зборови, и како и другите видови на игра на зборови, често се среќава во слогани.
- Катакриза - метафора што е или може да биде истегнување за публиката да ја фати. Катакризите можат да бидат субјективни; некои луѓе може да сметаат дека метафората е премногу, додека други може да ја сметаат за сосема разумна.[2]
Кенет Бурк ги нарекол метафората, метонимијата, синекдохата и иронијата „четири мајсторски тропи“[15] поради нивната зачестеност во секојдневниот дискурс.
Овие тропи може да се користат за претставување на вообичаени теми кои се повторуваат низ креативните дела и во модерно опкружување односи и интеракции со карактери. Може да се користи и за означување на примери на вообичаени повторувачки фигури на говор и ситуации.[16]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Miller (1990). Tropes, Parables, and Performatives. Duke University Press. стр. 9. ISBN 978-0822311119.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Lundberg, Christian O.; Keith, William M. (10 November 2017). The essential guide to rhetoric. ISBN 978-1-319-09419-5. OCLC 1016051800.
- ↑ „Definition of TROPE“. www.merriam-webster.com (англиски). Посетено на 2022-10-06.
- ↑ 4,0 4,1 Cuddon, J. A.; Preston, C. E. (1998). „Trope“. The Penguin Dictionary of Literary Terms and Literary Theory (4. изд.). London: Penguin. стр. 948. ISBN 9780140513639.
- ↑ „What is a Trope?“. Посетено на 2023-04-28.
- ↑ 6,0 6,1 „trope“, Merriam-Webster Online Dictionary, Springfield, Massachusetts: Merriam-Webster, 2009, Посетено на 2009-10-16
- ↑ „trope (revised entry)“. Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 2014.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Childers, Joseph; Hentzi, Gary (1995). „Trope“. The Columbia Dictionary of Modern Literary and Cultural Criticism. New York: Columbia UP. стр. 309. ISBN 9780231072434.
- ↑ Cuddon, J. A.; Preston, C. E. (1998). „Quem quaeritis trope“. The Penguin Dictionary of Literary Terms and Literary Theory (4. изд.). London: Penguin. стр. 721. ISBN 9780140513639.
- ↑ „When & How to write Tropes | LiteraryTerms.net“. 6 October 2015.
- ↑ „Analogy: Definition and Examples | LiteraryTerms.net“. 19 July 2015.
- ↑ „What is emphasis? - Answer - 2022“. 20 June 2021.
- ↑ Vegge, Ivar (2008). 2 Corinthians, a Letter about Reconciliation: A Psychagogical, Epistolographical, and Rhetorical Analysis. ISBN 9783161493027.
- ↑ „Definition of emphasis - What it is, Meaning and Concept - I want to know everything - 2022“. Архивирано од изворникот на 2022-10-13. Посетено на 2023-06-07.
- ↑ Burke, K. (1969). A grammar of motives. Berkeley: University of California Press.
- ↑ D'Angelo, Frank J. (September 1992). „The four master tropes: Analogues of development“. Rhetoric Review. 11 (1): 91–107. doi:10.1080/07350199209388989. ISSN 0735-0198.
Извори[уреди | уреди извор]
- Baldrick, Chris. 2008. Oxford Dictionary of Literary Terms. Oxford University Press. New York. ISBN 978-0-19-920827-2
- Corbett, Edward P. J. and Connors, Robert J. 1999. Style and Statement. Oxford University Press. New York, Oxford. ISBN 0-19-511543-0
- Kennedy, X.J. et al. 2006. The Longman Dictionary of Literary Terms: Vocabulary for the Informed Reader. Pearson, Longman. New York. ISBN 0-321-33194-X
- Forsyth, Mark. 2014. The Elements of Eloquence. Berkley Publishing Group/Penguin Publishing. New York. ISBN 978-0-425-27618-1
- Quinn, Edward. 1999. A Dictionary of Literary and Thematic Terms. Checkmark Books. New York. ISBN 0-8160-4394-9
- „Silva Rhetorica“. rhetoric.byu.edu.
- „What is a Trope?: Oregon State Guide to Literary Terms“. liberalarts.oregonstate.edu/wlf/oregon-state-guide-english-literary-terms.