Кизилкум

Од Википедија — слободната енциклопедија
Кизилкум
пустина
Кизилкум, јужно од Џангелди, Узбекистан
Земји Узбекистан, Казахстан
Регион Средна Азија
Највисока точка
 - височина 300 м
Површина 298.000 км2
Сателитска снимка на Кизилкум
Сателитска снимка на Кизилкум
Сателитска снимка на Кизилкум
Портал: Embassy of Uzbekistan to the U.S.

Кизилкум (узбечки: Qizilqum; Казашки: Қызылқұм, „црвен песок“) е пустина која се протега низ Казахстан, Узбекистан и, во помала мера, низ Туркменистан, југоисточно од Аралско Езеро, помеѓу Аму Дар и реката Сер Дари.[1]

Таа се наоѓа во близина на градот Бухара. Зафаќа површина од км2, што ја прави 11-та пустина по големина во светот. Земјоделските населби се наоѓаат околу реката и оаза, каде што се одгледуваат памук, ориз и пченица.

Водата ја носат Сер Дарја од Тјан Шан и Кришката Гора, додека водите од Памир и Хиндукуса се преплавени со водскиот вод Ају Дарје. Поради поплавување на реката, честопати се губат ретки појави на низините, а сега Сер Дарџи изгради систем за браната што ги спречува поплавите и овозможува наводнување на жедната почва.

Повеќето од големите дабки на Кизилкум се наоѓаат по должината на периферијата на пустината, каде што каналите биле ископани пред неколку години за да ги фатат водите на планинските реки. Оазите добиваат електрична енергија од хидроелектраните на сер Дарје (централа на Ферат и други). Извалканите почви се претвораат во памучни полиња.

Географија[уреди | уреди извор]

Територијата претежно прави голема рамнина на надморска височина до 300 метри над нивото на морето, со неколку депресии и висорамнини. Површината е главно покриена со песочни дини (баркани); Во северозападниот дел се опфатени големи површини со такси (слој од глина); Исто така постојат и неколку оази. Постојат земјоделски населби долж реките и оазите.

Фауна[уреди | уреди извор]

Фауната на Кизил Кума вклучува исклучително ретки видови, како што се степата, хипопотамусот (Saiga tatarica) и големата варана, која може да достигне должина од 1,6 метри. Постои природен резерват Кизилкум, во провинцијата Букара, основана во 1971 година. Резерватот опфаќа 101.000 км² и се наоѓа на сината почва на Аму-Дарје, во близина на селото Дарган Ата. Фауната вклучува: букарски елен (локална варијанта на редовни елени), дива свиња (Sus scrofa), фазани (Phasianus colchicus), орел (Aquila chrysaetos) и други.

Втората резервација (или еколошки центар), "Џиран", се наоѓа на 40 километри јужно од Букурешт. Вкупната површина на резерватот е 51.450 км². Во неа се одгледуваат ретки животински видови, како што се: газела (Gazella subgutturosa), диви коњи Equus przewalskii, kulan (Equus hemionus) и големи капки (Otis tarda). Резерватот е основан во 1977 година.

Економија[уреди | уреди извор]

Месното население на голема површина на Кизиликум се користи за пасење добиток (претежно овци, бактриски камили и единечни оџаци). Кизиликум е познат по злато, ураниум, бакар, алуминиум, сребро, природен гас и нафтени депонии. Развојот на најпознатите златни депозити во Марантау започна во раните 1960-ти. Рударски центри и топење индустрија се Навои, Зарафшан, Учудук. Големи индустриски претпријатија се: NGMK и узбежно-американско заедничко вложување "Zarafshan-Newmont". Центри за производство на гас се Газли и Мубарек.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Mapping Mongolia: Situating Mongolia in the World from Geologic Time to the Present, Paula L.W. Sabloff, P.62

Надворешни врски[уреди | уреди извор]