Касатиело
Касатиело ( неаполски: casatiéllo, италијански: casatello [1]) е солен леб со квасец со потекло од Неапол, кој се подготвува за време на Велигден.
Основни состојки на овој леб се: брашно, маст, сирење, салама, џимиринки, јајца и црн пипер.
Етимологија[уреди | уреди извор]
Името на лебот најверојатно потекнува од неаполскиот збор caso (италијански: cacio , „сирење“, па оттука и casatiello), состојка која се замесува во тестото.[2]
Историја[уреди | уреди извор]
Доказ за постоењето на casatiello постои уште од XVII век - доаѓа од народната приказна La gatta Cenerentola („Пепелашка мачката“) објавена во 1634–1636 година во збирката со раскази Pentamerone, ovvero Lo Cunto de li cunti од Џамбатиста Базиле, неаполски писател (пишувал на неаполски јазик) кој живеел помеѓу 16 и 17 век.[2][3][4][5]
Лебот се споменува во пасусот каде што се опишуваат кралските прослави за да се најде девојката што ја изгубила влечката[4]
Во 19 век, се спомнува и во книгата Costumi e tradizioni di Napoli e dintorni (Обичаите и традициите на Неапол и околината), објавена во 1858 година и уредена од Франческо Де Буркард, неаполски научник со швајцарско потекло. Тој го опишал лебот како и на начинот на негова подготовка - il casatello (сиц.) се печел дома за велигденскиот ручек и се давал како подарок на соседите и „на слугите и перачките “.[6] [1]
Состојки и подготовка[уреди | уреди извор]
Основата на касатиело е тесто за леб збогатено со сирење (обично пушена скаморца, но може да се користи и пекорино и малку пармезан), [7] [8] маст, циколи и други сувомеснати производи.[9][10]
Тестото се обликува во форма на крофна, се става во калап и се остава да стаса подолго време, најмалку 12 часа; доколку се прави со брз квасец, доволно е тестото да отстои околу два часа.[7] Лебот потоа се пече, традиционално во рерна на дрва.[10]
Касатиело обично се подготвува на Велики петок, се остава да нарасне преку ноќ, а се пече следниот ден. Се јаде на Велика Сабота и во Велигденски понеделник.[9]
Касатиело кој се подготвува за Велигден, ја црпи и симболиката од овој голем празник: лентите леб со кои се затвораат јајцата кои се полупотопени во тестото [1] го претставуваат крстот на кој умрел Исус [11] додека обликот на прстенот е потсетник на цикличната природа на Велигденското воскресение [11] и на Христовиот венец од трње .
При подготовката на лебот јајцата се ставаат цели - одозгора на тестото и потоа заедно со тестото се печат во рерна.[11] Јајцата можат да бидат живи (некои пекари ставаат сирови јајца), но можат да бидат и тврдо варени.[8] Лебот се пече на 170 °C (338 °F) околу 60 минути.
Лебот, спакуван, може да се користи за време на традиционалните патувања надвор од градот (италијански: Gite fuori porta) во понеделник на Велигден.[12]
Касатиело може да се чува најмногу два-три дена.[8]
Слатка варијанта[уреди | уреди извор]
Касатиело има и слатка верзија. Како главни состојки на слатката верзија се јавуваат: јајца, шеќер, маст и шлаг. На површината овој деликатес е украсен со обоени дражеи. Оваа варијанта е широко распространета во Казерта, на островот Процида како и во областа Беневенто и Везувија.[6][13] Други слатки верзии има во Монте ди Процида и во областа Нолано.[14][15]
Интересен факт е дека во Неапол е вообичаено да се каже „Sí proprio 'nu casatiéllo“ (италијански: sei proprio un casatiello) што во буквален превод гласи „Ти си навистина касатиело“ што значи „Ти си квалитетна, но и несварлива досадна личност“.[8]
Цитати[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 de Bourcard 1866.
- ↑ 2,0 2,1 D'Avossa, Laura (8 March 2020). „[[:Предлошка:Title case]]“. napolinpillole.it (италијански). Архивирано од изворникот на 7 November 2021. Посетено на 5 November 2021. URL–wikilink conflict (help)
- ↑ D'Avossa, Laura (29 November 2020). „La Cenerentola Napoletana nella fiaba di Basile“. storienapoli.it (италијански). Архивирано од изворникот на 7 November 2021. Посетено на 5 November 2021.
- ↑ 4,0 4,1 Basile, Giambattista. „La gatta Cenerentola“. www.ilportaledelsud.org. Архивирано од изворникот на 3 February 2020. Посетено на 5 November 2021.
- ↑ „Pentamerone, or The Tale of Tales“. wizzley.com. Архивирано од изворникот на 7 November 2021. Посетено на 5 November 2021.
- ↑ 6,0 6,1 Nunzia Clemente (12 April 2020). „Casatiello napoletano: storia e tradizioni del piccolo cacio“. Dissapore (италијански). Архивирано од изворникот на 26 January 2021. Посетено на 2021-11-10.
- ↑ 7,0 7,1 Barbagli 2002.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Alfè, Cinzia (24 March 2018). „Casatiello di Gino Sorbillo: 5 errori da non fare“. Dissapore (италијански). Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 8 November 2021.
- ↑ 9,0 9,1 „Ricetta del casatiello napoletano“. www.caffecannella.it (италијански). Архивирано од изворникот на 2021-04-24. Посетено на 2021-11-05.
- ↑ 10,0 10,1 Massimo D'Alma (14 April 2019). „Casatiello napoletano. La ricetta scientifica spiegata in 5 punti“. Scatti di gusto (италијански). Архивирано од изворникот на 1 March 2021. Посетено на 2021-11-08.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Fiorini, Luca (14 April 2017). „La vera ricetta del casatiello napoletano“. Vanity Fair Italia (италијански). Архивирано од изворникот на 15 April 2017. Посетено на 15 April 2017.
- ↑ Sessa, Luca (25 March 2016). „Pasquetta in Casa Sessa: la ricetta del Casatiello“. Il Giornale del Cibo (италијански). Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 5 November 2021.
- ↑ „Casatiello Napoletano“. giallo zafferano (италијански). Архивирано од изворникот на 9 November 2021. Посетено на 2021-11-05.
- ↑ Cannada Bartoli, Giulia (8 April 2020). „I Dolci Pasquali della Memoria: Il "Casatiello Dolce" dell'Isola di Procida“. www.foodclub.it (италијански). Архивирано од изворникот на 7 November 2021. Посетено на 5 November 2021.
- ↑ Fiore, Francesca (23 July 2017). „La focaccia e i suoi derivati: 8 specialità dalla Campania e la ricetta del tortano“. www.gamberorosso.it (италијански). Архивирано од изворникот на 11 November 2021. Посетено на 5 November 2021.
Цитирани извори[уреди | уреди извор]
- de Bourcard, Francesco (1866). Usi e costumi di Napoli e contorni descritti e dipinti. Naples.