Историски центар на Одеса

Додај врски
Координати: 46°29′6″N 30°44′28″E / 46.48500° СГШ; 30.74111° ИГД / 46.48500; 30.74111
Од Википедија — слободната енциклопедија
Историски центар на Одеса
Історичний центр Одеси
Општи податоци
ГрадОдеса
ЗемјаУкраина
Координати46°29′6″N 30°44′28″E / 46.48500° СГШ; 30.74111° ИГД / 46.48500; 30.74111
Светско наследство на УНЕСКО
Службен називИсториски центар на Одеса
Критериумкултурно: ii, iv
Навод1703
Запис2023 (XLVII заседание)
Загрозено2023

Историскиот центар на Одеса (украински: Історичний центр Одеси), Историски градски центар на Одеса, или Центар на Одеса — центар на градот и светско наследство во Одеса, Украина. Тој бил наведен во 2023 година, а во моментов е на списокот на места на светско наследство во опасност поради руската инвазија на Украина.[1]

Избор[уреди | уреди извор]

Локалитетот бил на пробната листа на УНЕСКО од 6 јануари 2009 година.[2] Истиот бил поднесен од украинското Министерство за култура и туризам и му биле доделени критериумите i, ii, iii, iv и v. Според итна постапка во јануари 2023 година, УНЕСКО го додал и на списокот на светско наследство и на списокот на светско наследство во Опасност.[3]

Опис[уреди | уреди извор]

Градот се наоѓа на плитка вдлабнатина на морскиот брег на околу 30 километри северно од вливот на Днестар. Градот е основан во 1794 година со стратешка одлука на Катерина Велика да изгради топловодно пристаниште по завршувањето на руско-турската војна од 1787-1792 година. Новиот град, изграден на местото на турската тврдина, првично бил планиран од воен инженер, а потоа дополнително се проширил во текот на 19 век.

Одеса го должи својот карактер и брзиот развој во текот на 19 век на успехот на своето пристаниште, поволните политики на неговите гувернери и неговиот статус како слободен пристанишен град од 1819 до 1859 година. Трговијата привлекла многу различни луѓе кои формирале мултиетнички и мултикултурни заедници, правејќи ја Одеса космополитски град.

Брзото темпо на развој, богатството што го генерирал градот и неговата мултикултуралност влијаеле на архитектонски израз и разновидноста на стилови кои сè уште остануваат во урбаниот пејзаж. Историскиот центар на Одеса е решеткаст систем на пространи улици со дрвја поделени на два правоаголни блока, чиј правец одговарал на ориентацијата на две длабоки клисури што се пробиваат низ високото плато на Одеса нормално на морето.

Градот се карактеризира со релативно ниски згради. Дизајниран од реномирани архитекти и инженери, многумина од Италија во раните години, нејзините театри, верски објекти, училишта, приватни палати и станбени куќи, клубови, хотели, банки, трговски центри, магацини, берзи, терминали и други јавни и административни згради претставуваат и еклектична разновидност во архитектонските стилови и сите главни активности на трговскиот град.

Булеварот Приморски, кој се протега по работ на платото, Приморските скали што се спуштаат до брегот и ансамблот на театарот за опера и балет од Одеса, и Пале-Ројал се главните знаменитости на градот.

Додека урбаното планирање и архитектонскиот квалитет претставен во Одеса може да се најдат и во други градови во поранешните Руски и Австро-Унгарски Царства, Одеса зачувала големи области од своето историско ткиво што го одразуваат нејзиниот брз и просперитетен развој во 19 век и нејзиното население. која била многу поразновидна отколку во многу други градови. Така, Одеса, преку своето урбанистичко планирање и изграденото наследство како одраз на многу култури, вредности, обичаи, општествени структури и деноминации, може да се смета дека се издвојува како сведоштво за мултикултурните и мултиетничките традиции на источноевропските градови на 19ти век.[4]

Руската инвазија на Украина[уреди | уреди извор]

На 23 јули 2023 година Русија во текот на ноќта извршила ракетен напад врз Одеса, при што сериозно била оштетена православната катедрала на Преображение, најголемата во градот.[5] Русија негирала дека целта била катедралата.[6] Според властите, вкупно 25 архитектонски споменици биле оштетени во историскиот центар на Одеса.[7]

На 5 ноември 2023 година, нов руски ракетен напад го оштетил Музејот за ликовни уметности во Одеса и неколку куќи.[8][9][10]

Галерија на знаменитости[уреди | уреди извор]

Друго[уреди | уреди извор]

  • A Ukrainian stamp featuring one of the square's monuments
    Украински печат со еден од спомениците на плоштадот
  • A coin commemorating the 120th anniversary of the Odesa Opera
    Паричка за комеморација на 120-годишнината од операта во Одеса

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Three sites 'in danger' added to UNESCO World Heritage List“. CNN. 25 January 2023. Посетено на 26 March 2023.
  2. ↑ „Historic Center of the Port City of Odesa - UNESCO World Heritage Centre“. 2022-10-25. Архивирано од изворникот на 2022-10-25. Посетено на 2023-03-17.
  3. ↑ „Three sites 'in danger' added to UNESCO World Heritage List“. CNN. 25 January 2023. Посетено на 26 March 2023.
  4. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. „The Historic Centre of Odesa“. UNESCO World Heritage Centre (англиски). Посетено на 2023-03-17.
  5. ↑ „Russian missile attack on Odesa kills one, damages cathedral“. Aljazeera. 23 July 2023. Посетено на 23 July 2023.
  6. ↑ „Moscow claims attack that hit Odesa cathedral targeted sites where Ukraine was making 'unmanned boats' to be used against Russia“. The Kyiv Independent. 23 July 2023. Посетено на 23 July 2023.
  7. ↑ „В Одессе после российского обстрела повреждены 25 памятников архитектуры“ (руски). Meduza. 2023-07-23.
  8. ↑ „Российские войска атаковали Одесскую область ракетами и беспилотниками. Пострадали восемь человек“. Meduza. 2023-11-06. Архивирано од изворникот на 2023-11-06.
  9. ↑ „Five Wounded as Russian Missiles Strike Odesa, Damaging an Art Museum“. The New York Times. 2023-11-06.
  10. ↑ „Russia strikes Odesa, damaging museum, injuring 8“. France 24. 2023-11-06. Архивирано од изворникот на 6 November 2023.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Историски_центар_на_Одеса&oldid=5116676“