Прејди на содржината

Дневник

Од Википедија — слободната енциклопедија
Копија на дневникот на Ана Франк

Дневник — запис (првично во рачно напишан формат) со дискретни записи уредени со аалендарски датум, известување за тоа што се случило во текот на еден ден или друг период. Личен дневник може да вклучува искуства на лицето или мисли и чувства, вклучувајќи и коментари за тековните настани надвор од директното искуство на пишувачот. Дневниците што се преземаат за институционални цели играат улога во многу аспекти на човечката цивилизација, вклучувајќи ги и државните записи.

Денес терминот обично се употребува за личен дневник, кој обично е наменет да остане приватен или да има ограничен број на читатели меѓу пријателите или роднините.

Иако дневникот може да обезбеди информации за мемоари, автобиографија или биографија, генерално не е напишан со намера да се објави. Меѓутоа, во последниве години, постојат интерни докази во некои дневници што се напишани за да бидат објавени, со намера за самооправдување (пред или посмртно) или едноставно за профит.

Терминот дневник исто така се користи за означување на печатено објавување на писмен дневник и може да се однесува и на други термини за списание, вклучувајќи електронски формати, на пример блогови.

Потекло на името

[уреди | уреди извор]

Зборот „дневник“ доаѓа од латинскиот „дијаријар“ („дневен додаток“ од еден „ден“).

Најраната употреба на зборот што значи книга во која бил напишан дневен запис бил во 1604 година во комедијата на Бен Џонсон „Волпоне“.

Историја

[уреди | уреди извор]

Најстарите постојни дневници доаѓаат од културите на Средниот Исток и Источна Азија, иако уште порано дело „За мене“ (Τὰ εἰς ἑαυτόν), денес познато како „Медитации“, напишано на грчки од римскиот цар Марко Аврелиј во втората половина на II век од н.е., дело кое покажува многу одлики на дневник. Патувачките весници нудат некои аспекти од овој жанр на пишување, иако тие ретко се состојат исклучиво од дневни записи.

Во исламското Златно доба, биле пишувани дневници пред 10 век. Најстариот преживеан дневник на оваа ера, кој најмногу личи на современиот дневник, бил оној на Ибн Бана во 11 век. Неговиот дневник е најраниот дневник многу сличен на современите дневници.

Претходниците на дневникот во модерната смисла вклучуваат дневни белешки на средновековни мистици, засегнати главно со внатрешни емоции и надворешни настани кои се сметаат за духовно важни.

Од ренесансата, некои поединци не сакале само да ги запишат настаните, како во средновековните хроники, туку ги запишувале и сопствените мислења, и ги изразувале своите надежи и стравови, без намера да ги објават овие белешки.

Во 1908 година, компанијата Смитсон го создала првиот дневник со тежина на пердув, овозможувајќи дневниците да се носат.

Објавени дневници

[уреди | уреди извор]

Многу дневници на значајни личности се објавени и претставуваат важен елемент на автобиографската литература.

Семјуел Пејпс

Семјуел Пејпс (1633-1703) е најстариот писател на дневници за кој се знае денес, а неговите дневници биле прво транскрибирани и објавени во 1825 година.

Еден од најпознатите современи дневници е посмртно објавениот дневник на Ана Франк, кој го напишала додека се криела за време на германската окупација на Амстердам во 1940-ти години. Нејзиниот татко, Ото Франк, го организирал дневникот за неговото објавување по војната. Биле направени многу промени пред објавувањето на дневникот.

Пишувањето на дневниците, исто така, често се практикувало од 20 век па натаму, како свесен чин на самоистражување (со поголема или помала искреност) како примери се дневниците на Карл Јунг, Алистер Кроули и Анаис Нин.

Дневници на интернет

[уреди | уреди извор]

Бидејќи пристапот на интернет станал широко достапен, многу луѓе го прифатиле како медиум за пишување на дневник.

Интернетот исто така служел како начин да се објават претходно необјавени дневници, како што е дневникот на Мајкл Шинер, роб од 19-от век, кој го документирал својот живот во Вашингтон.

Дигитални дневници

[уреди | уреди извор]

Со популаризацијата на мобилните апликации станале достапни дневните апликации за iOS и Андроид, кои нудат леснотија и брзина на пишување, мобилна преносливост, можности за пребарување, локација за влез, датум и други метаподатоци од мобилните телефони и други организациски одлики. Дигиталните дневници, исто така, изгледаат приспособени кон пократки форма, слично на Фејсбук, Твитер, Инстаграм и други социјални медиумски услуги.

Дневникот во уметноста и во популарната култура

[уреди | уреди извор]
  • „Дневникот на младичот“ — расказ на рускиот писател Јуриј Мамлеев.[1]
  • „Дневникот на песот филозоф“ — расказ на Јуриј Мамлеев.[2]
  • „Вселенски дневник“ (англиски: Space Diary) — песна на дуото Ено / Вобл (Eno / Wobble) од 1995 година.[3]
  • „Ничиј дневник“ (англиски: Nobody's Diary) — песна на британското електро-поп дуо Јазу (Yazoo) од 1983 година.[4]
  • „Дневникот на една љубов“ (хрватски: Dnevnik jedne ljubavi) — музички албум на хрватската поп-пејачка Јосипа Лисац од 1973 година.[5]
  1. Јуриј Мамлеев, Вампир-психопат, Темплум, Скопје, 2022, стр. 51-61.
  2. Јуриј Мамлеев, Вампир-психопат, Темплум, Скопје, 2022, стр. 85-93.
  3. [ttps://www.discogs.com/master/14101-Eno-Wobble-Spinner Eno* / Wobble* – Spinner (пристапено на 31.1.2024)]
  4. Yazoo – You And Me Both (пристапено на 23.7.2022)
  5. Josipa Lisac – Dnevnik Jedne Ljubavi (пристапено на 18.2.2023)