Двор со Лудаци
| |
| Творец | Франсиско Гоја |
|---|---|
| Година | околу 1794 |
| Вид | oil-on-tinplate |
| Димензии | 32.7 см × 43.8 см |
| Место | Музеј Медовс, Далас |
Двор со лудаци (шпански: Corral de locos) — мала слика завршена од шпанскиот уметник Франциско Гоја помеѓу 1793 и 1794 година. Гоја рекол дека сликата била инспирирана од сцени на институции на кои бил сведок во младоста во Сарагоса. [1] Двор со лудаци бил насликан во времето кога кај Гоја се развивала глувоста и стравот од ментална болест и тој се повеќе се жалел на своето здравје. Една современа дијагноза гласела: „звуците во неговата глава и глувоста не се подобруваат, но неговиот вид е многу подобар и тој повторно ја контролира својата рамнотежа“.
Позадина[уреди | уреди извор]
Иако Гоја до тој момент бил преокупиран со нарачани портрети на членови на кралското семејство и благородници, ова дело е едно од десетината мали, темни слики што ги направил самостојно. Ненарачана, таа била една од првите слики од кабинетот на Гоја од средината на 1790-тите, во која неговата претходна потрага по идеална убавина отстапила место на испитување на односот помеѓу натурализмот и фантазијата што ќе го преокупира до крајот на неговата кариера. [2] Тој доживеал нервен слом и навлегувал во продолжена физичка болест, [3] и признал дека делото било создадено за да ја одрази неговата сопствена самодоверба, вознемиреност и страв дека тој самиот полудува. [4] Гоја напишал дека делата служеле „да ја окупираат мојата имагинација, мачена со размислување за моите страдања“. Серијата, се состои од слики кои „нормално не наоѓаат место во нарачаните дела“. [5]
За историчарот на уметност Артур Данто, делото означува точка во кариерата на Гоја каде што тој преминува од „свет во кој нема сенки во свет во кој нема светлина“. [5] Делото често се споредува со позрело, но подеднакво мрачното негово дело „Лудницата“ од 1812-1919 година. Тоа е опишано како „мрачна визија за човечки тела без човечки разум“, [6] како една од „длабоко вознемирувачките визии за садизам и страдање“ на Гоја, [7] и дело што го означува неговиот напредок од нарачан портретист во уметник кој го следел само неговиот мрачен и безмилосен поглед на човештвото.
Некои историчари шпекулираат дека симптомите на Гоја може да укажуваат на продолжен вирусен енцефалитис, а мешавината од тинитус, нерамнотежа и прогресивна глувост може да бидат симптоми на Мениеровата болест. Други сметаат дека тој боледувал од ментална болест. Сепак, овие обиди за постхумна дијагноза се чисто, и само, шпекулативни и хипотетички. Дијагнозата на Гоја до денес останува непозната. Она што е познато е дека живеел во страв од лудило, а своите стравови и очај ги проектирал преку својата работа.
Делото е сместено во лудница. и насликано во време кога таквите институции, според уметничкиот критичар Роберт Хјуз, биле ништо повеќе од „дупки на социјалната површина, мали депонии во кои можел да се фрли психотикот без најмал обид да се откријте, класифицира или лекува природата на нивната болест“. [8] Дворот на Гоја е претерано остар, прикажувајќи затвореници со окови, оградени со високи ѕидови и тежок камен лак. Затворениците се караат и се смешкаат идиотски или се собираат во очај, сите облеани во угнетувачко сиво и зелено светло, чувано од еден самец. Делото стои како ужасна и имагинарна визија за осаменост, страв и социјално отуѓување, отстапување од прилично поповршниот третман на менталната болест во делата на претходните уметници како што е Хогарт . Џон Џеј пишува дека, „постои виртуелен вакуум на неразумност населен и реализиран од затворените, а особено од самиот управник“. [9]
Во писмото од 1794 година до неговиот пријател Бернардо де Ириарте, тој напишал дека сликата покажува „двор со лудаци, и двајца од нив се борат целосно голи додека нивниот чувар ги тепа, а другите во вреќи; („тоа е сцена на која сум бил сведок во Сарагоса)“. [10] Обично се чита како обвинение за широко распространето казнено постапување со лудите, кои биле затворени со криминалци, ставани во железни огради и рутински подложени на физичко казнување, [11] на земја запечатена со ѕидарски блокови и железна порта. Овде пациентите различно зјапаат, седат, се држат, се борат, гримасираат или се дисциплинираат. Врвот на платното исчезнува со сончева светлина, нагласувајќи ја кошмарната сцена подолу.
Бидејќи една од суштинските цели на просветителството била реформа на затворите и азилите, тема која се наоѓа во делата на Волтер и други, осудата на бруталноста кон затворениците, без разлика дали се криминални или луди, била тема на многу подоцнежни слики на Гоја.
Сликата била отсутна од јавноста уште од приватната продажба во 1922 година; денес е сместена во музејот Медоус во Далас, донација од Алгур Х. Медоус во 1967 година [12]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Hilton, Tim. "Something wicked this way comes: Two shows, one of small works by Goya, the other a series of religious paintings by Francisco de Zurbaran, reveal Spain's darkest artists in a new light". The Independent, 20 March 1994. Retrieved 30 January, 2010.
- ↑ Schulz, Andrew. "The Expressive Body in Goya's Saint Francis Borgia at the Deathbed of an Impenitent". The Art Bulletin, 80.4 1998.
- ↑ It is not known why Goya became sick, theories range from polio to syphilis or lead poisoning. Yet he survived until eighty-two years.
- ↑ Hughes, Robert. "The unflinching eye". The Guardian, 4 October, 2003. Retrieved 30 January, 2010.
- ↑ 5,0 5,1 Danto, Arthur. "Shock of the Old: Arthur C. Danto on Three Goya Biographies". Artforum International, March 2004
- ↑ Hagen & Hagen, 31
- ↑ Melikian, Souren. "New View of Goya:His Small Paintings". New York Times, 23 April, 1994. Retrieved 30 January, 2010.
- ↑ Hughes, 139
- ↑ Ciofalo, John J. (2001). The self-portraits of Francisco Goya. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-77136-6. OCLC 43561897.
- ↑ Kromm, Jane. The art of frenzy. 2002, page 194
- ↑ Hughes, 139
- ↑ „Yard with Madmen“, Meadows Museum Collection Highlights, Архивирано од изворникот на 2012-03-08, Посетено на 2010-03-27
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Connell, Evan S. Francisco Goya: A Life. New York: Counterpoint, 2004. ISBN 1-58243-307-0ISBN 1-58243-307-0
- Hagen, Rose-Marie & Hagen, Rainer. Francisco Goya, 1746-1828. Taschen, 2003. ISBN 3-8228-1823-2ISBN 3-8228-1823-2
- Hughes, Robert. Goya. New York: Alfred A. Knopf, 2004. ISBN 0-394-58028-1ISBN 0-394-58028-1
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Entry Архивирано на 8 март 2012 г. at the Meadows Museum
Податотеки поврзани со Двор со Лудаци на Ризницата
