Хаплогрупа Е-М75

Од Википедија — слободната енциклопедија
Хаплогрупа E-M75
Можно време на потекло52,300 п.н.е.[1]
Возраст на спојување37,400 п.н.е[1]
Можно место на потеклоАфрика
ПредокE-M96
ПотомциE-M41, E-M54
Дефинирање на мутацииM75, P68

Хаплогрупата Е-М75 — хаплогрупа на ДНК на човечки Y-хромозом. Заедно со хаплогрупата E-P147, таа е една од двете главни гранки на постарата хаплогрупа E-M96.

Античка ДНК[уреди | уреди извор]

Во рамките на Африка[уреди | уреди извор]

Кенија[уреди | уреди извор]

Во Оливот на Претејон, во округот Накуру, Кенија, имало двајца пасторали од раниот пасторален период; едната ги носеше хаплогрупите E2 (xE2b)/E-M75 и K1a, а другата ја носеше хаплогрупата L3f1b.[2][3]

Во Могилата Илкек, во округот Накуру, Кенија, пасторист од пасторалното железно време ги носел хаплогрупите E2 (xE2b)/E-M75 и L0f2a.

На фармата Кисима/C4, во округот Лаикипија, Кенија, пасторист од пасторалното железно доба, носел хаплогрупи E2 (xE2b)/E-M75 и L3h1a1.

Надвор од Африка[уреди | уреди извор]

Соединетите Американски Држави[уреди | уреди извор]

На гробното место на улицата Ансон, во Чарлстон, Јужна Каролина, беа пронајдени 18 Афроамериканци кои се датирани во 18 век од нашата ера. Кусоу, кој имал западноафриканско и домородно американско потекло, носел хаплогрупи E2b1a-CTS2400 и A2.[4]

Распространетост[уреди | уреди извор]

Подредена табела за фреквенција на популации E-M75+. Забележете дека "?" специфицира дека подлиницата на E-M75 или не била тестирана или не била пријавена во соодветната студија.

Население Регион Големина E-M75+ M41+ M54+ E-M75+M41-M54-
Алур Источна Африка 9 66.67% 66.67% 0.00% 0.00%
Хема Источна Африка 18 38.89% 38.89% 0.00% 0.00%
Хоса Јужна Африка 80 27.50% 0.00% 27.50% 0.00%
Римаибе Западна Африка 37 27.03% ? 27.03% ?
Мбути Пигмеи Централна Африка 12 25.00% ? 25.00% ?
Дава Централна Западна Африка 18 22.22% ? 22.22% ?
Евија Централна Западна Африка 24 20.83% ? ? ?
Зулу Јужна Африка 29 20.69% 0.00% 20.69% 0.00%
Банту Источна Африка 29 17.24% 3.45% 13.79% 0.00%
Етиопија Источна Африка 88 17.05% 17.05% 0.00% 0.00%
Ганда Источна Африка 26 15.38% 7.69% 3.85% 3.85%
Јужна Африка Јужна Африка 53 15.09% 0.00% 15.09% 0.00%
Ширази Источна Африка - 14.00% 0.00% 14.00% 0.00%
Акеле Централна Западна Африка 50 12.00% ? ? ?
Ешира Централна Западна Африка 42 11.90% ? ? ?
Дама Јужна Африка 18 11.11% 0.00% 5.56% 5.56%
Мешани Нило-Сахарски Централна Западна Африка 9 11.11% ? 11.11% ?
Обамба Централна Западна Африка 47 10.64% ? ? ?
Орунгу Централна Западна Африка 21 9.52% ? ? ?
Шаке Централна Западна Африка 43 9.30% ? ? ?
Сенегалци Западна Африка 33 9.09% ? ? ?
Хуту Источна Африка 69 8.70% 4.35% 4.35% 0.00%
Дума Централна Западна Африка 46 8.70% ? ? ?
Малагаси Мадагаскар 35 8.57% 0.00% 8.57% 0.00%
Теке Централна Западна Африка 48 8.33% ? ? ?
Централна Африка Централна Африка 37 8.11% 0.00% 8.11% 0.00%
Мандара Централна Африка 28 7.14% 0.00% 7.14% 0.00%
Н'гумба Централна Африка 31 6.45% 0.00% 6.45% 0.00%
Кунг Јужна Африка 64 6.25% ? 6.25% ?
Н'думу Западна Африка 36 5.56% ? ? ?
Афроамериканци Северна Америка 199 5.53% ? ? ?
Фон Западна Африка 100 5.00% 0.00% 5.00% 0.00%
Судан Источна Африка 40 5.00% 5.00% 0.00% 0.00%
Тсого Централна Западна Африка 60 5.00% ? ? ?
Амбо Јужна Африка 22 4.55% 0.00% 4.55% 0.00%
Мбути Пигмеи Источна Африка 47 4.26% 0.00% 4.26% 0.00%
Тутси Источна Африка 94 4.26% 0.00% 4.26% 0.00%
Галоа Централна Западна Африка 47 4.26% ? ? ?
Н'гумба Централна Западна Африка 24 4.17% ? ? ?
Моси Западна Африка 49 4.08% ? 4.08% ?
Кве Јужна Африка 26 3.85% ? 3.85% ?
Шото-Тсвана Јужна Африка 28 3.57% 0.00% 3.57% 0.00%
Н'зеби Централна Западна Африка 57 3.51% ? ? ?
Пуну Централна Западна Африка 58 3.45% ? ? ?
Бакола Пигмеи Централна Африка 33 3.03% 0.00% 3.03% 0.00%
Волоф Западна Африка 34 2.94% 0.00% 2.94% 0.00%
Сенегалци Западна Африка 139 2.88% ? ? ?
Мандинка Западна Африка 39 2.56% 0.00% 0.00% 2.56%
Кикују и Камба Источна Африка 42 2.38% 0.00% 2.38% 0.00%
Ваирак Источна Африка 43 2.33% 2.33% 0.00% 0.00%
Макина Централна Западна Африка 43 2.33% ? ? ?
Бенга Централна Западна Африка 48 2.08% ? ? ?
Шона Јужна Африка 49 2.04% 0.00% 0.00% 2.04%
Кота Централна Западна Африка 53 1.89% ? ? ?
Догон Западна Африка 55 1.82% 0.00% 1.82% 0.00%
Арапи Азија 121 1.65% 0.00% 1.65% 0.00%
Оромо Источна Африка 78 1.28% ? ? ?

Подклади[уреди | уреди извор]

E-M75*[уреди | уреди извор]

Хаплогрупата E-M75(xM41,M54) е пронајдена во 6% (1/18) од примерокот на Дама од Намибија, 4% (1/26) од примерокот од Ганда од Уганда, 3 % (1/39) од примерокот на Мандинка од Гамбија/Сенегал, и 2% (1/49) од примерокот на Шона од Зимбабве.[5]

Е-М41[уреди | уреди извор]

Хаплогрупата Е-М41 е пронајдена главно кај популациите на регионите на Големите езера и Горниот Нил во Централна и Источна Африка, вклучувајќи 67% (6/9) од примерокот Алур од ДРК, 39% (7/18) на примерок од Хема од ДРК, 17% (15/88) од примерок од Етиопија, 8% (2/26) од примерок од Ганда од Уганда, 5% (2/40) од примерокот од Судан, 4% (3/69) од примерокот на Хуту од Руанда, 3% (1/29) од примерокот од Бантус од Кенија, и 2% (1/43) од примерок од Ирак од Танзанија. Е-М41, исто така, е идентификуван во забележливи количини меѓу комерцијалните ДНК-тестери од Арапскиот Полуостров и меѓу неколку мажи Ашкенази Евреи, и исто така, кај маж од Либан.[6][7][8][9]

Е-М54[уреди | уреди извор]

Хаплогрупата Е-М54 е пронајдена во 28% (22/80) од примерокот на Коса од Јужна Африка, 27% (10/37) од примерокот на Римаибе од Буркина Фасо, 22% (4 /18) од примерок од Даба од северен Камерун, 21% (6/29) од примерок од зулу од Јужна Африка, 15% (8/53) од примерок од јужноафриканци кои не се хоизански, 14% (4/29) од примерокот на Бантус од Кенија, 14% од примерокот на Коморскиот Ширази, 11% (1/9) од мал примерок на говорници на централно судански и сахарски јазици од северен Камерун, 9% (3/35) од примерок од малгашки од Мадагаскар, 8% (3/37) од примерок од Централна Африка, 7% (2/ 28) на примерок од Мандара од северен Камерун, 6% (2/31) од примерок од Нгумба од јужен Камерун, 6% (4/64) од примерок од ! Кунг од Јужна Африка, 6% (1/18) од примерокот на Дама од Намибија, 5% (5/100) од примерокот на Фон од Бенин, 5% (1/22) на примерок од Амбо од Намибија, 4% (3/69) од примерок од Хуту од Руанда, 4% (4/94) од примерок од Тутси од Руанда, 4% (2/47) од примерокот на Мбути од ДРК, 4% (1/26) од примерокот од Ганда од Уганда, 4% (1/26) од примерокот на Кве од Јужна Африка, 4% (1/28) од примерокот сото-цвана од Јужна Африка, 3% (1/33) од примерокот на Бакола од јужен Камерун, 3% (1/34) на примерок од Волоф од Гамбија/Сенегал, 3% (2/72) од примерок од Катар, 2% (1/42) од примерок од Кикују и Камба од Кенија, 2% (1/55) од примерокот на Догон од Мали, и приближно 2% од примерокот од 121 Арап од Оман.[10][11][12][13]

Се сугерираше дека хромозомите на хаплогрупата E-M85 Y-хромозомите неодамна се рашириле низ Суб-Сахарска Африка врз основа на фактот дека хаплотиповите на микросателитите Y-STR поврзани со овие хромозоми покажуваат низок степен на диференцијација низ нивниот широк географски опсег. Понатаму, средната варијанса на STR алелите на E-M85 хромозомите е повисока кај централно-западните Африканци отколку во јужноафриканските Khoisan, што ги наведува истражувачите да предложат дека E-M85 можеби бил вклучен во проширувањето на опсегот на народи кои зборуваат банту од Централна -Западна Африка кон Јужна Африка.[14][15]

E-M98*[уреди | уреди извор]

E-M98(xM85) е пронајден во 4% (2/49) од примерокот на Моси од Буркина Фасо.[16]

Е-М200[уреди | уреди извор]

E-M200 е пронајден во 25% (3/12) од мал примерок на Мбути од Демократска Република Конго.[17] Според Слика 4 од Cruciani (2002), сите тројца Бамбути кои ја покажуваат мутацијата M200 делат идентичен микросателитски хаплотип заснован на седум STR локуси еден со друг и со некои E-M85(xM200) Khoisan (!Kung и/или Khwe) индивидуи од Јужна Африка.[17]

Филогенетика[уреди | уреди извор]

Филогенетска историја[уреди | уреди извор]

Пред 2002 година, во академската литература имаше најмалку седум системи за именување на филогенетското дрво на Y-хромозомот. Ова доведе до значителна конфузија. Во 2002 година, главните истражувачки групи се собраа и го формираа конзорциумот на Y-хромозомот (YCC). Тие објавија заеднички труд кој создаде единствено ново дрво кое сите се согласија да го користат. Подоцна, група граѓански научници со интерес за популациската генетика и генетската генеалогија формираа работна група за создавање на аматерско дрво со цел да биде, пред сè, навремено. Табелата подолу ги обединува сите овие дела на местото на значајното дрво на YCC од 2002 година. Ова му овозможува на истражувачот што прегледува постара објавена литература брзо да се движи помеѓу номенклатурите.

YCC 2002/2008 (α) (β) (γ) (δ) (ε) (ζ) (η) YCC 2002 YCC 2005 YCC 2008 YCC 2010r ISOGG 2006 ISOGG 2007 ISOGG 2008 ISOGG 2009 ISOGG 2010 ISOGG 2011 ISOGG 2012
E-P29 21 III 3A 13 Eu3 H2 B E* E E E E E E E E E E
E-M33 21 III 3A 13 Eu3 H2 B E1* E1 E1a E1a E1 E1 E1a E1a E1a E1a E1a
E-M44 21 III 3A 13 Eu3 H2 B E1a E1a E1a1 E1a1 E1a E1a E1a1 E1a1 E1a1 E1a1 E1a1
E-M75 21 III 3A 13 Eu3 H2 B E2a E2 E2 E2 E2 E2 E2 E2 E2 E2 E2
E-M54 21 III 3A 13 Eu3 H2 B E2b E2b E2b E2b1 - - - - - - -
E-P2 25 III 4 14 Eu3 H2 B E3* E3 E1b E1b1 E3 E3 E1b1 E1b1 E1b1 E1b1 E1b1
E-M2 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a* E3a E1b1 E1b1a E3a E3a E1b1a E1b1a E1b1a E1b1a1 E1b1a1
E-M58 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a1 E3a1 E1b1a1 E1b1a1 E3a1 E3a1 E1b1a1 E1b1a1 E1b1a1 E1b1a1a1a E1b1a1a1a
E-M116.2 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a2 E3a2 E1b1a2 E1b1a2 E3a2 E3a2 E1b1a2 E1b1a2 E1ba12 - -
E-M149 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a3 E3a3 E1b1a3 E1b1a3 E3a3 E3a3 E1b1a3 E1b1a3 E1b1a3 E1b1a1a1c E1b1a1a1c
E-M154 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a4 E3a4 E1b1a4 E1b1a4 E3a4 E3a4 E1b1a4 E1b1a4 E1b1a4 E1b1a1a1g1c E1b1a1a1g1c
E-M155 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a5 E3a5 E1b1a5 E1b1a5 E3a5 E3a5 E1b1a5 E1b1a5 E1b1a5 E1b1a1a1d E1b1a1a1d
E-M10 8 III 5 15 Eu2 H2 B E3a6 E3a6 E1b1a6 E1b1a6 E3a6 E3a6 E1b1a6 E1b1a6 E1b1a6 E1b1a1a1e E1b1a1a1e
E-M35 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b* E3b E1b1b1 E1b1b1 E3b1 E3b1 E1b1b1 E1b1b1 E1b1b1 - -
E-M78 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b1* E3b1 E1b1b1a E1b1b1a1 E3b1a E3b1a E1b1b1a E1b1b1a E1b1b1a E1b1b1a1 E1b1b1a1
E-M148 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b1a E3b1a E1b1b1a3a E1b1b1a1c1 E3b1a3a E3b1a3a E1b1b1a3a E1b1b1a3a E1b1b1a3a E1b1b1a1c1 E1b1b1a1c1
E-M81 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b2* E3b2 E1b1b1b E1b1b1b1 E3b1b E3b1b E1b1b1b E1b1b1b E1b1b1b E1b1b1b1 E1b1b1b1a
E-M107 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b2a E3b2a E1b1b1b1 E1b1b1b1a E3b1b1 E3b1b1 E1b1b1b1 E1b1b1b1 E1b1b1b1 E1b1b1b1a E1b1b1b1a1
E-M165 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b2b E3b2b E1b1b1b2 E1b1b1b1b1 E3b1b2 E3b1b2 E1b1b1b2a E1b1b1b2a E1b1b1b2a E1b1b1b2a E1b1b1b1a2a
E-M123 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b3* E3b3 E1b1b1c E1b1b1c E3b1c E3b1c E1b1b1c E1b1b1c E1b1b1c E1b1b1c E1b1b1b2a
E-M34 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3b3a* E3b3a E1b1b1c1 E1b1b1c1 E3b1c1 E3b1c1 E1b1b1c1 E1b1b1c1 E1b1b1c1 E1b1b1c1 E1b1b1b2a1
E-M136 25 III 4 14 Eu4 H2 B E3ba1 E3b3a1 E1b1b1c1a E1b1b1c1a1 E3b1c1a E3b1c1a E1b1b1c1a1 E1b1b1c1a1 E1b1b1c1a1 E1b1b1c1a1 E1b1b1b2a1a1

Истражувачки публикации[уреди | уреди извор]

Следниве истражувачки тимови по нивните публикации беа претставени во креирањето на дрвото на YCC.

  • E-M75 (M75, P68)
    • E-M41 (M41/P210)
    • E-M98 (M98)
      • E-M54 (M54, M90)
        • E-M85 (M85)
          • E-M200 (M200)
            • E-P45 (P45)
            • E-P258 (P258)

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 „E-M75 YTree“.
  2. ↑ Prendergast, Mary E.; и др. (July 2019). „Ancient DNA reveals a multistep spread of the first herders into sub-Saharan Africa“. Science. 365 (6448). Bibcode:2019Sci...365.6275P. doi:10.1126/science.aaw6275. PMC 6827346. PMID 31147405.
  3. ↑ Prendergast, Mary E.; и др. (5 July 2019). „Supplementary Materials for Ancient DNA reveals a multistep spread of the first herders into sub-Saharan Africa“. Science. 365 (6448): eaaw6275. Bibcode:2019Sci...365.6275P. doi:10.1126/science.aaw6275. PMC 6827346. PMID 31147405.
  4. ↑ Fleskes, Raquel E.; и др. (2023). „Community-engaged ancient DNA project reveals diverse origins of 18th-century African descendants in Charleston, South Carolina“. Anthropology. 120 (3): e2201620120. doi:10.1073/pnas.2201620120. PMC 9934026 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 36623185 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  5. ↑ Wood и др. (2005)
  6. ↑ Wood и др. (2005)
  7. ↑ Platt, D.E., Artinian, H., Mouzaya, F. et al. Autosomal genetics and Y-chromosome haplogroup L1b-M317 reveal Mount Lebanon Maronites as a persistently non-emigrating population. Eur J Hum Genet 29, 581–592 (2021). 10.1038/s41431-020-00765-x
  8. ↑ Family Tree DNA public haplotree, Haplogroup E-M75
  9. ↑ Luis и др. (2004)
  10. ↑ Wood и др. (2005)
  11. ↑ Luis и др. (2004)
  12. ↑ Cruciani и др. (2002)
  13. ↑ Cadenas и др. (2007)
  14. ↑ Cruciani и др. (2002)
  15. ↑ Berniell-Lee и др. (2009)
  16. ↑ Cruciani и др. (2002)
  17. ↑ 17,0 17,1 Cruciani и др. (2002)

Библиографија[уреди | уреди извор]

  1. Berniell-Lee, Gemma; Calafell, Francesc; Bosch, Elena; Heyer, Evelyne; Sica, Lucas; Mouguiama-Daouda, Patrick; van Der Veen, Lolke; Hombert, Jean-Marie; и др. (2009), „Genetic and Demographic Implications of the Bantu Expansion: Insights from Human Paternal Lineages“, Molecular Biology and Evolution, 26 (7): 1581–9, doi:10.1093/molbev/msp069, PMID 19369595
  2. Cadenas, Alicia M; Zhivotovsky, Lev A; Cavalli-Sforza, Luca L; Underhill, Peter A; Herrera, Rene J (2007), „Y-chromosome diversity characterizes the Gulf of Oman“, European Journal of Human Genetics, 16 (3): 374–86, doi:10.1038/sj.ejhg.5201934, PMID 17928816
  3. Cruciani, Fulvio; Santolamazza, Piero; Shen, Peidong; MacAulay, Vincent; Moral, Pedro; Olckers, Antonel; Modiano, David; Holmes, Susan; и др. (2002), „A Back Migration from Asia to Sub-Saharan Africa is Supported by High-Resolution Analysis of Human Y-Chromosome Haplotypes“, The American Journal of Human Genetics, 70 (5): 1197–214, doi:10.1086/340257, PMC 447595, PMID 11910562
  4. Hurles, Matthew E.; Sykes, Bryan C.; Jobling, Mark A.; Forster, Peter (2005), „The Dual Origin of the Malagasy in Island Southeast Asia and East Africa: Evidence from Maternal and Paternal Lineages“, The American Journal of Human Genetics, 76 (5): 894–901, doi:10.1086/430051, PMC 1199379, PMID 15793703
  5. Karafet, Tatiana M.; Mendez, Fernando L.; Meilerman, Monica B.; Underhill, Peter A.; Zegura, Stephen L.; Hammer, Michael F. (2008), „New binary polymorphisms reshape and increase resolution of the human Y chromosomal haplogroup tree“, Genome Research, 18 (5): 830–8, doi:10.1101/gr.7172008, PMC 2336805, PMID 18385274
  6. Luis, J; Rowold, D; Regueiro, M; Caeiro, B; Cinnioglu, C; Roseman, C; Underhill, P; Cavallisforza, L; Herrera, R (2004), „The Levant versus the Horn of Africa: Evidence for Bidirectional Corridors of Human Migrations“, The American Journal of Human Genetics, 74 (3): 532–44, doi:10.1086/382286, PMC 1182266, PMID 14973781
  7. Semino, Ornella; Magri, Chiara; Benuzzi, Giorgia; Lin, Alice A.; Al-Zahery, Nadia; Battaglia, Vincenza; MacCioni, Liliana; Triantaphyllidis, Costas; и др. (2004), „Origin, Diffusion, and Differentiation of Y-Chromosome Haplogroups E and J: Inferences on the Neolithization of Europe and Later Migratory Events in the Mediterranean Area“, The American Journal of Human Genetics, 74 (5): 1023–34, doi:10.1086/386295, PMC 1181965, PMID 15069642
  8. Stefflova, Klara; Dulik, Matthew C.; Pai, Athma A.; Walker, Amy H.; Zeigler-Johnson, Charnita M.; Gueye, Serigne M.; Schurr, Theodore G.; Rebbeck, Timothy R. (2009), Relethford, John (уред.), „Evaluation of Group Genetic Ancestry of Populations from Philadelphia and Dakar in the Context of Sex-Biased Admixture in the Americas“, PLOS ONE, 4 (11): e7842, Bibcode:2009PLoSO...4.7842S, doi:10.1371/journal.pone.0007842, PMC 2776971, PMID 19946364
  9. Underhill, Peter A.; Shen, Peidong; Lin, Alice A.; Jin, Li; Passarino, Giuseppe; Yang, Wei H.; Kauffman, Erin; Bonné-Tamir, Batsheva; и др. (2000), „Y chromosome sequence variation and the history of human populations“, Nature Genetics, 26 (3): 358–61, doi:10.1038/81685, PMID 11062480, S2CID 12893406
  10. Wood, Elizabeth T; Stover, Daryn A; Ehret, Christopher; Destro-Bisol, Giovanni; Spedini, Gabriella; McLeod, Howard; Louie, Leslie; Bamshad, Mike; и др. (2005), „Contrasting patterns of Y chromosome and mtDNA variation in Africa: Evidence for sex-biased demographic processes“, European Journal of Human Genetics, 13 (7): 867–76, doi:10.1038/sj.ejhg.5201408, PMID 15856073

Извори за табели за конверзија[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Филогенетско дрво на човечките ДНК хаплогрупи на човечкиот Y-хромозом [χ 1][χ 2]
"Y-хромозомски Адам"
A00 A0-T [χ 3]
A0 A1 [χ 4]
A1a A1b
A1b1 BT
B CT
DE CF
D E C F
F1  F2  F3  GHIJK
G HIJK
IJK H
IJ K
I   J     LT [χ 5]       K2 [χ 6]
L     T    K2a [χ 7]        K2b [χ 8]     K2c     K2d K2e [χ 9]  
K-M2313 [χ 10]     K2b1 [χ 11] P [χ 12]
NO1   S [χ 13]  M [χ 14]    P1     P2
N O Q R
Footnotes
  1. ↑ Van Oven M, Van Geystelen A, Kayser M, Decorte R, Larmuseau HD (2014). „Seeing the wood for the trees: a minimal reference phylogeny for the human Y chromosome“. Human Mutation. 35 (2): 187–91. doi:10.1002/humu.22468. PMID 24166809. S2CID 23291764.
  2. ↑ International Society of Genetic Genealogy (ISOGG; 2015), Y-ДНК Хаплогрупа Tree 2015. (Access date: 1 February 2015.)
  3. ↑ Хаплогрупа A0-T е исто позната како A-L1085 (и претходно како A0'1'2'3'4).
  4. ↑ Хаплогрупа A1 е исто така позната и како A1'2'3'4.
  5. ↑ Хаплогрупа LT (L298/P326) е исто така позната и како Хаплогрупа K1.
  6. ↑ Помеѓу 2002 и 2008, Хаплогрупа T-M184 била позната како "Хаплогрупа K2". Оттогаш тоа име е повторно доделено на K-M526, брат или сестра на Хаплогрупа LT.
  7. ↑ Хаплогрупа K2a (M2308) и нејзината примарна подклада K-M2313 биле одделени од Хаплогрупа NO (F549) во 2016 година. (Ова следеше по објавувањето на: Poznik GD, Xue Y, Mendez FL, и др. (2016). „Punctuated bursts in human male demography inferred from 1,244 worldwide Y-chromosome sequences“. Nature Genetics. 48 (6): 593–9. doi:10.1038/ng.3559. PMC 4884158. PMID 27111036. Во минатото, друга Хаплогрупа, NO (M214) и K2e исто така се идентификувале како "K2a".
  8. ↑ Хаплогрупа K2b (M1221/P331/PF5911) е исто така позната и како Хаплогрупа MPS.
  9. ↑ Хаплогрупа K2e (K-M147) претходно била позната како "Хаплогрупа X" и "K2a" (но е брат/сестра подклада на сегашната K2a).
  10. ↑ K-M2313*, кој сè уште нема филогенетско име, е документиран кај две живи индивидуи, кои имаат етнички врски со Индија и Југоисточна Азија. Покрај тоа, K-Y28299, кој се чини дека е примарна гранка на K-M2313, е пронајден кај три живи индивидуи од Индија. Види
    Poznik op. cit.; YFull YTree v5.08, 2017, "K-M2335", and; PhyloTree, 2017, "Details of the Y-SNP markers included in the minimal Y tree" (Датум на пристап на овие страници: 9 декември 2017 година)
  11. ↑ Хаплогрупа K2b1 (P397/P399) е исто така позната и како Хаплогрупа MS, но има поширока и посложена внатрешна структура.
  12. ↑ Хаплогрупа P (P295) is also klnown as K2b2.
  13. ↑ Хаплогрупа S, од of 2017, е исто така позната и како K2b1a. (Претходно името Хаплогрупа S било доделено на K2b1a4.)
  14. ↑ Хаплогрупа M, од 2017, е исто така позната и како K2b1b. (Претходно името Хаплогрупа M било доделено на K2b1d.)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаплогрупа_Е-М75&oldid=5164017“