Преглед на кодот на Че Гевара

{{Infobox person
| name                      = Че Гевара
| image                     = Che Guevara - Guerrillero Heroico by Alberto Korda.jpg
| image_size                = 260
| caption                   = „''[[Guerrillero Heroico]]''“ <br /> Че Гевара на доброволна работа.<br />Направена од Алберто Корда на 5 март 1960.
| birth_date                = {{birth date|df=yes|1928|6|14}} <ref>http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Ernesto_Guevara_Acta_de_Nacimiento.jpg</ref>
| birth_place               = [[Росарио, Санта Фе|Росарио]], [[Аргентина]]
| death_date                = {{death date and age|d=yes|1967|10|9|1928|6|14}} ([[Смртна казна|погубување]])
| death_place               = [[Ла Хигуера]], [[Боливија]]
| body_discovered           = 
| death_cause               = 
| resting_place             = [[Мевзолеј Че Гевара]] во [[Санта Клара, Куба|Санта Клара]], [[Куба]]
| language                  = [[Шпански јазик|Шпански]] ([[Мајчин јазик]]), [[Француски јазик|Француски]]
| organization              = „[[26 јули (движење)|26 јули]]“, Обединета партија на кубанската социјалистичка револуција,<ref>„Partido Unido de la Revolución Socialista de Cuba“, скратено „PURSC“.</ref> [[Национална ослободителна армија (Боливија)]]
| notable_works             = 
| style                     = 
| influences                = 
| influenced                = 
| occupation                = 
| years_active              = 
| movement                  = 
| opponents                 = 
| religion                  = ''ниедна'' ([[атеизам|атеист]])<ref>[[#refHall2004|Hall 2004]]. "Ernesto "Che" Guevara, an atheist, has been reborn a saint in the desolate Bolivian village where he was captured and executed nearly 37 years ago. Like many a saint, he's also a tourist draw."</ref><ref>[[#refSanati2007|Sanati 2007]]. „Mostafa Chamran“</ref>
| spouse                    = [[Хилда Гадеја]] (1955–1959)<br />[[Алеида Марч]] (1959-1967)
| children                  = Хилда (1956–1995), Алеида Гевара (родена во 1960), Камило (роден во 1962), Селиа (родена во 1963), Ернесто (роден во 1965)
| parents                   = 
| signature                 = CheGuevaraSignature.svg
| signature_size            = 110
| website                   = 
| box_width                 = 260
}}
'''Ернесто Гевара''' ([[шпански јазик|шпански]]: ''Ernesto Guevara''; {{роден на|14|јуни|1928}} — {{починал на|9|октомври|1967}}) или скратено '''Че''' ([[Шпански јазик|шпански]]: ''Che'') — [[марксизам|марксистички]] револуционер и еден од водачите на [[Кубанска револуција|Кубанската револуција]].

Гевара претставувал една од клучните личности во [[Кубанска револуција|револуцијата]] на [[Фидел Кастро]] во [[Куба]] (1956-1959) како член на движењето „[[26 јули (движење)|26 јули]]“. По победата во револуцијата, неколку години бил активен во промоцијата на револуционерните општества патувајќи по светот како Кубански дипломат, а потоа лично се ангажирал при ослободувањето од диктаторските режими, најпрво во [[Конго]], а потоа и во [[Боливија]]. Во Боливија, при соработка на [[Централна разузнавачка агенција|Централната разузнавачка агенција]] и боливиската војска, бил фатен и утредента убиен. Неговиот лик, како борец за ослободување на жртвите од империјализмот, и денес, неколку децении по неговата смрт, е претставуван како еден од главните симболи и икони на друштвените и политички револуции ширум светот.<ref>{{наведени вести|publisher=-{BBC News}-|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7028598.stm|title=-{Che: The icon and the ad}-|last=Holmes|first=Stephanie|year=2007|accessdate=18 мај 2011}}</ref><ref>{{наведени вести|publisher=-{WordPress}-|url=http://myagic.wordpress.com/2008/12/16/che-ultimate-icon-of-revolution/|title=-{Che: Ultimate icon of revolution}-6|year=2008|accessdate=18 мај 2011}}</ref><ref>{{наведени вести|url=http://www.thirdway.org.uk/646|title=-{Icon of the Month: Che Guevara}-|publisher=-{ThirdWay}-|first=-{Huw}-|last=-{Spanner}-|accessdate=18 мај 2011}}</ref> Како строг војсководец и потполно посветен на својата револуционерна цел со морален авторитет над своите трупи,<ref name="ignacio177">-{Ignacio}- 2007, стр. 177. [[#refIgnacio2007|↓]]</ref> тој останал контроверзна личност од голема историска значајност.

Магазинот „[[Time (магазин)|Time]]“ го прогласил Че Гевара за една од 20. најголеми светски икони и херои во нивната список на 100 највлијателни луѓе во светот во [[20 век|XX век]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.time.com/time/time100/heroes/profile/guevara01.html|title=-{Time 100: Che Guevara}-|last=-{Dorfman}-|first=-{Ariel}-|date=|work=|accessdate=18 мај 2011|archive-url=|archive-date=|dead-url=|publisher=Time|year=1999}}</ref> Прочуената фотографија Гевара (десно), која ја направил Алберто Дијаз, била прогласена за најпозната фотографија во светот и  симбол на дваесеттиот век од страна на академијата за уметности во Мериленд.<ref>Академија за уметност во Мериленд, пренесува „BBC“: [http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/1352650.stm „Che Guevara photographer dies“]}-. Прегледано на 18 мај 2011.</ref>

== Рани години ==

Ернесто Гевара де ла Серна е роден во [[Росарио]], [[Аргентина]], во добро ситуирано семејство од [[Шпанија|шпанско]]-[[Ирска|ирско]] потекло.<ref name="kirjasto">[http://www.kirjasto.sci.fi/guevar.htm -{kirjasto.sci.fi}-: Че Гевара — кратка биографија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090510033525/http://www.kirjasto.sci.fi/guevar.htm |date=2009-05-10 }}. Проверено на 18 мај 2011.</ref><ref name="lalic26">Лалич - 2006, стр. 26</ref> Неговиот татко, Ернесто Рафаел Гевара Линч, потекнувал од шпанско-ирско семејство (мајка му била од Ирска<ref name="lalic26"/>), а по струка бил [[архитект]]<ref name="lalic26"/> и ѝ припаѓал на аргентинската [[олигархија]]. Неговара мајка, Селија де ла Серна, имала шпанско потекло.<ref name="lalic26"/> Ернесто бил најстариот од петте деца. Две години по неговото раѓање, лекарите откриле дека тој боледува од [[астма]]; лекувањето не помогнало, па поради тоа родителите одлучиле од [[Буенос Аирес]] да се преселат во [[Кордоба, Аргентина|Кордоба]], [[Алта Гарсија, Кордоба|Алта Грасија]]. Иако страдал од нападите на астма кои подоцна во голема мера ќе му влијаат, Ернесто се истакнувал како спортист, често пливајќи, играјќи [[фудбал]], [[голф]] и [[рагби]].<ref>Сендисон - 1998, стр август</ref> Неговиот пријател [[Алберто Гранадо]] подоцна раскажувал како Ернесто имал чудна навика да ги шокира луѓето: „... имaше неколку прекари. Го викаа „El Loco“ ([[Македонски јазик|мак]]: лудиот)“... На пример, се фалеше со тоа што ретко се бања. Го викаа и „Chancho“ (македонски: свиња). Знаеше да каже: - помнаа шест месеци откога ја немам испрано оваа рагби маица...“<ref>Андерсон - 1997, стр. 36.</ref> Во Кордоба завршил гимназија, а кога наполнил 19 години, неговото семејство повторно се вратило во [[Буенос Аирес]] за Ернесто да се запише на медицински факултет во 1948 година.

Во времето кога се регрутирале војници, тој се пријавил, а во изјавата на воената комисија пишувало дека тој е млад човек со „деликатно здравје, со хронична [[астма]] и е неспособен за воена служба“.<ref name="lalic27">Лалич - 2006, стр. 27.</ref><ref>[http://www.hyperhistory.net/apwh/bios/b4guevara_che.htm -{HyperHistory.net: Guevara, Che Ernesto}-] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090605080445/http://www.hyperhistory.net/apwh/bios/b4guevara_che.htm |date=2009-06-05 }}: „-{...[Guevara] applied for the Argentine army before applying for university, but was rejected because of his asthma.}-“. Проверено на 18 мај 2011</ref>

== Мотоциклистички дневници ==
[[Податотека:Norton_500_Manx_1961.jpg|мини|230п|десно|Примерок на моторот од „Norton 500“ од 1961. Со овој модел Гевара тргнал на својата прва турнеја низ Јужна Америка]]
На [[23 октомври]] [[1951]], сè уште со незавршен факултет, Ернесто од Буенос Ариес отпатувал во Кордоба од каде што со својот стар пријател Алберто Гранадо тргнал на патување кон север. На патувањето тргнале со својот стар мотор „Нортон 500“<ref name="kirjasto"/> на кој му го дале прекарот „Ла Подероса“ (на шпански: „Моќна“).<ref name="lalic27"/>

Патувале преку Аргентила до [[Чиле]], а оттаму по тихоокеанскиот брег каде што „Ла Подроса“ се расипал и престанал да работи. Оставајќи го моторот во Чиле, продолжиле да патуваат на север користејќи автобус или автостоп. Кога го преминале Чиле и стигнале во Перу започнале да работат во рудник како садоперачи, истоварачи на роба која доаѓала во бродовите и други физички работи. На 1 мај стигнале во [[Лима]] каде што се запознале со докторот Уга Песке, перуански научник, директор на националниот програм за [[лепра]] и поддржувач на [[Марксизам|марксизмот]]. Разговорите со Песке, како што Гевара подоцна кажувал, биле од големо значење при промената на неговиот став за животот и пријателите.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.channel4.com/film/cinemadvd/microsites/M/motorcycle_diaries/journey_t.html |title=Канал 4: Мотоциклистички дневници (само текст) |publisher=Издавател „Channel4.com“ |date= |accessdate=18 мај 2011 |archive-date=2008-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080614030931/http://www.channel4.com/film/cinemadvd/microsites/M/motorcycle_diaries/journey_t.html |url-status=dead }}</ref> Од [[Перу]] преминале во [[Колумбија]], а потоа во[[Каракас]], [[Венецуела]]. Тука Гранадо, кој имал искуство со тропски болести, останал да работи, а Ернесто продолжил да патува на север. Еден од неговите познаници, со авион, го префрлил во [[Мајами]], [[САД]],<ref name="lalic27"/> каде што престојувал околу еден месец работејќи како келнер и мијач на садови во бар. По еден месец, со авион, се вратил во [[Буенос Аирес]].

За сево ова време, Ернесто пишувал свој дневник за патувањето т.н „Мотоциклистички дневници“ ([[Шпански јазик|шпански]]: „Diarios de motocicleta“) кој, неколку години подоцна, бил добро продаван ширум светот,<ref>[http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D03E5D6123DF934A35752C1A9629C8B63&scp=5&sq=motorcycle+diaries+Ernesto+(Che)+Guevara&st=nyt Бестселери „New York Times“], 18 мај 2011.</ref> а во 2004 година се појавил и на филмското платно под името „[[Мотоциклистички дневници (филм)|Мотоциклистички дневници]]“. Подоцна Гевара изјавил дека за време на патувањето низ [[Латинска Америка]] доживеал „близок контакт со сиромаштијата, гладот и болестите“ заедно со „невозможно лечење на деца поради недостаток на пари“ и „умирања од постојана глад и поради казнувања“ што води до тоа да таткото „ја прифати смртта на својот син како небитна незгода“. Гевара, исто така, подоцна наводно изјавил дека токму ова искуство го навело да заклучи дека ако сака да му помогне на овој народ мора да ја напушти медицината и да размислува за политичка вооружена борба.<ref>[http://www.marxists.org/archive/guevara/1960/08/19.htm „On Revolutionary Medicine“]; Говорот на Гевара кон кубанската војска на 19 август 1960.</ref>

== Гватемала ==
На 31 август, Гевара се вратил во Буенос Аирес, а студиите ги завршил на 11 април 1953. Од 30 предмети кои тој ги полагал, на 18 добил оценка „доволен“, 8 „добар“ и на само 4 добил оценка „одличен“.<ref name="lalic29">Лалич - 2006, стр. 29.</ref> Завршувајќи го факултетот, Ернесто ги обавестил своите родители дека повторно ќе тргне на пат – на „северна турнеја“ која ги опфаќала скоро сите земји од брегот на [[Тихи Океан|Тихиот Океан]] во Латинска Америка, северно од Аргентина: Боливија, Перу, [[Еквадор]], [[Колумбија]] и [[Средна Америка]].<ref name="lalic29"/> На ова патување тргнал на 7 јули 1953, со својот другар Карлос Галико Фереро. Наскоро по пристигнувањето во [[Ла Паз, Боливија|Ла Паз]], Боливија, се запознава Алберт Рохо, по професија адвокат, а во поглед на политичките ставови левичар кој побегнал од [[Аргентина]] поради политичко прогонство. Таму Рохо бил уапсен под оптужба за тероризам, но успеал да побегне од затворот, да стигне до амбасадата на [[Гватемала]], да побегне во [[Чиле]], а потоа во Ла Паз (каде што го запознал Гевара). Од таму планирал да оди во Гватемала каде што на власт бил Хакобо Арбенс, тогашниот единствен [[Демократија|демократско]] избран претседател во Средна Америка.<ref name="lalic29"/> Во литературата се споменува дека можеби Рохо бил тој, кој во овој период ги поттикнал револуционерните нагони на Гевара и дека тој го натерал да отпатуваат на следното одредиште, односно Гватемала, каде што, според зборовите на Рохо, се случувале „нови и интересни работи“.<ref name="lalic29"/> Иако најпрвин Гевара планирал од Ла Паз да оди во Каракас, Венецуела, се предомислил и заедно со Рохо отпатувал преку [[Панама]] во Гватемала. Неговиот другар Галико одлучил да остане во Лима, главниот град на Перу.

Ернесто пристигнал во Гватемала на 7 јули 1953, каде што [[Хакобо Арбенс]] ја основал демократско избраната влада чија цел била спроведување на широки социјална и аграрни реформи кои, помеѓу другото, го опфаќале укинувањето на [[Латифундија|латифундискиот]] систем. Аграрната реформа во Гватемала најмногу ја погодувала американската корпорација „United Fruit Company“ бидејќи во тоа време во Гватемала немало други латифундии освен оваа компанија.<ref name="lalic49">Лалч - 2006, стр. 49-50.</ref> Кога на 15 март 1954, од [[чехословачка]]та фабрика [[Шкода]] во Гватемала пристигнала пратка со оружје,<ref name="refUSDepOfState1952">Државно одделение на САД, архива. [[#refUSDepOfState1952|↓]]</ref> САД ја програлисе аграрната реформа како конечен доказ за гватемалската поврзаност со [[СССР]], а потоа покренале постапка за симнување на Арбенсо од власт. [[Вашингтон]] најавил прекин на дипломатските односи со Гватемала, а веднаш потоа и останатите соединети држави го направиле истото. По ова следело низа на воени интервенции, најпрво од соседна [[Никарагва]] и [[Хондурас]], а потоа само од Хондурас.<ref name="lalic49"/> На чело на внатрешните бунтовници бил поставен гватемалскиот офицер Кастиљо Армас.<ref name="lalic49"/> Ернесто се пријавил во воените одреди кои ги организирал комунистичкиот подмладок кој го поддржувал Арбенс. Сепак, поради слабите воени активности и уште послабите успеси, Ернесто се вратил на својата лекарска позиција.

Во декември 1953,<ref name="washington2008">{{наведени вести|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/10/09/AR2008100902413_pf.html|title=-{Rebel Wife}-|last=Гадеја|first=Хилда|date=|work=|accessdate=18 мај 2011|archive-url=|archive-date=|dead-url=|publisher=The Washington Post|year=2008}}</ref> Ернесто, во Гватемала, ја запознал [[Хилда Гадеја]], економистка од Перу која имала политички контакт како членка на левоориентираната [[Американска народнореволуционерна алијанса]]. Таа го запознала со неколку високи чиновници на арбенсовата влада, како и со неколку Кубанци кои биле поврзани со Фидел Кастро и неговото револуционерно движење „26 јули“. Името на ова движење потекнува од датумот кога Кастро во 1953 година извршил напад врз воената касарна „Монкада“ со цел да го собори диктаторскиот режим на [[Фулгенсио Батиста]] во Куба. Меѓу Кубанците кои се запознале со Ернесто бил и [[Нико Лопес]], еден од генералите на Кастро.

По падот на Арбенсо, Гевара повторно се пријавил за борба на страната на Арбенсо, но и овој пат целата акција била неуспешна и Арбенсо побегнал барајќи заштита во амбасадата на [[Мексико]].{{ref label|А|а|а}} Новиот режим набрзо ги протерал сите левоориентирани интелектуалци. Познаничката на Ернесто, Хилда, била прва затворена, а кога ја пуштиле морала веднаш да ја напишти земјата. Ернесто се спасил во амбасадата на Аргентина каде што останал сè додека не добил пасош кој му овозможил на безбеден начин да стигне во Мексико. При ова патување Гевара и пишал писмо на својата тетка Беатрис: „Пред сликата на нашиот сакан другар [[Сталин]] се заколнал дека нема да престанам да дишам сè додека таа капиталистичка машинерија не биде уништена“.<ref>Таибо - 1999, стр. 31. [[#refTaibo1999|↓]]</ref>

== Куба ==
[[Податотека:Che_Guevara_-_2do_Viaje_-_1953-55.png|мини|230п|лево|Мапа на која се прикажани патувањата на Че од 1953-1956]]
Во почетокот на 1955 работел како доктор во болница во Мексико. Тука во јуни, истата година, го запознал [[Раул Кастро]] кој подоцна го запознал со [[Фидел Кастро]]. Во текот на првата ноќ од запознавањето на Кастро, Гевара потврдил дека токму кубанската револуционерна борба е таа која ја барал, а потоа и потпишал документ за членство во движењето „26 јули“.<ref>Таибо - 1999, стр. 55. [[#refTaibo1999|↓]]</ref> Во овој период Гевара го добил својот познат прекар „Че“.{{ref label|Б|б|б}}

На 24 јуни 1956, Ернесто бил уапсен од страна на мексиканската полиција, заедно со неговите Кубански пријатели (меѓу кои бил и Фидел Кастро), а на 3 јули, новинарската агенција „UPI“ објавила: „Аргентинскиот доктор Гевара ќе биде депортиран во својата родна земја поради претпоставки дека учествувал во неуспешна завера против кубанската влада на Фулгенсио Батиста“. Поранешниот Мексикански претседател, Лазаро Карденас, се вмешал во работата на полицијата и успеал да издејствува во одбрана на [[куба]]нските револуционери, па до крајот на јули, Че Гевара и браќата Кастро биле пуштени на слобода. На 18 август 1955, Хилда и Че Гевара се венчале,<ref name="washington2008"/> а накратко потоа, на 15 февруари 1956, тие добиле ќерка која ја крстиле Хилдита Беатрис Гевара Гадеја. Овој брак траел 5 години, односно до крајот на кубанската револуција.

На слобода, во тајност, тие продолжиле со своите револуционерни активности. Иако Че најпрво планирал во борбата да учествува само како лекар, тој присуствувал на воените вежби кои служеле како спремање за во Куба и тамошната револуција, а неговиот воен инструктор, Алберто Бајо, го пофалил Че како најдобар герилец.<ref>Андерсон 1997, стр. 194. [[#refAnderson1997|↓]]</ref> На 25 ноември 1956, тргнале кон Куба со изнајмениот брод „[[Granma (јахта)|Granma]]“ (што во превод значи „баба“). Бродот бил наменет за најмногу 25 луѓе, а тие биле вкупно 82-ца. И покрај лошата временска состојба, тие стигнале на источниот брег на Куба, односно во [[Лос Каиелос]] ([[Шпански јазик|шп]].„Los Cayuelos“), но тоа било 2 дена подоцна (2 декември) од планираното (30 ноември). Одејќи низ полињата со [[Шеќерна трска|шеќерни трски]], со отечени стапала и без никаква храна, само со нивните пушки и неколку шаржери муниција,<ref name="reminisc5">Гевара - 1963, стр мај  [[#refGuevara1963|↓]]</ref> на 5 декември биле нападнати од единиците на Батиста кај местото Алегрија де Пио. Подоцна Гевара дознал дека токму човекот кој ги водел низ Куба бил тој кој ја кажал нивната локација на противничките сили.<ref name="reminisc5"/> Од вкупно 82 останале само уште 16<ref>Лалич - 2006, стр. 60. [[#refLalic2006|↓]]</ref> или 22-ца<ref>Андерсон - 1997, стр. 213. [[#refAnderson1997|↓]]</ref> кои се поделиле на две групи и тргнале кон [[Сиера Маестра]] каде што повторно се соединиле. Иако ранет во вратот,<ref name="reminisc5"/> заедно со останатите герилци, Че Гевара успеал да се извлече и сите заедно, на 21 декември, да стигнат на плантажата со кафе каде што Фидел Кастро ги чекал веќе неколку дена.

Во шумите на Сиера Маестре продолжиле со своите воени вежби собирајќи доброволци и набавувајќи опрема. Ернесто бил задолжен за производството на бомби, правел мали импровизациски рерни за печење леб, ги обучувал новите членови на воена тактика и организирал курсеви каде што неписмените членови на групата учеле да читаат и пишуваат. Сепак, групата броела малку членови, односно до март 1957, биле околу 80 герилци.

До 24 февруари 1957, јавноста не знаела ни дали Кастро и неговите трупи, заедно со Че, биле воопшто живи. Тој ден, екипа на американскиот „[[The New York Times]]“ на чело со Херберт Метјус, пристигнала директно во засолништето во Сиера Маестре за да го интервјуираат околу неговите герилски активности.<ref name="nyt1957">[http://www.nytimes.com/packages/html/books/matthews/matthews022457.pdf Архива на „[[The New York Times]]“: „Кубанските востаници во нивното скривалиште]. Проверено на 18 мај 2011</ref> Репортажата за трупите на Кастро опфаќала опширен опис на неговите воени активности, животот во шумите, понатамошните планови и идеологијата. Самиот Кастро е прикажан како романтичен и допадлив револуционер. Со своето основно познавање на англискиот јазик и неговата харизма, ја искористил оваа прилика за да и се обрати директно на американската нација и да ги искаже своите цели. Во тој период Гевара не бил таму, но подоцна започнал да ја сфаќа важноста на медиумската [[пропаганда]] во политичката борба.
[[Податотека:CheyFidel.jpg|мини|200п|десно|Че Гевара (лево) и Фидел Кастро (десно) при триумфалниот влез во Хавана.]]
Кога го напишале разгласот за младината во градот [[Сантјаго де Куба]], Кастро му рекол на Че Гевара покрај својот потпис да напише „el comandante“.{{ref label|В|в|в}} Че станал строг војсководец кој дезертерите ги казнувал со смртна казна и по нив испраќал одредени трупи. На тој начин станал познат брутален и немилосрден војсководец.<ref>-Кастанеда - 1998, стр. 105 и 119. [[#refCastaneda1998|↓]]</ref> Самиот Кастро го опишувал Че како интелигентен, храбар војсководец кој имал „голем морален авторитет над своите трупи“. Ернесто бил одговорен за отворање на илегалната револуционерна радио станица „Радио Ребелде“ (шп. „[[Radio Rebelde]]“) во февруари 1958, пеку која движењето „26 јули“ ги емитувало своите новости и пораки до народот во Куба.<ref name="ignacio177"/>

Во јули 1958, Че одиграл клучна улога во [[Битката кај Лас Мерцедес]] користејќи ги своите трупи за да запре група од 1500 војници испратени од генералот на Батиста, Кантиљо, со цел да ја уништат војската на Кастро. Во наредните борби, Че Гевара предводел нов воен одред насочен кон западот за да би помогнал во напредокот кон [[Хавана]]. Само тој одред бил под директна команда на Ернесто, односно Кастро немал никаков авторитет врз тие војници. Во последните денови од 1958, Че го насочил својот одред кон Санта Клара што претставувала една од одлучувачките битки за победата во револуцијата.<ref>Кстро - 1972, стр. 439-442. [[#refCastro1972|↓]]</ref><ref>-Доршнер - 1980, стр. 41-47, 81-87. [[#refDorschner1980|↓]]</ref> Неговата конечна победа во [[Санта Клара, Куба|Санта Клара]], каде што противничките трупи биле во многу поголем број, подоцна била опишувана како „ремек-дело во модерното војување“.<ref>Сендисон - 1996, стр. 39. [[#refSandison1996|↓]]</ref> Медиумите контролирани од Батиста изјавувале дека Че Гевара бил убиен во таа битка, но илегалното радио „Ребелде“ ја обавестило јавноста дека трупите на Че ја заземале Санта Клара. На самиот крај на годината, 31 декември 1958, генералите на Батиста, без негово знаење, започнале да преговараат околу нивното предавање, а наредното утро Батиста побегнал од земјата.

На 8 јануари 1959, војската на Кастро, после повеќе од две години војување по шумите на Сиера Маестра, триумфално марширала низ Хавана.

== По победата во револуцијата ==

По победата во револуцијата, на [[9 февруари]] Че добил почесно кубанско државјанство.<ref>Андерсон - 1997, стр. 397. [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Најпрво бил поставен за директор на централната банка на Куба, а потоа и за индустриски министер.

Кастровата влада, према оние кои се сметале за воени злосторници, по победата во револуцијата спровела мерки слични како спроведените во [[Нирнбершки процес|Нирнбершкиот процес]] по [[Втора светска војна|втората светска војна]].<ref>Гомес - 1991, стр. 115-116. [[#refGomez1991|↓]]</ref> Тоа значело смртна казна за особено тешките злосторства, без разлика дали ја поддржувале револуцијата или владата на соборениот диктатор. Според изворите на кубанското министерство за правда оваа акција била поддржувана од поголемиот број граѓани. За да ги спроведе овие мерки, Кастро го назначил Че за управник на затворот „La Cabaña“ и на таа функција останал 3 месеци, од 2 јануари до 12 јуни 1959.<ref>Андерсон - 1997, стр. 372, 425. [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Гевара бил задолжен за расчистување на војската која до тогаш била под власт на Батиста, а исто така и за уцврстување на победата спроведувајќи „револуционерна правда“ над оние кои се сметале за предавници, шпиони или воени злосторници.<ref>Андерсон - 1997, стр. 376. [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Во некои случаи смртната казна се извршувала со стрелање. Министерот за правда во новата влада, Раул Гомес Трето, сметал дека уникувањето на ограничувањата над смртната казна би било оправдано бидејќи ги спречувало незадоволните граѓани од земањето на правдата во своите раце, исто како што се случувало во минатото. Имајќи ги предвид 20.000 луѓе кои Батиста и неговите соработници ги убиле<ref>Најс - 2007, стр. 61. [[#refNiess2007|↓]]</ref> за време на нивното владеење, истражувањето на јавноста покажало дека 93% од народот го поддржува тоа мислење.<ref>Таибо - 1999, стр. 267. [[#refTaibo1999|↓]]</ref> Иако точниот број на извршени смртни казни варира низ изворите, се проценува дека во тоа време се убиени околу 200 луѓе.{{ref label|Г|г|г}}
Најистакнатата положба на Че Гевара во Куба било местото на главен [[амбасадор]] на Куба во светот. На 12 јуни 1959, Кастро го испратил Че на тримесечен пат низ 14 земји во светот заедно со службена кубанска делегација. Поголемиот дел од тие земји биле [[Африка]]нски или [[Азија|Азиски]]. Во [[Јапонија]] поминал 12 дена (од 15 до 27 јули) учествувајќи во преговорите околу проширувањето на соработката помеѓу двете земји. Во текот на оваа посета, Че тајно{{ref label|Д|д|д}} ја посетил [[Хирошима]] каде што американската војска пред 14 години фрлила [[атомска бомба]]. Гевара бил „навистина шокиран“ од тоа што го видел таму, односно целосната состогба и начинот на кој биле третирани болните луѓе.<ref>[http://www.hdrjapan.com/japan/japan-news/aide-reveals-che-guevara's-secret-trip-to-hiroshima/ „Aide reveals Che Guevara's secret trip to Hiroshima“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090215141505/http://www.hdrjapan.com/japan/japan-news/aide-reveals-che-guevara's-secret-trip-to-hiroshima/ |date=2009-02-15 }} (14 октомври 2007)</ref> Во остатокот од своето дипломатско патување, Че ги посетил [[Индонезија]] и [[Пакистан]].

При враќањето во Куба, Гевара затекнал подобрена состојба и зацврстена власт која веќе започнала да спроведува социјални и економски реформи, првенствено аграрни. По повод инцидентот во [[Залив на свињи|Заливот на свињите]], кога кубанските емигранти во САД се обиделе да ја срушат власта во Куба (што било сценирано од самите соединети држави), тој изјавил: „Ние се соочуваме со историјата и не можеме да допуштиме да бидеме исплашени! Мораме да го задржиме ентузијазмот со кој тргнавме во борба. Мораме да градиме фабрики со левата рака, а во десната да држиме пушки и со нозете да газиме црви“.<ref>[http://www.docstoc.com/docs/5711779/che „DocStoc: Che“]. Проверено на 18 мај 2011</ref>

На 4 март 1960, францускиот преносен брод  „La Cubre“, кој пренесувал муниција до Антверпен, двапати експлодирал за време на истоварањето во Хавана. На ова место загинале над 100 луѓе.<ref>Кубанска архива, [http://cuban-exile.com/doc_151-175/doc0166.html Ла Кубре екплодираше во Хавана, 1960]. Проверено на 18 мај 2011.</ref> Гевара им пружал прва помош на настраданите. Утредента, во спомен на жртвите од експлозијата, [[Алберто Корда]] го фотографирал Гевара со што била создадена една од невоите подоцна најпознати фотографии, фотографијата „[[:Слика:Heroico1.jpg|Херојскиот герилец]]“ (шп. „Guerrillero Heroico“).

=== Револуција за време на мир ===
Че Гевара сметал дека и за време на мир мора да се продолжи со револуцијата, исто како што Кастро рекол по заземањето на Хавана дека револуцијата само што почнала. Идеите на Че се засновале на широк спектар различни активности како и на „доброволна работа и добра волја“, фраза за која сметал дека треба да биде модел на кој ќе се заснова поединечното единство и единството на масата. Сето тоа се обидувал да го покаже преку сопствени примери како деноноќно извршување на своите должности како индустриски министер, учествување во градежничка работа, па и сечење на шеќерни трски кога имал слободен ден.<ref>[http://www.pbs.org/wgbh/amex/castro/peopleevents/p_guevara.html „pbs.org: Che Guevara (1928-1967)“]. Проверено на 18 мај 2011.</ref>

[[Капитализам|Капитализмот]] го сметал за „борба на волкови“ во која „само еден може да победи и тоа на штета на другите“, па се залагал за создавање на „нов човек“ кој ќе биде воден морално, а не по материјални принципи.<ref>[http://www.marxists.org/archive/guevara/1965/03/man-socialism.htm Социјализам и човек во Куба], Запис на Гевара од март 1965 година. Проверено на 18 мај 2011.</ref>

По крајот на револуцијата, Ернесто се развел од Хилда која и рекол дека се заљубил во друга жена. Разводот бил официјално објавен на 22 мај 1959, а веќе на 2 јуни, истата година, се оженил со [[Алеида Марч]] со која добил четири деца: Алеида Гевара Марч (родена на 24 ноември 1960), Камила Гевара Марч (родена на 20 мај 1962), Селија Гевара Марч (родена на 14 јуни 1963) и Ернест Гевара Марч (роден на 24 февруари 1965). Гевара имал и едно вонбрачно дете, Омар Перес, роден на 19 март 1964.<ref>Кастанеда - 1998, стр. 264-265. [[#refCastaneda1998|↓]]</ref>

Алеида го поттикнала да слуша [[класична музика]] која подоцна многу ја засакал.{{ref label|Ѓ|ѓ|ѓ}} Останатите луксузни работи кои себеси ги допуштал биле [[Мате (пијалак)|мате]], како омилен пијалак, и [[Пура|кубанските цигари]] „[[Монтекристо (марка на пури)|Монтекристо бр. 4]]“ (или на шп. „Montecristo No. 4“).<ref>Лалич - 2006, стр. 70 [[#refLalic2006|↓]]</ref><ref>Сендисон - 1996, стр. 66 [[#refSandison1996|↓]]</ref>

=== Односите со СССР ===
[[Податотека:CheinMoscow.jpg|мини|180п|десни|Гевара додека шета по [[Црвен плоштад|црвениот плоштад]] во Москва, ноември 1964.]]
Гевара бил архитектот на добрите односи помеѓу [[СССР]] и Куба.<ref>Андерсон - 1997, стр. 492 [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Како таков, тој одиграл главна улога во донесувањето на советските јадрени ракетни глави во Куба во октомври 1962 година, што подоцна довело до т.н [[Кубанска ракетна криза]]. Во интервју за [[Британија|британскиот]] магазин „[[Daily Worker]]“, неколку дена по завршетокот на кризата, Гевара бил бесен поради предавништвото на СССР кон Куба, тврдејќи дека ракетите доколку биле под Кубанска контрола сигурно би испалиле.<ref name="anderson545">Андерсон - 1997, стр. 545. [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Сем Расел, репортерот кој разговарал со Че на ова интервју, објаснил дека кога излегол бил тотално збунет опишувајќи го Гевара како „човек со топол карактер“, „очигледно висока интелигенција“, но и покрај тоа „се однесува како лудак кога збори за проектили“.<ref name="anderson545"/>

=== Говор во ОН ===
Во декември 1964, Че бил официјалниот претставник на Куба во седиштето на [[Обединети Нации|Обединетите нации]] во [[Њујорк (град)|Њујорк]]. Во својот говор силно ја критикувал неспособноста на ОН во борбата против бруталниот [[апартхејд]] кој се спроведувал во [[Јужна Африка (регион)|Јужна Африка]], прашувајќи ги сите присутни „зар ОН не можат да направат нешто да би го запреле тоа?“.<ref name="unspeech">[http://www.marxists.org/archive/guevara/1964/12/11.htm Говорот на Ернесто Че Гевара на конференцијата на ОН], 11 декември 1964 година. Проверено на 18 мај 2011.</ref> Че, исто така, остро ја осудувал политиката на [[САД]] во однос на [[Црнец|црнците]], критикувајќи ги дека секојдневно ги [[Дискриминација|диксриминираат]], а нивните убијци ги ослободуваат и штитат, па дури и ги казнуваат црнците кои ќе го побараат своето [[Слобода на говор|право на слобода]]. Гевара прашал „како тие кои го прават сето тоа можат себеси да се нарекуваат штитеници на слободата?“.<ref name="unspeech"/>

Че Гевара во говорот ја претставил Латинска Америка како „семејство од 200 милиони луѓе кои имаат исти проблеми“.<ref name="unspeech"/> Најавил дека овие страници од историјата ќе бидат пишувани од „гладни индијански маси, селани без земја и искористени работници“.<ref name="unspeech"/>

=== Патувања кон крајот на 1964 ===
На 17 декември 1964, тргнал на тримесечно патување низ светот во кое ги посетил [[Народна Република Кина]], [[Египет]] каде што го запознал [[Гамал Абдел Насер]], [[Алжир]], [[Гана]], [[Гвинеја]], [[Мали]], [[Бенин]], [[Република Конго]] и [[Танзанија]]. Накнадно поминал и во [[Ирска]] и [[Чехословачка]].

Во Алжир го одржал својот говор на конференцијата за африканско-азијска солидарност.{{ref label|Е|е|е}} Во тој говор акцентот го ставил на следните три работи:
* Во светот треба да се воспостави „герилски интернационализам“ позади кој ќе стојат голем број земји во процесот на ослободување и развој.
* Тој „герилски интернационализам“ морало да се заснова на снагата и бесплатната поддршка и помош од земјите од социјалистичкиот блок, особено државите кои биле производители на оружје.
* На крај, Че ги критикувал земјите од социјалистичкиот блок, блок кој, според него, се претворил во империјализам <ref>Гевара - 1969, стр. 352–359 [[#refGuevara1969|↓]]</ref>.

Центарот на блокот на социјалистички земји бил градот Москва и оваа критика била сфатена како предизвикување на Москва од страна на државата Куба, а така било сфатено поради изјавата ја дал токму Че, еден од главните команданти во револуцијата и еден од главните теоретичари на истата. Многу луѓе очекувале односите помеѓу овие две земји да бидат во голема мера влошени. Од патувањето се вратил на 14 март 1965, каде што на аеродромот во Хавана го дочекале Фидел и Раул Кастро.

== Конго ==
На 17 јануари 1961, во [[Конго]] бил изведен државен удар и бил убиен тогашниот претседател [[Патрис Лумумба]], а на чело на државата дошол диктаторот [[Моиз Чомбе]]. Поради тоа, оваа држава претставувала привлечно одредиште за продолжување на ернестовата револуција. Во 1965 Че, заедно со група кубански војници, тајно отпатувал во Конго за да води вооружен отпор против [[диктатор]]от. Цела година никој не знаел каде се наоѓа Че, а во [[Масовни медиуми|медиумите]] се зачестувале претпоставките дека Кастро, по критикувачките говори на Че пртив [[СССР]], одлучил да го оттргне од политичката сцена и да го ликвидира.<ref>Лалич - 2006, стр. 75 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Во текот на тој период Че се наоѓал во Конго каде што, заедно со кубански герилци и други револуционери, се обидувал да организира и да спроведе револуција.
[[Податотека:CheInCongo1965.jpg|мини|150п|десни|37 годишниот Че со афро-кубански колега, војник, за време на кризата во Конго]]
Меѓутоа, во Конго не постоел воен морал ниту пак волја за побуна, а тоа било во голема мера содржината од писмата на Че до Кастро. Војската била скоро распуштена, дисциплината многу слаба, а воените вежби се состоеле од племенски ритуали. Во едно од писмата за Фидел Кастро, Че напишал:<ref name="lalic87">Лалич - 2006, стр. 87 [[#refLalic2006|↓]]</ref>
{{Цитатник|Не сакаа дисциплина. Кога им реков дека дека обуката ќе се одвива на лице место, тие беа разочарани. Сакаа да одат на обука во Куба или во Кина, таму каде што е сè платено, комфортно и бесплатно, каде што добро можат да се најадат, каде што има пијалак и жени. Кога за време на засилените марширања им побарав да носат храна, сурово ми одговорија дека тие не биле мазги и дека нема да ја носат. Некои од револуционерните војсководци доаѓаа кај мене велејќи ми дека имаат трупи од 1000 и 2000 војници, а накратко потоа се дознаваше дека немаат никој}}

Гледано од друг аспект, на страната на претседателот се бореле добро организирани групи од [[Белгија|белгиски]] и [[Јужноафриканска република|јужноафрикански]] платеници, а во последните месеци од неговата борба во Конго се бореле и Кубански емигранти кои примале инструкции директно од ЦИА. Постоеле извори кои велеле дека ЦИА знаела за мисијата на Гевара во Конго, но поради тактички причини не дозволувале тоа да излезе во јаноста..<ref name="lalic91">Лалич - 2006, стр. 91 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Дури кога властите во [[Танзанија]] го скратиле т.н гостопримство на кубанците според одлуката на [[Организација на африканското единство|организацијата на африканското единство]]<ref name="lalic91"/> и по испратената порака од Кастро за Че во која вели доколку примети дека не може ништо да направи, да се врати дома,<ref name="lalic91"/> и Гевара, по една година од доаѓањето во Конго, во тајност се вратил во [[Хавана]] тотално разочаран.

За време на неговото отсуство, на 18 мај 1965, умрела неговата мајка Селија де ла Серна. Погребана била на аристократските гробишта „Реколета“ во [[Буенос Аирес]] во присуство на познаници и пријатели. Накратко по враќањето во Хавана, Гевара започнал со подготовки за свое ново револуционерно движење, овој пат во Боливија.

== Боливија ==
[[Податотека:Che_Guevara_bajo_identidad_Adolfo_Mena_González_-_1966.jpg|мини|200п|десно|Изменетиот лик на Гевара додека го користел тајниот идентитет именуван како Адолфо Мена Гонсалес (1966)]]
Во [[Боливија]] тргнал по деталните подготовки во Куба. За да не го препознаат и да го пуштат преку граница, изгледот на гевара уште во Куба бил драстично сменет. Му биле вградени вештачки заби, му ставиле очила, брада, а брковите си ги избричил, се здебелил и косата му биле скратена за да би изгледал како проќелав човек во средината на својот живот. На 3 ноември, со лажен пасош под лажното име Адолфо Мена Гонсалес, тргнал преку [[Москва]], [[Прага]], [[Виена]], [[Бразил]] за да на 6 ноември стигне во Боливија. Таму пристигнал во востаничката база Њанкауасу. Просторот на оваа база, каде што Че направил и терен за воени вежби, претходно бил купен од некои боливијски комунисти по наредба на Фидел Кастро. На ова место го дочекала мала група на кубански герилци. Околу два месеци подоцна, на 31 декември, во базата пристигнал и Марио Монхе, генералниот секретар на комунистичката партија на Боливија. Договорот за соработка не бил потпишан и Че останал да се бори без поддршката на боливиските комунисти.<ref name="lalic248">Лалич - 2006, стр. 248 [[#refLalic2006|↓]]</ref>
[[Податотека:CheinBolivia1.jpg|мини|200п|лево|Во руинираната Боливија кратко пред неговата смрт (1967)]]
Набрзо потоа владата на Боливија и Вашингтон дознале дека Гевара престојува во Боливија и издале потерница по него која опфаќала 1500 луѓе, некои припадници на боливиската војска, а другите оперативци на [[Централна разузнавачка агенција|ЦИА]].<ref name="lalic248"/><ref name="lalic108">Лалич - 2006, стр. 108-110 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Во наредните месеци следеле неколку огнени пресметки помеѓу герилците на Че и владините трупи. Нагло започнале поново да му се појавуваат напади од астмата и Че загубил 20 килограми, а селаните се помалку и помалку се придружувале во доброволните одреди. Се покажало и дека месните жители соработуваат со властите, особено кога за тоа биле добро наградувани.<ref name="lalic108"/> Тања „Ла Гериљера“, која од почетокот на зафатот била на страната на Че, сè повеќе го губела моралот и предизвикувала нервоза кај останатите борци.{{ref label|Ж|ж|ж}} Во една од посериозните пресметки на реката [[Рио Гранде]], 31 август 1967, војската во заседа убила 10 герилци на Че меѓу кои и Тања „Ла Гериљера“. Една недела подоцна било пронајдено нејзиното мртво тело во реката, а заедно со него и една торба во која се наоѓало нејзиното писмо до својата мајка кое не успеала да го прати:<ref name="lalic108"/>{{Цитатник|Драга мајко,<br /> сега почнав да се плашам. Не знам што ќе биде со мене. Можеби ништо, но стравот не сака да ме напушти. Често плачам. Не знам како е да се биде „храбра мајка“. Зар ти беше мајка која се плашеше? Јас повеќе не сум ни жена, ни девојка, туку само мало уплашено девојче}}
При гонењето на Гевара била ангажирана и специјална единица од составот на осмата дивизија на боливиската армија. Со таа трупа управувал полковникот Хоакин Зентено Анаја. Командант на специјалниот баталјон „зелени берети“ бил полковникот Андреас Селич, со југословенско потекло, кој ја водел операцијата на терен. Вкупно биле ангажирани на 1000 војници. Во борбите кои следеле учествувале и американски експерти за борба против герилци.{{ref label|З|з|з}}

== Смрт ==
[[Податотека:CheExec24.jpg|мини|270п|лево|Телото на Че по неговата смрт. Фотографијата е направена од оперативец на ЦИА, пред да го изнесат од Ла Игера (9 октомври 1967)]]
На [[8 октомври]] [[1967]], во селото [[Ла Игуера]], по кратка и случајна вооружена пресметка, боливиската војска во заседа го фатила Че и еден негов војник. Че бил ранет во ногата и не можел да се брани. Кога војниците сфатиле кого фатиле веднаш му се јавиле на својот претпоставен, Гариј Прада, а тој веднаш телефонирал во Вале Гранде за да го повика полковникот Зентена, командантот на осмата дивизија. Пораката за фаќањето гласела: „Го имаме тато во рацете“.<ref>Лалич - 2006, стр. 120 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Фатени биле вкупно три герилци: Че, Вили Куба и Хуан Пабло Чанга. Додека војниците чекале да дојдат надлежните, го префрлиле Гевара во локалното школо. Тука прв стигнал полковникот Андреас Селич, а утредента на 9 октомври, пристигнал и агентот на ЦИА, Феликс Родригес (агент на ЦИА со Кубанско потекло кој работел под псевдонимот Феликс Рамос Медина). Со самото пристигнување, агентот веднаш им јавил во Вашингтон каде што го чекале неговиот одговор за да ја потврдат информацијата.

На пладне, истиот ден, од Ла Паза пристигнала шифрирана порака: „Направете пасош за тато“. Низ целата оваа процедура Че не сакал да одговара ништо на испрашување. Возачот на хеликоптерот, Хаиме Нино де Гусман, кој присуствувал во целата акција, подоцна го опишувал Че велејќи дека изгледал ужасно: бил ранет во десниот лист, облеката му била искината, а косата валкана. И покрај тоа, Гусман се сеќава дека: „Че ја држеше главата исправено гледајќи го секој право во очите и цело време бараше да му дадат цигара да запали“. Гусман трвдел дека му паднало жал и дека му дал луле, по што Гевара му се насмевнал и му се заблагодарил.<ref name="miamiherald1997">{{наведени вести|title=„The Man Who Buried Che“|first=Хуан|last=О. Тамајо}-|publisher=Издавател „Miami Herald“|year=19979|url=http://www.fiu.edu/~fcf/cheremains111897.html|accessdate=18 мај 2011}}</ref> Пред самото извршување на смртната казна Гевара му плукнал во лице на еден од високите офицери кои се наоѓале околу него.<ref>Мајкл - 1968, стр. 33. [[#refMichele1968|↓]]</ref> За извршувањето на погубувањето била избрана „зелената беретка“ на наредникот Марио Теран. [[Феликс Родригес]] му дал инструкции да не пука во главата, туку од вратот, па надолу. Во својата книга „Че Гевара – живот, смрт, легенда“, [[Борислав Лалич]] вели дека последните зборови пред стрелањето на Че биле упатени кон нервозниот наредник, велејќи: „Биди озбилен момче, треба да пукаш во човек“.<ref>Лалич - 2006, стр. 127 [[#refLalic2006"|↓]]</ref> Меѓутоа, Џон Ли Андерсон во својата книга „Че Гевара: роволуционерен живот“ пишува дека последните зборови му биле: „Пукај кукавицо! Ќе убиеш само човек“.<ref>Андерсон - 1997, стр. 739 [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Најпрво бил погоден во десната страна од градниот кош. Потоа во десното рано, во ногата, стомакот и во левата страна на градниот кош. Додека ги изговарал своите последни зборови некој војник испукал уште еден куршум во неговиот врат, со што во 13:10 часот Гевара го испуштил својот последен здив.

== По смртта ==

=== Посмртни остатоци ===
По смртта на Че, Феликс Родригес присвоил неколку неговите лични предмети меѓу кои и рачниот саат кој потоа го носел на својата рака, покажувајќи го повремено на новинарите.{{ref label|Ѕ|ѕ|ѕ}} Според други извори, часовникот на Че го зел полконвикот Андреас Селич заедно со неговиот пиштол.<ref>Лалич - 2006, стр. 177-178. [[#refLalic2006|↓]]</ref> Денес, некои од неговите лични предмети, меѓу кои и ламбата на батерии, се во сопственост на ЦИА. Агентот на ЦИА со кубанско потекло, Густаво Виљолдо, на денот на погубувањето отсекол еден прамен од косата на Че за подоцна, во 2007, да го продаде на аукција за 119,500 долари.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „[[The New York Times]]“|url=http://www.nytimes.com/2007/10/26/world/americas/26che.html?_r=3&oref=slogin&oref=slogin|title=„Lone Bidder Buys Strands of Che’s Hair at U.S. Auction“6|year=2007|last=Лејси|first=Марк|accessdate=18 мај 2011}}</ref>

По смртта, боливиските лекари му ги ампутирале дланките,<ref name="anderson742">Андерсон - 1997, стр. 742 [[#refAnderson1997|↓]]</ref> а боливиската војска му го однела телото на непозната локација одбивајќи да каже дали бил кремиран или погребан. Целата процедура околу посмртните остатоци на Че ја водел Феликс Родригес, агент на ЦИА, но никогаш не сведочел околу тоа.<ref>Лалич - 2006, стр. 153 [[#refLalic2006"|↓]]</ref> Дланките му биле ставени во [[формалдехид]] и биле испратени во Буенос Аирес за да бидат идентификувани од аргентинската полиција.<ref name="anderson742"/> По завршувањето на идентификацијата дланките биле испратени во Куба. На 15 октомври 1967, Кастро јавно ја објавил смртта на Че и објавил тродневна жалост.<ref name="anderson740">Андерсон - 1997, стр. 740-741 [[#refAnderson1997|↓]]</ref> Три дена подоцна Кастро и се обратил на нацијата говорејќи пред над еден милион луѓе во Хавана, а во говорот бил опишан револуционерниот лик на Че.<ref name="anderson740"/>

Кон крајот на 1995, пензионираниот генерал Марио Вергас во разговор со Џон Ли Андерсон му кажал дека Гевара бил погребан кај старата аеродромска писта во Вале Гранде. Меѓународен тим на истражувачи копал на таа локација повеќе од една година за подоцна, во јули 1997, тим од кубански [[Геологија|геолози]] и аргентински [[форензичар]]и, да ги најдат остатоците од 7 тела во две масовни гробници, а едното од телата било без дланки. Боливискиот министер за внатрешни работи го идентификувал телото на Гевара по проверката на забите кои „совршено се вклопувале“ со забите кои Че ги оставил во Куба пред да замине на мисијата во Конго. Меѓутоа, во времето на ископувањето се појавил и Гари Прадо, тогашен генерал во пензија, тврдејќи дека овие изјави се лажни и дека телото на Гевара е кремирано, а пепелта е расфрлена по планините. Наредбата за кремирање на телото пристигнала директно од кабинетот на тогашниот претседател на Боливија, [[Рене Бариентос]].<ref>Лалич 2006, стр, 154 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Уште еден сведок, Марселино Карденас, кој за време на процесот бил чувар на мртвото тело на Че, трвел дека посмртните остатоци не се негови. Тој вели дека дланките му биле отсечени поради идентификација на еден од герилците на Че кој бил убиен кај реката Рио Гранде, а ископаното тело без дланки било сигурно негово.<ref>Лалич - 2006, стр, 156 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Сепак, на 17 октомври 1997, остатоците за кои се сметало дека се на Че, заедно со останатите 6 ископани тела, биле погребани со воени почести во посебно изграден [[мевзолеј]] во кубанскиот град Санта Клада каде што Че ги водел своите трупи за време на кубанската револуција.<ref>{{наведени вести7|year=1997|publisher=„CNN“|title=„Cuba salutes Che Guevara“|url=http://www.cnn.com/WORLD/9710/17/cuba.che|accessdate=18 мај 2011}}</ref>

=== Учеството на САД во одлуката за убиството ===
[[Податотека:Che_Guevara_-_Grab_in_Santa_Clara,_Kuba_(frag).jpg|мини|220п|десно|Споменик на Че Гевара во Санта Клара со натписот „Hasta la Victoria Siempre!“ ([[Македонски јазик|мак]]. „До конечна победа“)]]
ЦИА и американската влада се дистанцирале од одлуката за погубувањето на Че; во меморандумот кој советникот за национална безбедност Волт Витмен Ростоу го испратил на тогашниот претседател Линдон Б. Џонсон вели дека: „некој донел идиотска одлука за Че Гевара да биде погубен“.<ref name="lalic186">Лалич - 2006, стр. 186 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Меѓутоа, Феликс Родригес, кој подоцна тврдел дека од Вашингтон добил наредба за Че да биде сочуван жив, лично од Ла Паза ја пренел шифрираната порака „Направете пасош за тато“, што значело смрт за Гевара.<ref name="lalic186"/>

=== Дневникот од Болвија ===
На Гевара му бил одземен и неговиот дневник кој го водел во Боливија, а се состоел од околу 30.000 зборови на [[шпански јазик]], напишани на рака, вклучувајќи и избор од негова [[поезија]] и краток [[расказ]] за „младата комунистичка герилка која учи како да го победи стравот“.<ref>{{наведени вести|title=„Bidding for Che“|publisher=Издавател „Time“|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,837605,00.html|year=19675|accessdate=18 мај 2011|archive-date=2013-08-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826055852/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,837605,00.html|url-status=dead}}</ref> Дневникот содржел описи околу герилската акција во Боливија.<ref name="diario">„Guevara, Ernesto "Che" (1967b). ''Diario (Bolivia)''“. 1966–1967.</ref> Првиот запис бил направен на 7 ноември 1966, накратко по неговото пристигнување во Боливија, а последниот е напишан на 7 октомври 1967, еден ден пред да биде фатен. Во дневникот е опишано како герилците морале да започнат со својата операција многу порано поради тоа што боливиската војска го открила нивното присуство, се објаснува зашто Гевара ги поделил герилците во два одреда кои подоцна не можеле да воспостават контакт, а исто така е опишан и целосниот неуспех на операцијата. Во дневникот е опишано и несогласувањето помеѓу него и [[Комунистичка партија на Боливија|комунистичката партија на Боливија]] поради што Гевара имал многу помалку војници отколку што очекувал. Порај тоа, Гевара ги објаснил и проблемите со регрутирањето на нови војници, проблем кој најмногу бил потикнат поради тоа што тие најмногу го учеле [[Кечуански јазик|кечуанскиот јазик]], наместо јазикот кој се говорел во тоа подрачје на земјата, односно [[гварански јазик]].<ref>Рајан - 1998, стр. 45 [[#refRyan1998|↓]]</ref> Во своите последни денови од животот Гевара станувал и сè по болен.  Добивал напади на астма и некои од последните извршени напади биле со цел да се земат лекови.<ref>Рајан - 1998, стр. 104 [[#refRyan1998|↓]]</ref>

По смртта на Че, некои фирми понудиле 125.000 американски долари за да ги преземат авторските права за објавување на неговиот дневник. На 1 јули 1968, дневникот бил објавен во Куба и бил дистрибуиран бесплатно. Неговиот дневник бил брзо преведен и дистрибуиран низ целиот свет. Откако светската јавност дознала за смртта на Гевара, ги видела неговите посмртни слики и личниот дневник, ширум светот започнале да се организираат демонстрации поради начино на кој боливиската војска и американците ги третирале [[Воен заробеник|воените заробеници]]. Се пишувале артикли, посвети, а дури и песни за неговиот живот и смртта.<ref>[[Податотека:Loudspeaker.svg|11px]] Карлос Пуебло, „-{[http://w1.1559.telia.com/~u155900388/Carte_al_Che.wav Carta al Che] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20051016064915/http://w1.1559.telia.com/~u155900388/Carte_al_Che.wav |date=2005-10-16 }}}-“ (проверено на 18 мај 2011)</ref><ref>[[Податотека:Loudspeaker.svg|11px]] Карлос Пуебло, „-{[http://www.bbc.co.uk/spanish/audio/seriemilenio02e.ram „Hasta Siempre, Comandante“]}-“ (проверено на 18 мај 2011)</ref>

== Културно наследство ==
[[Податотека:Palestinians_wearing_Che_Guevara_tshirts.jpg|мини|170п|десно|Палестинци со маици на кои е исцртан ликот на Гевара]]
[[Податотека:Che_Guevara_statue.jpg|мини|170п|десно|Статуа на Че на местото каде што е убиен, селото Ла Игуера, Боливија]]
[[Податотека:Statueduchelahiguera.jpg|мини|170п|десно|Споменик на Гевара во Ла Игуера]]
И неколку децении по смртта на Че, неговиот живот и дела остануваат инспирација за многу луѓе.

Британскиот политичар Џорџ Галовеј во една прилика изјавил: „Една од најголемите грешки кои САД некогаш ги направиле е тоа што ги објавија сликите од мртвото тело на Че. Неговиот изглед кој потсетува на [[Исус Христос]] обезбедува широко распространета револуционерна порака не само кон бунтовничките студенти, туку и кон срцата на верниците...“.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „The Independent“|year=2007|title=Џорџ Галовеј: Дали Че треба да биде икона? Да!|url=http://www.independent.co.uk/opinion/commentators/george-galloway-should-che-be-an-icon-yes-396109.html|accessdate=18 мај 2011}}</ref> Магазинот „Економист“, исто така, ги споредил сликите на мртовото тело на Че со сликата на [[Андреа Мантења]], „[[:Слика:Mantegna Andrea Dead Christ.jpg|Мртвиот Христос]]“, а и Борислав Лалич во својата книга „Че Гевара“ [[:Слика:CheExec24.jpg|една од тие слики]] ја споредил со сликата на [[Ханс Холбајн]] „[[:Слика:The Body of the Dead Christ in the Tomb, and a detail, by Hans Holbein the Younger.jpg|Телото на мртвиот Христос во гробницата]]“.<ref>Лалич - 2006, стр. 171 [[#refLalic2006|↓]]</ref> На тој начин, Че Гевара станал светец на денешницата кој двапати го ризикувал својот живот за земји кои не биле негови и го изгубил животот во борба за една таква земја.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „The Independent“|title=„Che Guevara: modern saint and sinner“1|year=2007|url=http://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=9947002|accessdate=18 мај 2011}}</ref>

[[Нелсон Мендела]] го сметал Че за „инспирација на секој човек кој ја сака слободата“.<ref name="heyche">{{Наведена мрежна страница |author=Че Гевара |url=http://www.hey-che.com/people-about-che-guevara.html |title=hey-che.com: Другите за Че |publisher=Издавател „Hey-che.com“ |date= |accessdate=18 мај 2011 |archive-date=2010-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101023105625/http://www.hey-che.com/people-about-che-guevara.html |url-status=dead }}</ref> [[Жан-Пол Сартр]] го опишал како „најцелокупен човек на негови години: живееше со свои зборови, говореше со своите дела, неговата приказна и приканзната за светот течеа паралелно“.<ref name="heyche"/> Во Аргентина многу средни школа го носат неговото име.<ref>{{наведени вести|url=http://www.reuters.com/article/worldNews/idUSN1446436420080614?sp=true|title=„Argentina pays belated homage to "Che" Guevara“|last=Попер|first=Хелен|date=|work=|accessdate=18 мај 2011|archive-url=|archive-date=|dead-url=|publisher=Reuters|year=2008}}</ref> Колумбискиот писател [[Габриел Гарсија Маркес]] за Че Гевара рекол: „Би можел да пишувам илјада години на милион страни за Че Гевара“.<ref name="heyche"/> Во филмот „[[Марадона (филм)|Марадона]]“ на [[Емир Кoстурица]], славниот фудбалер ја покажува тетоважата на Че Гевара поставена на десното рамо и тетоважата на Фидел Кастро на листот од левата нога. Во Боливија, особено во областа каде што е убиен, Че Гевара, исто така, има статус на светец. Во селото Ла Игуера, месниот жител Мануел Кортес, го искажува распространетиот став со зборовите: „Како да е жив и меѓу нас, како пријател. Тој нас ни е како Дева Марија. Ние викаме: »Че, помогни ни за земјата добро да роди« и секогаш имаме добар плод“.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „Common Dreams.org“|year=20047|title=„In Bolivia, Push for Che Tourism Follows Locals' Reverence“|last=Хол|first=Кевин|accessdate=18 мај 2011}}</ref><ref>Лалич - 2006, стр. 202 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Таму селаните често го нарекуваат и „Свети Ернесто од Ла Игера“ (шпански: „San Ernesto de La Higuera“). Една песна на американската музичка група „[[Suicide (музичка група)|Suicide]]“ од 1977 година е наречена „Че“ (англиски: ''Che'').<ref>[https://www.discogs.com/Suicide-Suicide/release/429836 Discogs, Suicide – Suicide (пристапено на 4.5.2021)]</ref>

Во Куба, Че се смета за еден од најголемите народни херои (за многу од жителите и како светец).<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „People's Weekly World“|title=„Che Guevara remains a hero to Cubans“|year=2004|url=http://www.pww.org/article/view/5880/1/234/|accessdate=18 мај 2011|archive-date=2009-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20090527011514/http://www.pww.org/article/view/5880/1/234|url-status=dead}}</ref> Таму сè уште се сеќаваат како бесплатно работел градежнички работи и како учествувал во сечењето на шеќерните трски.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „Reuters“|year=2007|url=http://www.ezilon.com/information/article_18610.shtml|title=„Cuba remembers Che Guevara 40 years after his fall“|first=Роса Тања|last=Валдес|accessdate=18 мај 2011|archive-date=2008-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20080213092006/http://www.ezilon.com/information/article_18610.shtml|url-status=dead}}</ref> И денес, на кубанските пари се наоѓа негова слика во која со меч сече шеќерни трски. [[Фидел Кастро]] го нарекува „човекот со длабоки идеали, човек во чиј ум владееше сонот за борба“.<ref name="heyche"/>

Од друга страна, неговите противници го нарекуваат промотор на пропаднати идеологии и груб убиец.<ref name="drivera">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.latinamericanstudies.org/che/oscars.htm |title=Отворено писмото на Пакита д'Ривере Карлос Сантана}}</ref> Америкианскиот глумец [[Енди Гарсија]] кој има кубанско потекло, во 2004 изјавил дека „за Че се збори позитивно во текот на сите овие години, но постои и темна страна на приказната... тој изгледа како рок ѕвезда, но има погубено многу луѓе без судење и без одбрана“.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „newsmax.com“|title=Енди Гарсија ја раскажува неговата Кубанска приказна|url=http://archive.newsmax.com/archives/articles/2006/5/4/171619.shtml|year=2006|first=Питер|last=Дејвидсон|accessdate=18 мај 2011}}</ref> Филмот на Гарсија, „[[Изгубениот град (филм)|Изгубениот град]]“, кој наводно е забранет во неколку [[Латинска Америка|латиноамерикански]] земји, прикажува како некому му изгледа бруталноста во Куба пред и после револуцијата.<ref>{{наведени вести|publisher=Издавател „National Review Online“|url=http://article.nationalreview.com/?q=OWI2ZDcyMTliNmNiMGIwYTliMDc3NDcyZmZiOTc5YTY=|year=20066|title=„Don’t Let This Movie Get Lost“|first=Кетрин Џин|last=Лопес|accessdate=18 мај 2011|archive-date=2009-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20090113091657/http://article.nationalreview.com/?q=OWI2ZDcyMTliNmNiMGIwYTliMDc3NDcyZmZiOTc5YTY=|url-status=dead}}</ref>

Нековиот лик се штампа на многу предмети како маици, капи, шалови, шољи, тетоважи, бикини итн., а иронијата во сето тоа е што тој се борел против оваквиот потрошувачки систем. Неговиот татко, Ернесто Гевара Линч, изјавил дека е многу лут на новинарите и разни фабриканти кои бездушно го експлоатираат митот за неговиот син и го распродаваат низ светот.<ref>Лалич - 2006, стр. 200-201 [[#refLalic2006|↓]]</ref> Како и да е, Гевара останал симбол за многу млади луѓе низ светот.<ref>{{наведени вести|url=http://www.guardian.co.uk/film/2004/jul/11/features.review|publisher=Издавател „Guardian“|title=„Just a pretty face?“1|year=2004|first=Син|last=О'хејган}-|accessdate=18 мај 2011}}</ref>

== Архивиран материјал ==
* Интервју со Гевара од 1964 при посетата на [[Даблин]] (2:53); архива на Радио-телевизија на Ирска; Гевара збори на шпански, преведувач преведува на англиски ([http://www.rte.ie/laweb/smil/t01/t01g_cguevara_tv.smil видео])
* Видео од 2001: ''Че: Устражувачка легенда'' ([[Англиски јазик|англиски]] - „El Che: Investigating a Legend“), англиски преводи:
** Рецитира писмо (1:00; [http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads&d_op=getit&lid=9 видео] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111011064345/http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads |date=2011-10-11 }})
** Дава поддршка на Фидел Кастро (0:22; [http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads&d_op=getit&lid=6 видео] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111011064345/http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads |date=2011-10-11 }})
** Збори за работа (0:28; [http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads&d_op=getit&lid=10 видео] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111011064345/http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads |date=2011-10-11 }})
** Зборува за заливот на свињите (0:17; [http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads&d_op=getit&lid=8 видео] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111011064345/http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads |date=2011-10-11 }})
** Држи говор против империјализмот (1:20; [http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads&d_op=getit&lid=11 видео] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110708142003/http://www.che-lives.com/home/modules.php?name=Downloads&d_op=getit&lid=11 |date=2011-07-08 }})

== Хронологија на животот на Че Гевара ==
{{Хронологија на Че}}

== Поврзано ==
* [[Фидел Кастро]]
* [[Кубанска револуција]]

== Белешки ==
* {{note label|А|а|а}} Во својата книга „Че Гевара“, на 52 страница Борислав Лалич пишува: „Че Гевара не пристигнав во Мексико од Гватемала како ново роден револуционер бидејќи во Гватемала не ни имало револуција, но таму тој сè повеќе му созревало сфаќањето дека лекарската диплома нема да му ја одреди животната судбина.“
* {{note label|Б|б|б}} прекарот „Че“ се користи во Мексико, цела Латинска Америја, а најчесто е користен од Аргентинците каде што оваа изрека се говори во секојдневниот живот на граѓаните. На македонски јазик тоа би значело нешто како „пријател“ или „ортак“.
* {{note label|В|в|в}} Чинот „el comandante“ во војската на Кастро го претставувал чинот „мајор“ што претставувал највисок воен чин. Кастро го имал истиот тој чин, а дури 20 години подоцна, кога Гевара повеќе не бил жив, Кастро го прифатил чинот „генерал“ и ја облеков соодветната униформа.
* {{note label|Г|г|г}} Андерсон (1997) наведува дека бојот на каснети со смртна казна, конкретно во затворот „Ла Кабана“, бил 55 затвореници. (стр. 387). Исто така, пишува и дека вкупниот број на официјално убиени луѓе низ Куба изнесувал неколку стотини (стр. 387). Со овие броеви се согласува и Армандо Лаго кој во својата скрипта ги има напишано погубените од 1957-59 со точни имиња и презимиња, односно именувани се 196 особи, а 20 се непознати. ([http://www.cubaarchive.org/downloads/CA08.pdf цел документ]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }})
* {{note label|Д|д|д}} Гевара побарал јапонската влада да му одобри посета на Хирошима, но кога тие го одбиле неговото барање, Гевара тајно го напиштил својот хотел во Осака и со воз, навечер, отпатувал во Хирошима со својот помошник Омар Фернандес.
* {{note label|Ѓ|ѓ|ѓ}} Дејвид Сендисон, на 66 страна од својата книга „The Life & Times of Che Guevara“, пишува дека, од класичната музика, најомилен му бил [[Бетовен]].
* {{note label|Е|е|е}} Подоцна се потврдило дека овој говор во Алжир му бил последниот јавен меѓународен настап.
* {{note label|Ж|ж|ж}} Хајди Тамара Бунке Бидер, под прекарот Тања, е родена во Буенос Аирес со [[Германија|германско]]-[[Полска|полско]] потекло, а само во кругот на пријателите била Тамара Бунке; на патувањата во [[Европа]] и Јужна Америка носела пасош со името Хајди Бидел Гонсалес, во [[Берлин]] се појавила со пасош на кој била именувана како Марта Иријарте, а во пролетта, 1963, во Куба добила идентификациони подкументи под името Тамара Лоренсо.
* {{note label|З|з|з}} Некои од стручните лица пристигнале од САД, а другите од американската „Јужна команда“ во Панама, тренирани латиноамерикански трупи за борба против тероризам и герилци.
* {{note label|Ѕ|ѕ|ѕ}} По победата во кубанската револуција, пријателот на Че, Оскарито Фернандес Мел, видел дека тој нема саат, па му го поклонил својот златен рачен часовник, марка Ролекс.<ref>Лалич - 2006, стр. 184 [[#refLalic2006|↓]]</ref>

== Наводи ==
{{наводи|2}}

== Литература ==
{{refbegin|colwidth=40em}}
* <cite id="refLalic2006">{{Наведена книга|title=Че Гевара — живот, смрт, легенда|last=Лалич|first=Борислав|year=2006|publisher=Издавател - Компанија Новости АД|isbn=86-7446-122-0}}</cite>
* <cite id="refTaibo1999">{{Наведена книга|title=„Guevara, Also Known as Che“|last=Таибо II|first=Пако Игнасио|authorlink=|author=|year=1999|publisher=Издавател „St Martin's Griffin“. 2 едиција|location=|isbn=312206526|pages=691|url=}}</cite>
* <cite id="refAnderson1997">{{Наведена книга|title=„Che Guevara: A Revolutionary Life“|first=Џон Ли|last=Андерсон|year=1997|publisher=Издавател „Grove Press“|location=[[Њујорк]]|isbn=0-8021-1600-0|url=http://books.google.com/books?id=qfNY7fmDLykC&printsec=frontcover}}</cite>
* <cite id="refCastaneda1998">{{Наведена книга|title=„Che Guevara: Compañero“|first=Џорџ Џ.|last=Кастанеда|year=1998|location=Њујорк|publisher=Издавател „Random House“|isbn=0-679-75940-9}}</cite>
* <cite id="refIgnacio2007">{{Наведена книга|title=„Fidel Castro: My Life“|first=Игнасио|last=Рамонез|year=2007|location=[[Лондон]]|publisher=Издавател „Penguin Books“|isbn=978-0-1410-2626-8}}</cite>
* <cite id="refGomez1991">{{наведени вести|title=„Thirty Years of Cuban Revolutionary Penal Law“|first=Раул|last=Гомес Трето|publisher=Издавател „Sage Publications, Inc.“|year=1991|url=http://www.jstor.org/stable/2633612|accessdate=26 мај 2009}}</cite>
* <cite id="refNiess2007">{{Наведена книга|title=„Che Guevara“|first=Френк|last=Најс|publisher=Издавател „Haus Publishers Ltd“|year=2007|isbn=1-904341-99-3}}</cite>
* <cite id="refMichele1968">{{Наведено списание|title=„In Cold Blood: The Execution of Che by the CIA“|first=Мајкл|last=Реј|journal=„Ramparts Magazine“|year=1968}}</cite>
* <cite id="refBockman1984">{{Наведена книга|title=„The Spirit Of Moncada:  Fidel Castro's Rise To Power, 1953-1959“|first=Лери Џејмс|last=Бокмен|year=1984|publisher=Издавател „Marine Corps Command and Staff College“|url=http://www.globalsecurity.org/military/library/report/1984/BLJ.htm}}</cite>
* <cite id="refCastro1972">{{Наведена книга|title=„Revolutionary Struggle 1947–1958“|first=Фидел|last=Кастро|year=1972|publisher=Издавател „MIT Press“|location=Кембриџ, Масачусетс, Лондон|isbn=0-262-02065-3}}</cite>
* <cite id="refDorschner1980">{{Наведена книга|title=„The Winds of December: The Cuban Revolution of 1958“|first=Џон и Роберто Фабрицио|last=Доршнер|location=Њујорк|publisher=Издавател „Coward, McCann & Geoghegen“|isbn=0-698-10993-7|year=1980}}</cite>
* <cite id="refSandison1996">{{Наведена книга|title=„The Life & Times of Che Guevara“|publisher=Издавател „Paragon“|first=Дејвид|last=Сендисон|year=1996|isbn=0752517767}}</cite>
* <cite id="refGuevara1969">{{Наведена книга|title=„Che: Selected Works of Ernesto Guevara“|last=Гевара|first=Ернесто „Че“|year=1969|publisher=Издавател „MIT Press“|location=Кембриџ, Масачусетс|isbn=0-262-52016-8}}</cite>
* <cite id="refGuevara1963">{{Наведена книга|title=„Reminiscences of the Cuban Revolutionary War“|last=Гевара|first=Ернесто „Че“|origyear=1963|editor=„Ocean Press/Brian Basgen“|url=http://www.marxists.org/archive/guevara/1963/reminiscences/index.htm|publisher=Издавател „Ocean Press“|year=2005|language=англиски|others=преведено од Александра Кибли}}</cite>
* <cite id="refUSDepOfState1952">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.state.gov/r/pa/ho/frus/ike/guat/20179.htm|title=Надворешни работи на САД, Гватемала, 1952-1954|accessdate=27 мај 2009|work=објавени документи на ЦИА, меморандуми и преписи|publisher=издавател - Државниот оддел на САД|date=24 април  1954}}</cite>
* <cite id="refRyan1998">{{Наведена книга|title=„The Fall of Che Guevara: A Story of Soldiers, Spies, and Diplomats“|location=Њујорк|publisher=Издавател „Oxford University Press“|year=1998|isbn=0-19-511879-0|first=Хенри Батерфилд|last=Рајан}}</cite>
{{refend}}

== Надворешни врски ==
{{Ризница-врска|Che Guevara}}
* {{mk}} [https://www.marxists.org/makedonski/gevara/index.htm Архива на Ернесто Че Гевара]
* {{en}} Интернет архива за Че Гевара: <span class=plainlinks>[http://www.marxists.org/archive/guevara/works.htm говори], [http://cheguevara.bravehost.com/gallery.htm слики] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080709051258/http://cheguevara.bravehost.com/gallery.htm |date=2008-07-09 }}
* {{en}} <span class=plainlinks>[http://www.che-lives.com/home/ Мрежно место посветено на Че] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080912094757/http://www.che-lives.com/home/ |date=2008-09-12 }}
* {{es}} <span class=plainlinks>[http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/canciones.htm Песни („МP3“)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060427043409/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm |date=2006-04-27 }}</span> и <span class=plainlinks>[http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Videos.HTM видео снимки] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060426072003/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM |date=2006-04-26 }}</span>
* {{en}} <span class=plainlinks>[http://es.rodovid.org/wk/Persona:24256 Семејното стебло на Гевара]
* {{en}} <span class=plainlinks>[http://books.google.com/books?id=qfNY7fmDLykC&printsec=frontcover Џон Ли Андерсон: „Че Гевара: револуционарен живот“]</span>
* {{en}} <span class=plainlinks>[http://www.marxists.org/archive/guevara/1963/reminiscences/index.htm Ернесто Че Гевара: „Сеќавања од кубанската револуционерна војна“]</span> (дел од книгата достапен за читање; англиски превод)
* {{ru}} <span class=plainlinks>[http://chehasta.narod.ru/glavnaya.htm Мрежно место посветено на Че Гевара и неговите дела] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090218201854/http://chehasta.narod.ru/glavnaya.htm |date=2009-02-18 }}</span>
* {{en}} <span class=plainlinks>[http://www.time.com/time/time100/heroes/profile/guevara01.html Магазинот „Time“ - 20 најголеми светски икони и херои -  Че Гевара] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20000409003739/http://www.time.com/time/time100/heroes/profile/Guevara01.html |date=2000-04-09 }}</span>
* {{en}} <span class=plainlinks>[http://www.biography.com/articles/Che-Guevara-9322774 Кратка биографија на -{biography.com}-] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090523094048/http://www.biography.com/articles/Che-Guevara-9322774 |date=2009-05-23 }}</span>

{{Избрана}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Че Гевара| ]]
[[Категорија:Аргентинци]]
[[Категорија:Комунисти]]
[[Категорија:Политичари]]
[[Категорија:Револуционери]]
[[Категорија:Кубанци]]
[[Категорија:Анти-империјалисти]]
[[Категорија:Револуционерни теоретичари]]
[[Категорија:Аргентински поети]]
[[Категорија:Атеисти]]
[[Категорија:Аргентинци со шпанско потекло]]
[[Категорија:Аргентинци со ирско потекло]]
[[Категорија:Аргентински политички писатели]]
[[Категорија:Аргентински дипломати]]
[[Категорија:Антифашисти]]
[[Категорија:Погубени револуционери]]