Преглед на кодот на Потенца

{{Инфокутија Општина во Италија|name=Потенца|image_size=|image_alt=|map=Map of comune of Potenza (province of Potenza, region Basilicata, Italy).svg|map_alt=|map_caption=Потенца во покраината Потенца|coordinates={{coord|40|38|N|15|48|E|display=inline,title}}|province=[[Покраина Потенца|Потенца]] (ПЗ)|population_as_of=31 Мај 2015|website={{official website|http://www.comune.potenza.it/}}|footnotes=|image_skyline=Potenza collage.jpg}}
'''Потенца'''  е ''[[Италијанска комуна|комуна]]'' во јужниот [[италија]]нски регион [[Базиликата]] (поранешна Луканија).

Главен град на провинцијата Потенца и регионот [[Базиликата]], градот е највисокиот регионален главен град и еден од највисоките [[Главен град|провинциски престолнини]] во [[Италија]], со поглед на долината на [[река]]та Басенто во [[Апенини|Апенинските планини]] во Луканија, источно од [[Салерно]].Нејзината територија е ограничена со комуни на Анзи, Авиљано, Бриндизи Монтања, Пицерно, Пјетрагала, Пињола, Руоти, Тито и Ваљо Базиликата.

== Историја на Потенца ==
=== Древни времиња ===
Првата населба Потенција (оригиналното латинско име на Потенца) веројатно се наоѓала на пониска надморска височина од сегашната, на околу 10км јужно од денешна Потенца. Луканците од Потенција застанале на страната против непријателите на [[Римски период|Рим]] за време на војните на вториот против Самните и Брутите. Покорени во текот на 4 век п.н.е. (подоцна добивајќи статус на ''municipium''), Потентините се побуниле по римскиот пораз во [[Битка кај Кана|Битката кај Кана]] во 216 п.н.е.

Меѓутоа, битката кај Метаурус го означила крајот на сите картагински аспирации во [[Италија]] и Потенција била повторно освоена од Римјаните и сведена на статус на воена колонија.

=== Среден век ===
Во 6 век, градот преминал на Ломбардското Војводство Беневенто. Упадите на сараценските напаѓачи го загрозувале градот сè додека норманското освојување на јужна Италија не ја обезбедило областа. Во 12 век, Потенца станала епископско седиште. Во 1137 година, градот бил домаќин [[Папа Инокентиј II|на папата Инокентиј II]] и императорот Лотар II за време на нивниот неуспешен обид да го освојат норманското кралство. Во 1148 или 1149 година во Потенца, Роџер II од Сицилија бил домаќин на [[Кралство Франција|францускиот]] крал [[Луј VII Младиот|Луј VII]], кого норманската флота го ослободила од Сарацените. По ограбувањето од страна на императорот Фредерик II, градот останал лојален на Хоенштауфен: како резултат на тоа, бил речиси целосно уништен од Чарлс I кога анжевинскиот господар го освоил [[Кралство Сицилија|Кралството Сицилија]]. На 18 декември 1273 година, земјотрес дополнително го опустошил градот.
[[Податотека:PiazzaDuomoPZ.jpg|лево|мини| Плоштадот на катедралата]]
Во следните години од доцниот среден век, градот бил во сопственост на различни феудални семејства пред шпанската доминација, за време на која Потенца била место на немири против Шпанците. Во 1694 година, тој бил речиси целосно уништен од друг земјотрес.

Со прогласувањето на [[Партенопска Република|неаполската република]] во 1799 година, Потенца бил еден од првите градови што се побунил против кралот. По привремената бурбонска репресија, градот бил освоен од француската војска во 1806 година и прогласен за главен град Базиликата. Кралот Јоаким Мурат ги подобрил условите за живеење и администрацијата на градот, додека некои урбани подобрувања биле воведени и за посетата на Фердинанд II во 1846 година.

Во 1848 година избувнал бунт и повторно бил задушен од бурбонските сили, сè додека не следел трет разорен земјотрес во 1857 година. Потенца се побунила за последен пат во 1860 година, пред револуционерната војска на [[Џузепе Гарибалди|Гарибалди]] да го изврши [[Обединување на Италија|обединувањето на Италија]].

Во септември 1943 година, градот претрпел тешки сојузнички бомбардирања. Во 1980 година, уште еден силен земјотрес ја погодил Потенца.

== Главни знаменитости ==
[[Податотека:Potenza1.jpg|десно|мини| Панорамски преглед на Потенца]]

* Катедралата Потенца: ''Дуомо ди Сан Герардо'', реновиран во 18 век. Во катедралата сè уште се сместени прозорецот од роза и апсидата од оригиналната структура од 12 век.
* Сан Франческо: црква основана во 1274 година. Порталот и камбанаријата потекнуваат од 15 век. Во црквата се сместени гробот Де Грасис и ''Мадона'' во византиски стил (13 век).
* ''Торе Гевара'', последниот остаток од стариот замок. Сега се користи за поставување уметнички изложби.
* ''Палацо Лофредо'', благородна резиденција од 17 век. Сега е сместен Националниот археолошки музеј на базиликата, посветен на археологот Дину Адаместеану.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.basilicataturistica.it/en/discover-basilicata/potenza/#archaeological-museums-of-potenza|title=Potenza:Archaeological Museums|work=Basilicata Turistica|accessdate=26 September 2021|archive-date=2024-02-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20240204112935/https://www.basilicataturistica.it/en/discover-basilicata/potenza/#archaeological-museums-of-potenza|url-status=dead}}</ref>
* Три порти од старите градски ѕидини, сега срушени. Портите се ''Порта Сан Џовани'', ''Порта Сан Лука'' и ''Порта Сан Херардо''.
* Сан Микеле: црква во [[Романска архитектура|романескен]] стил од 11-12 век.
* Санта Марија дел Сеполкро: црква.
* Урнатините на римската вила во квартот Поџо Тре Гали.
* Мост Мусмеци, уникатна градба, споменик на модерното нискоградба.

== Географија ==
=== Клима ===
Потенца има [[океанска клима]] (''Cfb'' во [[Кепенова класификација на климата|климатската класификација на Кепен]]), не успевајќи да се класифицира како топло-летна медитеранска клима (''Csb''), бидејќи месецот со најмногу врнежи има нешто помалку од три пати повеќе од најсувиот месец.
[[Податотека:DuomoMUSEOnaz.jpg|мини|Воздушен поглед на Дуомо и Палацо Лофредо]]

=== Популација ===
Потенца има население од 67.122 жители од 2015 година. Тој е најголемиот град во [[Базиликата]].
{| class="wikitable"
|+Потенца население
! Датум
! Пописни податоци
|-
| 1991 година
| 65.714
|-
| 2001 година
| 69.060
|-
| 2011 година
| 66.777
|-
| 2015 година
| 67.122
|}
Извор:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.citypopulation.de/php/italy-basilicata.php?cityid=076063|title=Potenza (Potenza, Basilicata, Italy)|publisher=City Population|accessdate=31 March 2017}}</ref>
[[Податотека:Potenza,_Italia.jpg|центар|мини| Поглед на Потенца]]

== Транспорт ==
=== Пат ===
Потенца се наоѓа на источниот крај на автопатот RA5, 50 км (31 ми) крак од автопатот А2.

=== Железничка ===
Потенца е железнички јазол на главната линија од [[Салерно]] до [[Таранто]], управуван од FS Trenitalia. Исто така, има врска со Алтамура и сопствената мала градска железничка служба, опслужувана од регионалната компанија [[Апуло Лукански железници]]. Главната станица во градот, која првично била наречена Потенца Инфериоре, сега е позната како Потенца Централе. 

Најблиските аеродроми се:

* Салерно-Понтекањано QSR 85 км
* Фоџа-Џино Лиза FOG 101 км
* Бари-Палезе БРИ 130 км

=== Ескалатори ===
Со центарот на градот сместен на врвот на стрмен рид, ескалаторите обезбедуваат форма на јавен превоз во Потенца. Најголемиот ескалатор Санта Луција е приближно 500 м долг и го поврзува историскиот центар на Потенца со станбената населба на запад со спуштање 100 м во долина. Јавната ескалаторска мрежа на Потенца е најголема во Европа и втора по големина во светот по [[Токио]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lecronachelucane.it/2017/06/04/potenza-capoluogo-e-la-citta-con-le-scale-mobili-piu-lunghe-deuropa/|title=Potenza Capoluogo è la città con le scale mobili più lunghe d'Europa|date=4 June 2017|work=Le Cronache|language=it|accessdate=28 December 2020}}</ref>

== Познати личности ==

* Свети Жерар Потенца (починал 1118) – епископ
* Џовани Андреа Серао (1731-1799) - интелектуалец и духовник
* [[Асканио Бранка]] (1840-1903) - политичар<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/ascanio-branca_%28Dizionario-Biografico%29/|title=Treccani - la cultura italiana &#124; Treccani, il portale del sapere}}</ref>
* Доменико Монтесано (1863-1930) - математичар
* Танио Боча (1912–1982) – филмски режисер
* Емилио Коломбо (11 април 1920 – 24 јуни 2013) – политичар
* Салваторе Диерна (1934-2016), архитект
* Руџеро Деодато (1939) – филмски режисер
* Воли Буоно (1950) - ( CFL ) фудбалски главен тренер ( Калгари Стампедерс, BC Lions )
* Лусијана Ламоргезе (1953) – политичарка
* Сесилија Д'Елија (1963) – политичар
* Донато Сабија (1963-2020) – поранешен тркач на средни патеки
* Франческо Колонезе (1971) – поранешен фудбалер
* Џовани Фреца (1972) – филмски актер
* Данило Рестиво (1972) – двоен убиец
* Вито Постиљоне (1977) – тркачки возач
* Роберто Сперанца (1979) – политичар
* Вилијам Кутоло (1949 - 1999), исто така познат како „Били Фингерс“ и „Дивиот Бил“, моќен рекетар на трудот и шеф на семејството на криминалот Коломбо

== Меѓународни односи ==
Потенца е [[Збратимени градови|збратимена]] со:

* {{Знамеикона|USA}} [[Денвер]], САД
* {{Знамеикона|ROM}} [[Фокшани]], Романија
* {{Знамеикона|ESP}} [[Осуна]], Шпанија
* {{Знамеикона|ITA}} [[Аматричеe]], Италија
* {{Знамеикона|COL}} [[Тунха]], Колумбија

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
* [https://web.archive.org/web/20160224082320/https://www.comune.potenza.it/ Официјална страница] (на италијански)
* [http://www.canadiansoldiers.com/history/battlehonours/italiancampaign/potenza.htm Битката кај Потенца на canadiansoldiers.com]
* [http://www.conservatoriopotenza.it/ Државен музички конзерваториум „Карло Гезуалдо да Веноса“]

[[Категорија:Статии со извори на италијански (it)]]
[[Категорија:Координати на Википодатоците]]
[[Категорија:Општини во Италија]]
[[Категорија:Градови во Базиликата]]