Преглед на кодот на Мачу Пикчу

{{Светско наследство
| WHS         = Историско светилиште кај Мачу Пикчу
| Image       = [[Податотека:Machu Picchu, Peru.jpg|250px]]
Поглед на Вајна Пикчу над урнатините од Мачу Пикчу
| State Party                       = [[Перу]]
| Type                              = Мешан
| Criteria                          = 1, 3, 7, 9
| ИД                                = 274
| Region                            = Латинска Америка и Кариби
| Year                              = 1983
| Session                           = Седмо
| Link                              = http://whc.unesco.org/en/list/274}}

'''Мачу Пикчу''' ({{lang-qu|Machu Pikchu}}) – ''„стара планина“'') е [[претколумбовска ера|претколумбовски]] град на [[Инки]]те кој се наоѓа на 2430 метри надморска височина на [[Анди]]те во [[Перу]].<ref name="UNESCO WHC">UNESCO World Heritage Centre.</ref> Градот, а денес археолошко наоѓалиште, се наоѓа на планински венец над долината [[Долина Урубамба|Урубамба]] во Перу, каде тече реката [[Урубамба (река)|Урубамба]] и од Куско е оддалечен околу 80 километри. Голем број археолози веруваат дека Мачу Пикчу бил изграден како одморалиште на [[Сапа Инка]] [[Пачакути]]. Мачу Пикчу понекогаш се именува и како ''„изгубениот град на Инките“'' и тој претставува најпознат симбол на некогашната империја.

Инките започнале да го градат во [[1400]] година, но бил напуштен во официјална смисла од страна на владетелите на Инките еден век подоцна. Иако градот и наоѓалиштето биле познати за мештаните, тој не бил познат за остатокот од светот. Вниманието на светската јавност било фокусирани кон наоѓалиштето во [[1911]] година кога американскиот историчар [[Хирман Бингам III|Хирман Бигман]] го претставил Мачу Пикчу на светот. Од тогаш, Мачу Пикчу е важна туристичка атракција.

Мачу Пикчу во [[1981]] година бил прогласен за Перуанско историско светилиште и во [[1983]] година бил вклучен во [[Светско културно наследство|Светското наследство на УНЕСКО]]. Бидејќи не бил чепнат од Шпанците, Мачу Пикчу има доста голема историска, археолошка и културна важност и се смета за свето место. Мачу Пикчу бил изграден во класичен Инка стил, со полирани камени ѕидови. Главни градби во наоѓалиштето се ''Интихуатана, Храмот на сонцето и Собата на три прозорци''. Овие три градби се наоѓаат во делот кој археолозите го нарекуваат „свет округ“ на Мачу Пикчу. Во септември [[2007]] година, Перу и Универзитетот Јејл се договориле да се пренесат сите артфакти во Перу кои биле пренесени за време на американската експедиција на чело со Бингам.

== Историја ==

Овој град е бил создаден како свет планински дом на големиот управник на инките Пачакутек, еден век пред да биде освоен од страна на [[Шпанска империја|Шпанската империја]] - околу [[1440]] година (град формиран пред доаѓањето на [[Колумбо]] во [[Америка]] од страна на [[Инки]]те.), и функционирал сè до [[1532]] година, кога шпанците ја нападнале империјата на инките. Во [[1532]] година цело негово население тајно исчезнало. 
Мачу Пикчу е конструиран е околу [[1450]] година, во кулминацијата на развојот на [[Инки]]те, и бил напуштен 100 години подоцна, кога империјата се срушила по покорувањето од страна на Шпанците. Иако тврдината е сместена на околу 50 километри од [[Куско]], главниот град на [[Инки]]те, не бил никогаш најден и уништен од Шпанците, како многу други места. Со векови, џунглата одоколу обраснала на наоѓалиштето, и многу малку луѓе знаеле за неговото постоење. Во [[1911]] година историчарот и истражувачот Хирам Бингам го „донесе“ изгубениот свет пред очите на јавноста. Бингам и други мислеле дека тврдината била традиционалното место на раѓање на [[Инки]]теили духовен центар на „девиците на сонцето“.

== Функција ==

Формиран е на висорамнина од н.в. од 2,430 m. Под градот се наоѓа долината Урумбаба во [[Перу]] на оклолу 70&nbsp;км северозападно од градот [[Куско]]. Бил заборавен со векови од страна на светот, сепак не и од страна на месното население. Интернационалното внимание градот го сврти археологот Хирам Бингам во [[1911]] година кој го дал првото научно мислење за ова место и за кое напишал Бестселер за тоа. [[Перу]] вложува огромни напори за по легален пат да ги врати во [[Перу]] илјадниците артефакти кои Бингам ги дислоцирал. Мачу пикчу е можеби еден од најпознатите симболи на империјата на [[Инки]]те.

== Во денешно време ==

Во [[1983]] година од страна на [[УНЕСКО]] наоѓалиштето е прогласено за светско наследство и опишано како „апсолутно ремек-дело на архитектурата и уникатен сведок на цивилизацијата на [[Инки]]те“.

{{wide image|99 - Machu Picchu - Juin 2009.jpg|1000px|<center>Поглед кон Мачу Пикчу од [[Хуајна Пикчу]].</center>}}
{{wide image|95 - Machu Picchu - Juin 2009.jpg|1000px|<center>Панорама на Мачу Пикчу со поглед кон Хуајна Пикчу.</center>}}
{{wide image|89 - Machu Picchu - Juin 2009.jpg|1000px|<center>Кралскиот дел.</center>}}

== Наводи ==
{{наводи}}

== Користена литература ==

:{{наведена книга|author={{aut|Bingham, Hiram}} |authorlink=Hiram Bingham III |year=1922 |title=Inca Land: explorations in the highlands of Peru |publisher=Houghton Mifflin |location=Boston, Massachusetts, USA |oclc=248230298}}
:{{наведена книга|author={{aut|Bingham, Hiram}} |authorlink=Hiram Bingham III |year=1930, 1979 |title=Machu Picchu, a citadel of the Incas |publisher=Hacker Art Books |location=New York, USA |isbn=9780878172528 |oclc=6579761}}
:{{наведена книга|author={{aut|Burger, Richard}} |author2=and {{aut|Lucy Salazar}} (eds.) |year=2004 |title=Machu Picchu: Unveiling the Mystery of the Incas |publisher=Yale University Press |location=New Haven, Connecticut, USA |isbn=9780300097634 |oclc=52806202}}
:{{наведена книга|author={{aut|Davies, Nigel}} |authorlink=Nigel Davies (historian) |year=1997 |title=The Ancient Kingdoms of Peru |publisher=Penguin Books |location=London, UK and New York, USA |isbn=0-14-023381-4| oclc= 37552622}}
:{{наведена книга|author={{aut|Frost, Peter}} |author2={{aut|Daniel Blanco}}; {{aut|Abel Rodríguez}} and {{aut|Barry Walker}}|year=1995 |title=Machu Picchu Historical Sanctuary |publisher=Nueves Imágines |location=Lima, Peru |oclc=253680819}}
:{{наведена книга|author={{aut|MacQuarrie, Kim}} |year=2007 |title=The Last Days of the Incas |publisher=[[Simon & Schuster]] |location=New York, USA |isbn=978-0743260497 |oclc=77767591}}
:{{Наведена мрежна страница|author={{aut|Magli, Giulio}} |year=2009 |title=At the other end of the sun’s path: A new interpretation of Machu Picchu |url=http://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/0904/0904.4882.pdf |format=[[PDF]] |accessdate=12 Jan. 2010}}
:{{наведена книга|author={{aut|Reinhard, Johan}} |year=2007 |title=Machu Picchu: Exploring an Ancient Sacred Center |publisher=[[Cotsen Institute of Archaeology]], [[UCLA]] |location=Los Angeles, California, USA |isbn=9781931745444 |oclc=141852845}}
:{{наведена книга|author={{aut|Richardson, Don}} |year=1981 |title=Eternity in their Hearts |publisher=Regal Books |location=Ventura, California, USA |isbn=0-8307-0925-8 |oclc=491826338 |pages=34–35}}
:{{Наведена мрежна страница |author={{aut|UNESCO World Heritage Centre}} |url=http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=274 |title=Historic Sanctuary of Machu Picchu |accessdate=10 Jan. 2010 |publisher=UNESCO World Heritage Centre}}
:{{наведена книга|author={{aut|Weatherford, J. McIver}} |authorlink=Jack Weatherford | title=Indian givers: how the Indians of the Americas transformed the world |year=1988 | publisher=Fawcett Columbine | location=New York, USA  |isbn=0-449-90496-2 |oclc=474116190}}
:{{наведена книга|author={{aut|Wright, Kenneth}} |author2={{aut|Alfredo Valencia Zegarra}} |year=2000 |title=Machu Picchu: A Civil Engineering Marvel |publisher=ASCE Press ([[American Society of Civil Engineers]]) |location=Reston, Virginia, USA |isbn=9780784404447 |oclc=43526790}}
:{{Наведена мрежна страница |author={{aut|Wright, Kenneth R.}} |author2={{aut|Alfredo Valencia Zegarra}} and {{aut|Christopher M. Crowley}} |year=2000a |title=Completion Report to Instituto Nacional de Cultura on Archaeological Exploration of the Inca Trail on the East Flank of Machu Picchu and on Palynology of Terraces Part 1 |url=http://www.wrightpaleo.com/pdf/MP%20East%20Flank%20Report%20Pt%201%20Cover.pdf |format=[[PDF]] |accessdate=14 Jan. 2010 }}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
:{{Наведена мрежна страница |author={{aut|Wright, Kenneth R.}} |author2={{aut|Alfredo Valencia Zegarra}} and {{aut|Christopher M. Crowley}} |year=2000b |title=Completion Report to Instituto Nacional de Cultura on Archaeological Exploration of the Inca Trail on the East Flank of Machu Picchu and on Palynology of Terraces Part 2 |url=http://www.wrightpaleo.com/pdf/MP%20East%20Flank%20Report%20Pt%202%20Text.pdf |format=[[PDF]] |accessdate=14 Jan. 2010 }}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
:{{Наведена мрежна страница |author={{aut|Wright, Kenneth R.}} |author2={{aut|Alfredo Valencia Zegarra}} and {{aut|Christopher M. Crowley}} |year=2000c |title=Completion Report to Instituto Nacional de Cultura on Archaeological Exploration of the Inca Trail on the East Flank of Machu Picchu and on Palynology of Terraces Part 3 |url=http://www.wrightpaleo.com/pdf/MP%20East%20Flank%20Report%20Pt%203%20Drawings.pdf |format=[[PDF]] |accessdate=14 Jan. 2010 }}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
:{{наведена книга|author={{aut|Wright, Ruth M.}} |author2={{aut|Dr. Alfredo Valencia Zegarra}} |year=2001, 2004 |title=The Machu Picchu Guidebook: A self-guided tour |edition=Revised |publisher=Johnson Books |location=Boulder, Colorado, USA |isbn=1-55566-327-3 |oclc=53330849 |url=http://books.google.com/?id=xef8JWgrDlsC&printsec=frontcover&dq=The+Machu+Picchu+Guidebook:+A+self-guided+tour&cd=1#v=onepage&q=}}

== Поврзано ==
* [[Тавантинсују]]
* [[Инки]]

== Надворешни врски ==
{{commons}}
{{wikivoyage|Machu Picchu}}
* [http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=274 Мачу Пикчу на страната на УНЕСКО.]
* [http://www.wrightpaleo.com/ Палеохидролошки институт Врит]
* [http://sketchup.google.com/3dwarehouse/details?mid=736735667eaa157548846c67671d9660 3D модел на Мачу Пикчу] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100415062354/http://sketchup.google.com/3dwarehouse/details?mid=736735667eaa157548846c67671d9660 |date=2010-04-15 }}
* [http://www.gigapan.org/gigapans/47942/ GigaPan слика на Мачу Пикчу]
* {{dmoz|Regional/South_America/Peru/Departments/Cusco/Urubamba/Machu_Picchu}}

{{Инки-никулец}}

{{УНЕСКО-заштитен}}
{{Градови во Империјата на Инките}}
{{Археолошки наоѓалишта во Перу}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Нови седум светски чуда]]
[[Категорија:Светско наследство во Перу]]