Ирански јазици: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Нема опис на уредувањето |
|||
Ред 15: | Ред 15: | ||
Според проценките за 2008 година, во светот има од 150 до 200 милиони зборувачи на иранските јазици.<ref name="Wind">{{cite book|last=Windfuhr|first=Gernot|title= The Iranian languages|publisher= Routledge Taylor and Francis Group|url=http://www.routledge.com/books/details/9780700711314/}}</ref> Според [[Ethnologue]], денес има 87 ирански јазици.<ref name="SIL">{{cite journal|last=Gordon|first=Raymond G., Jr. (ed.)|title=Report for Iranian languages|journal=Ethnologue: Languages of the World|year=2005|edition=Fifteenth|location=Dallas|publisher=SIL International|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IR|ref=harv}}</ref> Персискиот јазик го зборуваат 65 милиони луѓе, паштунскиот го зборуваат околу 50 милиони луѓе, курдскиот го зборуваат околу 18 милиони, белуџискиот околу 7 милиони и лорискиот околу 2.3 милиони. |
Според проценките за 2008 година, во светот има од 150 до 200 милиони зборувачи на иранските јазици.<ref name="Wind">{{cite book|last=Windfuhr|first=Gernot|title= The Iranian languages|publisher= Routledge Taylor and Francis Group|url=http://www.routledge.com/books/details/9780700711314/}}</ref> Според [[Ethnologue]], денес има 87 ирански јазици.<ref name="SIL">{{cite journal|last=Gordon|first=Raymond G., Jr. (ed.)|title=Report for Iranian languages|journal=Ethnologue: Languages of the World|year=2005|edition=Fifteenth|location=Dallas|publisher=SIL International|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IR|ref=harv}}</ref> Персискиот јазик го зборуваат 65 милиони луѓе, паштунскиот го зборуваат околу 50 милиони луѓе, курдскиот го зборуваат околу 18 милиони, белуџискиот околу 7 милиони и лорискиот околу 2.3 милиони. |
||
==Споредба на иранските јазици== |
|||
{{Споредба на иранските јазици}} |
|||
==Наводи== |
==Наводи== |
Преработка од 17:50, 2 октомври 2012
Ирански јазици | |
---|---|
Географска распространетост: | Југозападна Азија, Централна Азија, и западна Јужна Азија |
Класификација: | индоевропски
|
Прајазик: | праирански |
Гранки: | |
ISO 639-2 и 639-5: | ira |
Иранските јазици сочинуваат подгрупа јазици од индоиранските јазици, дел од семејството на индоевропски јазици.Овие јазици ги зборуваат иранските народи. Историскиот развој на иранските јазици е поделен на староирански јазици (до 400 г.п.н.е.), средноирански јазици (400 г.п.н.е. - 900 г.) и новоирански јазици (од 900 г.). Од староиранските јазици најпознати се староперсискиот јазик и авестанскиот јазик. Средноиранските јазици ги опфаќале, меѓу другите, средноперсискиот и партскиот јазик. Денес најголеми ирански јазици се персискиот, паштунскиот, курдскиот и белуџискиот.
Според проценките за 2008 година, во светот има од 150 до 200 милиони зборувачи на иранските јазици.[1] Според Ethnologue, денес има 87 ирански јазици.[2] Персискиот јазик го зборуваат 65 милиони луѓе, паштунскиот го зборуваат околу 50 милиони луѓе, курдскиот го зборуваат околу 18 милиони, белуџискиот околу 7 милиони и лорискиот околу 2.3 милиони.
Споредба на иранските јазици
македонски | зазански | курдски | паштунски | белуџиски | мазендерански | персиски | средноперсиски | партски | староперсиски | авестиски | осетски |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
убав | rind | rind, bedew, delal/cwan | x̌kulay, x̌āista | sharr, soherâ | ṣəmxâl/xəş-nəmâ | zibâ/xuš-chehreh | hučihr, hužihr | hužihr | naiba | vahu-, srîra | ræsughd |
крв | gunî | xwîn/xwên | wina | hon | xun | xūn | xōn | gōxan | vohuni- | tug | |
леб | nan | nan | ḍoḍəi, nəghān | nân, nagan | nûn | nân | nân | nân | dzul | ||
носи | ardene | anîn/hênan/weranîn, hawirdin | rā wṛəl | âurten, yārag, ārag | biyârden | âvardan/biyar | âwurdan, āwāy-, āwar-, bar- | āwāy-, āwar-, bar- | bara- | bara, bar- | xæssyn |
брат | bira | bira, brader | wror | brāt, brās | birâr | barādar | brād, brâdar | brād, brādar | brâtar | brâtar- | æfsymær |
доаѓа | amayene | hatin/wara | rā tləl | āhag, āyag | biyamona, enen | âmadan | âmadan, awar | awar, čām | ây-, âgam | âgam- | cæwyn |
плаче | berbayene | girîn | žaṛəl | greewag, greeten | bərmə/ qâ | geristan/geryeh | griy-, bram- | kæwyn | |||
темно | tarî | tarî/tarîk | tyārə | thár | siyo | târîk | târīg/k | târīg, târēn | sâmahe, sâma | tar | |
ќерка | kêna | keç, kîj, qîz, dot/kiç, kîj, kenîşk | lur | dohtir, duttag | kijâ, dether | doxtar | duxtar | duxt, duxtar | duxδar | čyzg (иронски), kizgæ (дигорски) | |
ден | roce/roje/roze | roj | wradz | roç | rezh | rûz | rōz | raucah- | raocah- | bon | |
прави | kerdene | kirin/kirdin | kawəl | kanag, kurtin | hâkerden | kardan | kardan | kartan | kạrta- | kәrәta- | kænyn |
врата | çeber | derî, derge/derke, derga | war | gelo, darwāzag | bəli | dar | dar | dar, bar | duvara- | dvara- | dwar |
умира | merdene | mirin/mirdin | mrəl | mireg | mərnen | murdan | murdan | mạriya- | mar- | mælyn | |
магаре | her | ker | xar | her | xar | xar | xar | xæræg | |||
јајце | hak | hêk/hêlke | hagəi | heyg, heyk | merqâna | toxm | toxmag, xâyag | taoxmag, xâyag | taoxma- | ajk | |
земја | êrd (нејасно потекло) | erd, zemîn/herd (нејасно потекло) | zməka | zemin | zemi | zamin | zamīg | zamīg | zam- | zãm, zam, zem | zæxx |
вечер | şan | êvar/êware | māx̌ām, bēga | begáh | nəmâşun | begáh | sarshab | êbêrag | izær | ||
око | çim | çav/çaw | stərga | ch.hem, chem | bəj, çəş | chashm | chašm | chašm | čaša- | čašman- | cæst |
татко | pî | bav/bab, bawk | plār | pit, piss | piyer | pedar | pidar | pid | pitar | pitar | fyd |
страв | ters | tirs | wēra, tars | turs, terseg | təşəpaş | tars | tars | tars | tạrsa- | tares- | tas |
свршеница | waşte | dezgîran | čanghol | nām zād | xasgar | nâm-zad | - | - | usag | ||
мил, добар | weş | xweş | x̌a | wash, hosh | xaar | xosh | dârmag | srîra | xorz, dzæbæx | ||
прст | gişt | til/qamik, engust | gwəta | lenkutk, mordâneg | angoos | angošt | angust | dišti- | ængwyldz | ||
оган | adir | agir/awir, agir | or | âch, âs | tesh | âtaš, âzar | âdur, âtaxsh | ādur | âç- | âtre-/aêsma- | art |
риба | mase | masî | kab | mâhi, mâhig | mahi | mâhi | mâhig | mâsyâg | masya | kæsag | |
храна/ јаде | werdene | xwarin / xwardin | xwāṛə, xurāk / xwaṛəl | warag, warâk | xərak / xəynen | gaza / xordan | parwarz / xwâr, xwardīg | parwarz / xwâr | hareθra / ad-, at- | xærinag | |
оди | şîyayene | çûn | tləl | jwzzegh, shutin | shunen / burden | raftan | raftan, shudan | ay- | ai- | ay-, fra-vaz | cæwyn |
Бог | heq | xwedê/xwa | xwdāi | hwdâ | homa, xəda | khodâ | bay, abragar | baga- | baya- | xwycaw | |
добар | rind | baş, rind/baş, çak | x̌ə | jawáin, šarr | xâr | xub, nîuū | xūb, nêkog | vahu- | vohu, vaŋhu- | xorz | |
трева | vaş | giya/gya | wāx̌ə | rem, sabzag | sabzeh, giyâh | giyâ | dâlūg | urvarâ | kærdæg | ||
голем | girs / pîl | mezin, gir/gewre, mezin | loy, stər | mastar, mazan | gat, belang, pila | bozorg | wuzurg, pīl | vazraka- | uta-, avañt | styr | |
рака | dest | dest | lās | dast | dess | dast | dast | dast | dasta- | zasta- | k'ux / arm |
глава | ser | ser | sar | saghar | kalə | sar, kalleh | sar | sairi | sær | ||
срце | zerre | dil/dill | zṛə | dil, hatyr | dil/dill | del | dil | dil | aηhuš | zærdæ | |
коњ | estor | hesp/esp | ās/aspa | asp | istar | asp, astar | asp, stōr | asp, stōr | aspa | aspa- | bæx |
куќа | keye | mal/mall, xanu | kor, xuna | log, dawâr | səre | xâneh | xânag | demâna-, nmâna- | xædzar | ||
глад | vêşan | birçîtî/birsêtî | lwəga | shudhagh | veyshna | gorosnegi | gursag, shuy | stong | |||
јазик | ziwan, zon | ziman/ziman, ziwan | žəba | zevân, zobân | ziwân | zabân | zuwân | izβân | hazâna- | hizvâ- | ævzag |
смее | huyayene | kenîn/pêkenîn, kenîn | xandəl | khendegh, hendeg | xandidan | xandīdan | karta | Syaoθnâvareza- | xudyn | ||
живот | jewiyaene | jiyan | žwandun | zendegih, zind | zendegi | zīndagīh, zīwišnīh | žīwahr, žīw- | gaêm, gaya- | card | ||
маж | merd | mêr/ pyaw | saṛay, mēṛə | merd | merd | mard | mard | mard | martiya- | mašîm, mašya | adæjmag |
месечина | aşme | heyv/mang | spogməi, myāšt | máh | mithra | mâh | māh | māh | mâh- | måŋha- | mæj |
мајка | maye | dayik, mak | mor | mât, mâs | mâr | mâdar | mādar | mādar | mâtar | mâtar- | mad |
уста | fek | dev, fek/dem | xwlə | dap | dahân | dahân, rumb | åŋhânô, âh, åñh | dzyx | |||
име | name | nav/naw | num | nâm | num | nâm | nâm | nâman | nãman | nom | |
ноќ | şewe | şev/şew | špa | šap, shaw | sheow | shab | shab | xšap- | xšap- | æxsæv | |
отвори | akerdene | vekirin/kirdinewe | prānistəl, xlāsawəl | pabožagh, paç | vâ-hekârden | bâz-kardan | abâz-kardan | būxtaka- | būxta- | gom kænyn | |
мир | kotpy | aştî, aramî | rogha | ârâm | âshti, ârâmeš, ârâmî | âštih, râmīšn | râm, râmīšn | šiyâti- | râma- | fidyddzinad | |
свиња | xoz | beraz, xinzîr | xug, sēḍar | khug | xi | xūk | xūk | hū | xwy | ||
место | ja | cih/jê | dzāi | hend, jâgah | jâh/gâh | gâh | gâh | gâθu- | gâtu-, gâtav- | ran | |
чита | wendene | xwendin/xwêndin | lwastəl | wánagh | baxinden | xândan | xwândan | kæsyn | |||
вели | vatene | gotin/witin, gutin | wayəl | gushagh | baotena | goftan, gap(-zadan) | guftan, gōw-, wâxtan | gōw- | gaub- | mrû- | dzuryn |
сестра | wae | xweh, xweşk, xoe | xor | gwhâr | xâxer | xâhar/xwâhar | xwahar | x ̌aŋhar- "sister" | xo | ||
мал | qic | biçûk | kučnay, waṛukay, kamkay | gwand, hurd | pətik, bechuk, perushk | kuchak, kam, xurd, rîz | kam, rangas | kam | kamna- | kamna- | chysyl |
син | qij, lac | kur, law/kurr | zoi | baç, phusagh | pisser | pesar, pûr, baça | pur, pusar | puhr | puça | pūθra- | fyrt |
душа | gan | gan, gyan, rewan | arwā | rawân | ravân | rūwân, gyân | rūwân, gyân | urvan- | ud | ||
пролет | usar | bihar/behar | sparlay | bhârgâh | wehâr | bahâr | wahâr | vâhara- | θūravâhara- | ||
висок | berz | bilind/berz | lwaṛ, ǰəg | bwrz, buland | boland / bârez | buland, borz | bârež | barez- | bærzond | ||
десет | des | deh/de | las | deh | da | dah | dah | datha | dasa | dæs | |
три | hîrê | sê, sisê | drē | sey | se | se | sê | hrē | çi- | θri- | ærtæ |
село | dewe | gund/dê | kəlay | helk, kallag, dê | deh | deh, wis | wiž | dahyu- | vîs-, dahyu- | vîs | qæw |
сакам | waştene | xwestin/wîstin | ghux̌təl | lotagh | bexanen | xâstan | xwâstan | fændyn | |||
вода | owe | av/aw | obə | âp | ab | âb/aw | âb | âb | âpi | avô- | don |
кога | key | kengê/key, kengê | kəla | ked | kay | kay | ka | čim- | kæd | ||
ветер | va | ba | bād, siləi | gwáth | wâ | bâd | wâd | vâta- | dymgæ / wad | ||
волк | verg | gur/gurg | lewə, šarmux̌ | gurkh | varg | gorg | gurg | varka- | vehrka | birægh | |
жена | ceniye | jin | x̌ədza | jan | zhənya | zan | zan | žan | gǝnā, γnā, ǰaini-, | sylgojmag / us | |
година | serre | sal/sall | kāl | sâl | sâl | sâl | θard | ýâre, sarәd | az | ||
да/ не | ya / ne | erê, belê, a / na, no | wo (ao) / na, ya | ere / na | baleh, ârē, hā / na, nee | hâ / ney | hâ / ney | yâ / nay, mâ | yâ / noit, mâ | o / næ | |
вчера | vizêr | duh/dwênê | parun | zí | direz | diruz | dêrûž | diya(ka) | zyō | znon | |
македонски | зазански | курдски | паштунски | белуџиски | мазендерански | персиски | средноперсиски | партски | староперсиски | авестиски | осетски |
Наводи
- ↑ Windfuhr, Gernot. The Iranian languages. Routledge Taylor and Francis Group.
- ↑ Gordon, Raymond G., Jr. (ed.) (2005). „Report for Iranian languages“. Ethnologue: Languages of the World (Fifteenth. изд.). Dallas: SIL International.CS1-одржување: излишен текст: список на автори (link) CS1-одржување: ref=harv (link)
Поврзано
Надворешни врски
- Иранска лингвистика
- Иранско EFL списание
- Иранскии јазици
- Аудио и видео записи за над 50 јазици во Иран
- Иранските јазици на Ethnologue
- Ирански јазици
|