Смртна казна во Белорусија

Од Википедија — слободната енциклопедија
Европа има најголема концентрација на аболицирани држави (сина). Картата е актуелна од 2021 година
  Укината за сите прекршоци
  Ја задржува смртната казна
  Правна форма на казна, но има мораториум најмалку десет години
Европа има најголема концентрација на аболицирани држави (сина). Картата е актуелна од 2021 година



Смртна казна — законска казна во Белорусија. Најмалку четири погубувања биле извршени во земјата во 2018 година [1]

Позната и како исклучителна мерка на казна ( руски: Исключительная Мера Наказания, ИМН ),[2] казната е дел од правниот систем на земјата од стекнувањето независност од Советскиот Сојуз на 25 август 1991 година. Сегашниот национален устав ја пропишува оваа казна за „тешки злосторства“. Подоцнежните закони ги разјасниле конкретните кривични дела за кои може да се примени смртна казна. Смртната казна може да се изрече за злосторства што се случуваат против државата или против поединци. Неколку ненасилни злосторства може да се казнуваат и со смрт. Од 2021 година, Белорусија е единствената земја во Европа која продолжува да ја спроведува смртната казна.[3] Погубувањата се вршат со еден истрел во задниот дел од главата.

По референдумот за ова прашање, белоруската влада презела чекори за промена на начинот на изрекување и извршување на смртната казна.[4] Меѓународните организации, како што се Обединетите нации, ги критикувале методите што Белорусија ги користи при извршувањето на смртната казна. Употребата на смртна казна е еден од факторите што ја држи земјата надвор од Советот на Европа.[5]

Законодавство[уреди | уреди извор]

Членот 24 од Уставот на Белорусија вели дека:

До нејзиното укинување, смртната казна може да се применува во согласност со закон како исклучителна казна за особено тешки кривични дела и само во согласност со судска пресуда.[6]


Според Кривичниот законик на Република Белорусија, смртна казна може да се изрече за следниве дела:

Повеќето од пресудите за смртна казна се за убиство извршено под отежнувачки околности.[7] Судските постапки кои вклучуваат капитални случаи мора да вклучуваат „колегијално разгледување“, составено од еден судија и двајца народни проценувачи. Народните оценувачи се избираат од општата популација, слично на системот на поротата.[8]

Со текот на годините, бројот на прекршоци подобни за смртна казна и видот на осудените кои ги исполнуваат условите се намалуваат. Во 1993 година, четири економски злосторства што резултирале со смртни казни за време на советската ера биле отстранети од списокот на големи прекршоци со гласање на парламентот и истите биле заменети со затворски казни без условна слобода. Иако вкупниот број на категории на кривични дела кои се квалификуваат за смртна казна се намалил во ова време, Претседателскиот декрет бр. 21 издаден на 21 октомври 1997 година, додал „тероризам“ на списокот на смртни прекршоци[9] Кога Кривичниот законик бил ажуриран во 1999 година, бројот на тешки дела дополнително се намалил. Ова намалување било потпомогнато со воведувањето на доживотен затвор во декември 1997 година [4]

Од 1 март 1994 година, жените не се подобни за смртна казна, а лицата помлади од 18 години за време на кривичното дело или над 65 години во моментот на изрекувањето на пресудата се ослободени од смртна казна од јануари 2001 година [10] На оние кои се ментално болни може да им биде ублажена смртната казна.[11] Според член 84 од Уставот, претседателот „може да дава помилување на осудени граѓани“. Од 30 јуни 2003 година до 30 јуни 2005 година, претседателот Александар Лукашенко издал две помилувања на осудениците на смрт и одбил едно такво барање.[4]

Во 2000 година, Парламентарното собрание на Советот на Европа „најостро ги осуди погубувањато во Белорусија и изрази жалење поради фактот што Белорусија во моментов е единствената земја во Европа каде што смртната казна се спроведува и, згора на тоа, редовно и широко се спроведува“.

Белорусија е единствената европска земја која извршила погубувања во 21 век. Членовите на Европскиот совет во 2001 година предложиле Белорусија да ја укине смртната казна пред да може да поднесе барање за членство во Советот. Белорусија (како Белоруска ССР ) го потпишала Меѓународниот пакт за граѓански и политички права во 1973 година [12] Оваа конвенција, сепак, не ја укинува смртната казна, туку наметнува одредени услови за нејзино спроведување и употреба.

На 7 декември 2022 година, белоруските пратеници одобриле нацрт-закон со кој се казнува велепредавство меѓу службениците и воениот персонал со смртна казна. Предлог-законот вклучува и гонење за „ширење лажни информации што ги дискредитираат вооружените сили на Белорусија“.[13][14][15][16]

На 9 март 2023 година, претседателот Александар Лукашенко потпишал нацрт-закон со кој се дозволува употреба на смртна казна за функционери и воени лица осудени за велепредавство.[17]

Метод[уреди | уреди извор]

Пред да бидат погубени, сите затвореници на смртна казна се префрлаат во притворниот центар во Минск бр. 1 (СИЗО, или СИЗО бр. 1), во главниот град на земјата Минск.[18] Начинот на извршување на казната е со пукање. Џелатот е член на „одборот за извршување на казни“, кој го избира и подрачјето каде ќе се изврши погубувањето.[18] Според книгата „Одредот на смртта“ од Олег Алкаев, на денот на погубувањето осуденикот се пренесува на тајно место каде што службените лица му кажуваат дека сите негови жалби се одбиени. Потоа, осудениот со врзани очи заминува во блиската соба, каде што двајца вработени го принудуваат да клекне пред да биде погубен. Тогаш џелатот му пука на осуденикот во задниот дел од главата со пиштол ПБ-9 опремен со супресор. Според Алкаев, „Целата постапка, почнувајќи од објавата за одбиените жалби и завршувајќи со истрелот, не трае подолго од две минути“.[19]

Ова писмо е испратено во 2012 година до мајката на еден од сторителите на бомбашкиот напад во метрото во Минск во 2011 година за да ја извести дека нејзиниот син е погубен.

По извршувањето на казната, затворскиот лекар и други службени лица потврдуваат дека е извршено погубувањето по кое се изготвува потврда за неговата смрт. Посмртните останки на осудените се погребуваат тајно, а семејството е известено дека погубувањета е извршена. Полковник Олег Алкаев, поранешен директор на СИЗО бр. 1, тврдел дека во затворот се случиле околу 130 погубувања помеѓу 12/1996 и 05/2001 година, кога тој ја напуштил Белорусија и живеел во егзил во Берлин, Германија.[20]

Комитетот за човекови права на Обединетите нации го издал следново мислење за процесот на погубување во Белорусија, откако мајката на подоцна погубениот затвореник Антон Бондаренко побарала од Комитетот да го поштеди животот на нејзиниот син:

„[процесот има] ефект на заплашување или казнување на семејствата со намерно оставање во состојба на несигурност и ментална вознемиреност…[и дека првичните власти не ја известиле за закажаниот датум за погубување на нејзиниот син и нивното последователно упорно неизвестување за локацијата на гробот на нејзиниот син претставува нечовечко постапување кон авторот, што го прекршува членот 7 од Пактот [забранува тортура или сурово, нечовечко или понижувачко постапување или казнување]“.[21]

Број на погубувања[уреди | уреди извор]

Следува груба проценка на бројот на погубувања извршени од 1985 година, според белоруското Министерство за внатрешни работи (МВД):

  • 1985 – 21 – Белоруска ССР
  • 1986 – 10
  • 1987 – 12
  • 1988 – 12
  • 1989 – 5
  • 1990 – 20
  • 1991 – 14
  • 1992 – 24
  • 1993 – 20
  • 1994 – 24
  • 1995 – 46
  • 1997 – 46
  • 1998 – 47
  • 1999 – 13
  • 2000 – 4
  • 2001 – 7
  • 2007 – најмалку 1
  • 2008 – најмалку 4
  • 2009 – 0
  • 2010 – 2
  • 2011 – 2
  • 2012 – 1
  • 2013 – 3
  • 2014 – 3[22]
  • 2015 – 0
  • 2016 – 4
  • 2017 – 2[23][24]
  • 2018 – 4[25][26]
  • 2019 – 2
  • 2020 – 0
  • 2021 – 1
  • 2022 – 0

Точниот број на погубени луѓе во Белорусија не е познат, бидејќи последните документи објавени од белоруската влада биле во 2006 година [27] Покрај тоа, други извори, особено BelaPAN, објавиле малку поинакви податоци. BelaPAN, кратенката за Белоруска приватна новинска агенција, евидентирала 278 погубувања од 1992 до 2010 година со уште двајца мажи на смртна казна во септември 2010 година [28] Поради некои од практиките на МВД, како што е необјавување на гробовите на погубените, ова е прекршување на протоколот на Организацијата за безбедност и соработка во Европа за да се направат информации за смртната казна отворени за јавноста.[29]

Јавно мислење[уреди | уреди извор]

На референдумот во 1996 година, едно од седумте прашања било за укинување на смртната казна. Според резултатите од овој референдум, 80,44 отсто од Белорусите биле против аболицијата.[30] Меѓутоа, во времето на референдумот најдолгата расположлива затворска казна изнесувала 15 години. Оттогаш бил воведен доживотен затвор како казна (во декември 1997 година). Нема понови истражувања за да се утврди дали промената на максималната затворска казна влијаела на јавното расположение за смртната казна.[31]

Неодамна парламентарната специјална работна група најавила дека планира да спроведе истражување на јавното мислење, но овој зафат го презел Информативно-аналитичкиот центар со администрацијата на претседателот. Центарот го објавил својот извештај „Јавно мислење за активноста на органите за внатрешни работи на Република Белорусија“, во кој биле опфатени прашањата за смртната казна и ставовите на белоруските граѓани за укинувањето на смртната казна. Таа анкета покажала дека само 4,5% од испитаниците биле против смртната казна во сите случаи, 79,5% сметаат дека смртната казна е соодветна за барем некои тешки кривични дела и околу 10% имале потешкотии да одговорат на овие прашања или не дале мислење.[32]

Биле преземени неколку чекори кон намалување на наметнувањето на смртната казна во Белорусија. Законот на Република Белорусија од 31 декември 1997 година, додал член 22, кој дозволува „затвор доживотно (доживотен затвор) како алтернатива на смртната казна“. Оттогаш, смртната казна исто така е ограничена на мажи на возраст од 18 до 65 години [33]

Судски случаи[уреди | уреди извор]

На 11 март 2004 година, Уставниот суд на Република Белорусија дошол до заклучок дека два члена од Кривичниот законик се некомпатибилни со Уставот на Белорусија . Судот изјавил дека или претседателот или Националното собрание може да донесат одлука за суспендирање или целосно укинување на смртната казна.[34] Последователно, во октомври 2005 година, Собранието усвоило амандман на Кривичниот законик со кој се прогласува дека продолжувањето на употребата на смртната казна е само на привремена основа.[35]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Death penalty in 2018: Facts and figures“. April 10, 2019. Архивирано од изворникот на 2023-02-09. Посетено на April 13, 2019.
  2. ↑ „Authorities keep torturing death convict's mother“. Viasna Human Rights Centre. Minsk. 24 November 2014. Архивирано од изворникот на 31 August 2022. Посетено на 31 August 2022.
  3. ↑ Amnesty International- Document- Commonwealth of Independent states: Belarus- the last executioner
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Embassy of Belarus in the United Kingdom Capital Punishment in Belarus and Changes of Belarus Criminal Legislation related thereto Архивирано на 19 декември 2007 г.. Retrieved May 29, 2007.
  5. ↑ Belpan (April 5, 2001). „Seminar on death penalty abolition held in Brest“. BrestOnline. Архивирано од изворникот на February 9, 2006. Посетено на November 3, 2007.
  6. ↑ Constitution of the Republic of Belarus Архивирано на 4 ноември 2010 г.. Accessed on September 5, 2005.
  7. ↑ газете «Труд-7» (November 6, 2002). Смертная казнь (руски). BrestOnline. Посетено на November 3, 2007. [мртва врска]
  8. ↑ „DECISION OF THE CONSTITUTIONAL COURT OF THE REPUBLIC OF BELARUS OF 17.04.2001 No. D-114/2001“. Constitutional Court of the Republic of Belarus. April 17, 2001. Архивирано од изворникот на October 6, 2007. Посетено на March 11, 2008.
  9. ↑ Amnesty International (November 10, 1997). „Belarus: Findings of Human Rights Committee confirm worsening human rights situation“. Архивирано од изворникот на April 1, 2006. Посетено на November 3, 2007.
  10. ↑ Уголовный кодекс Республики Беларусь (руски). April 2, 2006. Архивирано од изворникот на 2022-01-18. Посетено на November 3, 2007.
  11. ↑ „The Death Penalty in the OSCE Area. Background paper 2013“. OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights. 2013. Посетено на December 9, 2015."The Death Penalty in the OSCE Area. Background paper 2013". OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights. 2013. Retrieved December 9, 2015.
  12. ↑ United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights. Signatory nations of the ICCPR Архивирано на 26 септември 2007 г.. Retrieved May 29, 2007.
  13. ↑ „Belarusian Lawmakers Approve Death Penalty for High Treason by Officials, Military“. Radiofreeeurope/Radioliberty.
  14. ↑ „Belarus wants to bring in death penalty for 'high treason'“. December 7, 2022.
  15. ↑ „Belarus Seeks Death Penalty for Treasonous Officials and Soldiers“. U.S. News & World Report. 2022-12-07. Архивирано од изворникот на 2022-12-11. Посетено на 2023-02-17.
  16. ↑ „Belarus gives first endorsement of death penalty for servicemen convicted of treason“. MSN.
  17. ↑ „Belarus approves death penalty for officials convicted of high treason“. CNA (англиски). Посетено на 2023-03-09.
  18. ↑ 18,0 18,1 Human Rights Committee (April 24, 2003). „Communication No 887/1999 : Belarus. 24/04/2003“. United Nations Organization. Архивирано од изворникот на 2012-10-23. Посетено на November 3, 2007.
  19. ↑ Gypsy Laborer Faces Execution In Belarus CBS News, October 13, 2009
  20. ↑ „Belarus Executioner Accuses President of Murder“. Reuters. August 29, 2001. Архивирано од изворникот на January 16, 2002. Посетено на November 3, 2007.
  21. ↑ Human Rights Committee (2003). „Communication No 886/1999 : Belarus. 28/04/2003“. United Nations. Архивирано од изворникот на 2012-10-23. Посетено на November 17, 2007.
  22. ↑ Spring 96 (2014). „Death verdics in Belarus since 1990“. Архивирано од изворникот на 2022-12-04. Посетено на May 12, 2014.
  23. ↑ „Belarus Carries Out First Execution This Year; EU Urges Moratorium“. Radio Free Europe/Radio Liberty. May 6, 2017. Архивирано од изворникот на 2021-12-02.
  24. ↑ „Правозащитный центр "Весна"“. spring96.org. Архивирано од изворникот на 2022-10-08.
  25. ↑ „EU, Council Of Europe Condemn New Executions In Belarus“. Radio Free Europe/Radio Liberty. May 31, 2018. Архивирано од изворникот на 2022-08-17.
  26. ↑ „Двух белорусов казнили за убийства и махинации с квартирами. страница 2 :: NoNaMe“. Архивирано од изворникот на December 2, 2018. Посетено на December 3, 2018.
  27. ↑ International Helsinki Federation for Human Rights (2006). „IHF Intervention to the 2006 OSCE Human Dimension Implementation Meeting“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на February 29, 2008. Посетено на November 17, 2007.
  28. ↑ Kania, Richard R. E., and Lyuba Pervushina, "The Death Penalty in Belarus," paper for the Southern Criminal Justice Association 2010 Annual Meeting, Clearwater Beach, Florida
  29. ↑ „OSCE Comments on the Death Penalty“ (PDF). Organization for Security and Cooperation in Europe. 1994. Архивирано од изворникот (PDF) на February 29, 2008. Посетено на November 17, 2007.
  30. ↑ Центральной комиссии Республики Беларусь по выборам и проведению республиканских референдумов (руски). 1996. Архивирано од изворникот на October 19, 2007. Посетено на November 17, 2007.
  31. ↑ "Belarus and Uzbekistan: the last executioners Архивирано на {{{2}}}.." Amnesty International. Accessed on September 5, 2005.
  32. ↑ Prudnikova, Olga (2010) "The Question Connected with Death Punishment Will Be Solved After the Elections?" Svobodnye Novosti Plus, 11.08.2010–18 August 2010, p. 12: (www.naviny.by)
  33. ↑ Kadushkin, S. (2002) "Death Penalty and Its Alternative in the Legislation of the Republic of Belarus," Yustitsiya of Belarus, 3
  34. ↑ Judgment of the Constitutional Court of March 11, 2004 Архивирано на {{{2}}}. On the conformity between the Constitution of the Republic of Belarus, the international treaties to which the Republic of Belarus is a party and the provisions of the Criminal Code of the Republic of Belarus stipulating application of the death penalty as a punishment, accessed on May 28, 2006.
  35. ↑ Belarus amends criminal code Архивирано на {{{2}}}. Interfax on October 26, 2005, accessed on May 28, 2006.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Смртна казна во Европа
Суверени
држави
Делумно
признаени
Зависни
и др. територии
Други целини
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Смртна_казна_во_Белорусија&oldid=5108322“