Сетeла Штајнбах
Ана Марија (Сетeла) Штајнбах (23 декември 1934, Бухтен – 31 јули 1944) била холандска девојка која била убиена со гас во логорот за истребување Аушвиц-Биркенау во нацистичка Германија. Првично идентификувана како холандска Еврејка, нејзиниот личен идентитет и поврзаноста со групата Синти од ромскиот народ биле откриени во 1994 година.
Живот[уреди | уреди извор]
Штајнбах е родена во Хексенберг (сега дел од Херлен, во јужен Лимбург) како ќерка на трговец и виолинист. На 14 мај 1944 година, во цела Холандија била организирана рација против Ромите.[1] Штајнбах била уапсена во Ајндховен. Истиот ден, таа пристигнала со уште 577 луѓе во концентрациониот логор Вестерборк . На двесте седумдесет и девет лица им било дозволено повторно да заминат бидејќи иако живееле во приколки, тие не биле Роми. Во Вестерборк, главата на Штајнбах била избричена како превентивна мерка против вошките. Како и другите девојки и жени Ромки, таа носела искинат чаршаф околу главата за да ја покрие ќелавата глава.
На 19 мај Сетела била пренесена заедно со 244 други Роми до Аушвиц-Биркенау во воз во кој имало и еврејски затвореници. Непосредно пред да се затворат вратите, таа низ отворот зјапала во куче кое минувало или во германските војници. Рудолф Бреслауер, еврејски затвореник во Вестерборк, кој снимал филм по наредба на командантот на германскиот логор, ја снимил сликата на страшниот поглед на Сетела како гледа надвор од вагонот. Краса Вагнер била во истиот вагон и ја слушнала мајката на Сетела како го извикува нејзиното име и ја предупредила да ја извади главата од отворот. Вагнер го преживеала Аушвиц и успеала да ја идентификува Сетела во 1994 година.
Смрт[уреди | уреди извор]
На 22 мај, холандските Роми, меѓу кои и Штајнбах, пристигнале во Аушвиц-Биркенау. Биле регистрирани и однесени во ромскиот дел. Ромите кои биле способни за работа биле однесени во фабрики за муниција во Германија. Останатите три илјади Роми биле убиени со гас во периодот од јули до 3 август. Стајнбах, нејзината мајка, двајца браќа, две сестри, тетка, двајца внуци и внука биле дел од оваа последна група. Од семејството Штајнбах преживеал само таткото; умрел во 1946 година и бил погребан на гробиштата во Мастрихт .
Наследство[уреди | уреди извор]
По војната, фрагментот од седум секунди во филмот на Бреслауер бил искористен во многу документарни филмови. Сликата на анонимната млада девојка која зјапа од вагонот полн со страв и требаше да биде пренесена во Аушвиц стана икона на холокаустот. До 1994 година, таа била позната само како „девојката со наметка“. Се претпоставувало дека таа е Еврејка, бидејќи долги години не се обрнувало многу внимание на геноцидот на 500.000 до 1.500.000 Роми кои биле убиени од Германците во Порајмос низ Европа.[2]
Во декември 1992 година, холандската новинар Аад Вагенар започнал да го истражува нејзиниот идентитет. Следејќи го бројот од надворешната страна на вагонот, број 10, 16 или 18, описот на вагонот и идентитетот на еден куфер што се појавува на снимката, тој брзо открил дека транспортот се случил на 19 мај 1944 година и дека тоа бил мешан транспорт на холандски Роми и Евреи. На 7 февруари 1994 година во камп за приколки во Шпијкенисе, Краса Вагнер успеала да се сети и да го открие името на Сетела Штајнбах.
Потрагата по идентитетот на Сетела Штајнбах била документирана во документарниот филм на Cherry Duyns холандски: Settela, gezicht van het verleden (1994). Вагенар го објавил своето истражување во книгата холандски: Settela; het meisje heeft haar naam terug" ; "Сетела - девојката го доби своето име".[3]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Сетeла Штајнбах на Ризницата ?
- ↑ „Holocaust Memorial Day Trust | Anna Maria 'Settela' Steinbach“ (англиски). Посетено на 8 January 2021.
- ↑ „Romanies and the Holocaust: A Reevaluation and an Overview“. Radoc.net. Архивирано од изворникот на 2016-03-05. Посетено на 9 August 2012.
- ↑ Wagenaar, Aad (24 септември 2016). Settela (англиски). Преведено од Eliot, Janna (Second English. изд.). Lamorna Publications. ISBN 978-0993389825. OCLC 1004963444. OL 33058449M.