Септуагинта
_(The_S.S._Teacher%27s_Edition-The_Holy_Bible).jpg)
Септуагинта (латински: Septuaginta — „седумдесет“, скрат. LXX; старогрчки: οὶ Ὀ)[1] или Превод на седумдесетте толкувачи (од Interpretatio Septuaginta Seniorum) — старогрчки превод на Танахот (еврејската Библија). Нејзиното име доаѓа од латинскиот збор за „седумдесет“, што се однесува на традицијата дека седумдесет или седумдесет и двајца еврејски ученици работеле на преводот. Преводот е направен помеѓу III и II век пр. н. е. во Александрија, главен центар на еврејскиот живот и наука во Египет.
Септуагинтата била широко користена од Евреите што зборувале грчки и од раните христијани. Играла значајна улога во ранохристијанската црква бидејќи многу од старозаветните цитати што се наоѓаат во Новиот завет се преземени од оваа грчка верзија. Денес, Септуагинтата е важен текст за изучување на историјата на Библијата и за да се разбере како раните еврејски и христијански заедници ги толкувале светите списи.
Содржина
[уреди | уреди извор]Состав на јудејскиот канон и Септуагинтата
[уреди | уреди извор]Според преданието, јудејскиот канон главно бил составен околу V век пр. н. е. Ова го направиле пророците Ездра и Неемија откако еврејскиот народ се вратил од вавилонско заробеништво. Се верува дека Ездра им го дал конечниот облик на првите пет книги од Библијата (Петокнижјето).[2]
Во тоа време, имало група наречена Големото собрание, која работела на верски прашања и се грижела текстовите да бидат правилно копирани. Ова собрание постоело до околу 270-тите пр. н. е. Кога завршило Големото собрание, преводот на Септуагинтата (грчка верзија на Танахот) започнал во 280-тите пр. н. е. Се смета дека некои од членовите на Големото собрание може да отишле во Александрија за да помогнат со овој превод.
Древните јудејски текстови биле малку поинакви од оние што ги имаме денес. На пример, Книгата на Варух, која се читала во синагогите на посебен ден и била вклучена во Септуагинтата, не е дел од современиот јудејски канон.
Најраните сведенија за јудејскиот канон доаѓаат од писатели како Филон Александриски, Јосиф Флавиј и ранохристијански автори. Поделбата на Библијата на три дела, позната како Танах, е спомната во Евангелието по Лука (Лк. 24:44). Меѓутоа, преведувачите на Септуагинтата не биле свесни за оваа поделба. Подоцнежните личности како Кирил Александриски и Григориј Назијанзанин ја поделиле Септуагинтата на 12 историски книги (вклучувајќи го и Петокнижјето), 5 поетски книги и 5 пророчки книги. Епифаниј Кипарски и Јован Дамаскин го поделиле Стариот завет во 4 категории: правен, поетски, историски и пророчки, со по 5 книги во секоја категорија. Некои рани црковни отци користеле поделба што одговарала на бројот на буквите во еврејската азбука (односно 22).
Латинојазичниот Запад, вклучувајќи ги и личностите како Климент Римски, папата Дамас I, Ориген, Кипријан Картагински и Климент Александриски, користел поширок комплет на книги. Во времето на Ориген, веќе постоела разлика помеѓу книгите што се сметаат за канонски и оние што се користат во црковните служби. Александрискиот канон обично вклучувал 39 книги, но поделбите биле различни. На пример, Августин Аврелиј броел 44 книги во Стариот завет.
Развојот на јудејскиот канон на арамејски и еврејски отишол во друга насока: по уништувањето на Храмот во 70 г., Јоханан бен Закаи го преселил Синедрионот (собрание) во Јавне и основал центар за проучување на Тората. Со губењето на преписот на Светото писмо во Храмот и подемот на христијанството, еврејските ученици се сосредоточувале на стандардизирање на библискиот текст. Овој напор бил клучен во развојот на масоретската традиција, која е основа за современиот Танах. Меѓутоа, според документите пронајдени во каирската гениза, книгите што не биле вклучени во канонот продолжиле да ги користат еврејските заедници уште неколку векови. Овој процес на користење и прифаќање на различни текстови бил сличен и во христијанството и во јудаизмот.[3]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Definition of SEPTUAGINT“. www.merriam-webster.com (англиски). Посетено на 2024-08-07.
- ↑ Юнгеров П. А. Введение в Ветхий Завет. — М. : Православный Свято-Тихоновский богословский институт, 2003. — Т. 1. Общее историко-критическое введение в Священные Ветхозаветные книги. — стр. 443 — ISBN 5-7429-0189-5. (руски)
- ↑ Вевюрко И. С. Септуагинта: древнегреческий текст Ветхого Завета в истории религиозной мысли. — М. : Издательство Московского университета, 2013. — стр. 973 — ISBN 978-5-211-06400-3. (руски)
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
- Elpenor's Bilingual (Greek/English) Septuagint Old Testament Greek text (full polytonic unicode version) and English translation side by side. Greek text as used by the Eastern Orthodox Churches.
- Titus Text Collection: Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes (advanced research tool)
- Septuagint published by the Church of Greece
- Plain text of the whole LXX
- Bible Resource Pages Архивирано на 24 мај 2007 г. – contains Septuagint texts (with diacritics) side-by-side with English translations
- The Septuagint in Greek as a Microsoft Word document. Introduction and book abbreviations in Latin. Non-free Antioch (Vusillus Old Face, Vusillus) TrueType font file required.
- The New English Translation of the Septuagint (NETS), electronic edition
- LXX2012: Septuagint in American English 2012 – The Septuagint with Apocrypha, translated from Greek to English by Sir Lancelot C. L. Brenton and published in 1885, with some language updates by Michael Paul Johnson in 2012 (American English)