Прејди на содржината

Септуагинта

Од Википедија — слободната енциклопедија
Септуагинтата вклучува текстови како колоната од 1 Ездра 2:1–8 од Ватиканскиот ракопис, клучен ракопис од средината на IV век. Овој ракопис, кој се чува во Ватиканската апостолска библиотека, е клучен за создавање точни верзии на Септуагинтата.

Септуагинта (латински: Septuaginta — „седумдесет“, скрат. LXX; старогрчки: οὶ Ὀ)[1] или Превод на седумдесетте толкувачи (од Interpretatio Septuaginta Seniorum) — старогрчки превод на Танахот (еврејската Библија). Нејзиното име доаѓа од латинскиот збор за „седумдесет“, што се однесува на традицијата дека седумдесет или седумдесет и двајца еврејски ученици работеле на преводот. Преводот е направен помеѓу III и II век пр. н. е. во Александрија, главен центар на еврејскиот живот и наука во Египет.

Септуагинтата била широко користена од Евреите што зборувале грчки и од раните христијани. Играла значајна улога во ранохристијанската црква бидејќи многу од старозаветните цитати што се наоѓаат во Новиот завет се преземени од оваа грчка верзија. Денес, Септуагинтата е важен текст за изучување на историјата на Библијата и за да се разбере како раните еврејски и христијански заедници ги толкувале светите списи.

Содржина

[уреди | уреди извор]

Состав на јудејскиот канон и Септуагинтата

[уреди | уреди извор]

Според преданието, јудејскиот канон главно бил составен околу V век пр. н. е. Ова го направиле пророците Ездра и Неемија откако еврејскиот народ се вратил од вавилонско заробеништво. Се верува дека Ездра им го дал конечниот облик на првите пет книги од Библијата (Петокнижјето).[2]

Во тоа време, имало група наречена Големото собрание, која работела на верски прашања и се грижела текстовите да бидат правилно копирани. Ова собрание постоело до околу 270-тите пр. н. е. Кога завршило Големото собрание, преводот на Септуагинтата (грчка верзија на Танахот) започнал во 280-тите пр. н. е. Се смета дека некои од членовите на Големото собрание може да отишле во Александрија за да помогнат со овој превод.

Древните јудејски текстови биле малку поинакви од оние што ги имаме денес. На пример, Книгата на Варух, која се читала во синагогите на посебен ден и била вклучена во Септуагинтата, не е дел од современиот јудејски канон.

Најраните сведенија за јудејскиот канон доаѓаат од писатели како Филон Александриски, Јосиф Флавиј и ранохристијански автори. Поделбата на Библијата на три дела, позната како Танах, е спомната во Евангелието по Лука (Лк. 24:44). Меѓутоа, преведувачите на Септуагинтата не биле свесни за оваа поделба. Подоцнежните личности како Кирил Александриски и Григориј Назијанзанин ја поделиле Септуагинтата на 12 историски книги (вклучувајќи го и Петокнижјето), 5 поетски книги и 5 пророчки книги. Епифаниј Кипарски и Јован Дамаскин го поделиле Стариот завет во 4 категории: правен, поетски, историски и пророчки, со по 5 книги во секоја категорија. Некои рани црковни отци користеле поделба што одговарала на бројот на буквите во еврејската азбука (односно 22).

Латинојазичниот Запад, вклучувајќи ги и личностите како Климент Римски, папата Дамас I, Ориген, Кипријан Картагински и Климент Александриски, користел поширок комплет на книги. Во времето на Ориген, веќе постоела разлика помеѓу книгите што се сметаат за канонски и оние што се користат во црковните служби. Александрискиот канон обично вклучувал 39 книги, но поделбите биле различни. На пример, Августин Аврелиј броел 44 книги во Стариот завет.

Развојот на јудејскиот канон на арамејски и еврејски отишол во друга насока: по уништувањето на Храмот во 70 г., Јоханан бен Закаи го преселил Синедрионот (собрание) во Јавне и основал центар за проучување на Тората. Со губењето на преписот на Светото писмо во Храмот и подемот на христијанството, еврејските ученици се сосредоточувале на стандардизирање на библискиот текст. Овој напор бил клучен во развојот на масоретската традиција, која е основа за современиот Танах. Меѓутоа, според документите пронајдени во каирската гениза, книгите што не биле вклучени во канонот продолжиле да ги користат еврејските заедници уште неколку векови. Овој процес на користење и прифаќање на различни текстови бил сличен и во христијанството и во јудаизмот.[3]

  1. „Definition of SEPTUAGINT“. www.merriam-webster.com (англиски). Посетено на 2024-08-07.
  2. Юнгеров П. А. Введение в Ветхий Завет. — М. : Православный Свято-Тихоновский богословский институт, 2003. — Т. 1. Общее историко-критическое введение в Священные Ветхозаветные книги. — стр. 443 — ISBN 5-7429-0189-5. (руски)
  3. Вевюрко И. С. Септуагинта: древнегреческий текст Ветхого Завета в истории религиозной мысли. — М. : Издательство Московского университета, 2013. — стр. 973 — ISBN 978-5-211-06400-3. (руски)

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Викиизвор
Викиизвор
Викиизворот на грчки има изворна содржина поврзана со оваа статија: