Рибизла
Рибизла | |
---|---|
![]() | |
див огрозд (Ribes divaricatum) | |
Научна класификација | |
Царство: | Растенија |
Нерангирано: | Скриеносеменици |
Нерангирано: | Евдикоти |
Нерангирано: | Јадрени евдикоти |
Ред: | Каменоломовидни |
Семејство: | Огрозди DC. |
Род: | Рибизла L. |
Видови | |
во текстот. |
Рибизла (науч. Ribes) — род од околу 150 видови на цветни растенија со потекло умерените краишта на северната полутопка. Се смета за единствениот род од семејствотото на огроздите (Grossulariaceae). Признаени се 7 подродови.
Некои таксономи го ставаат огроздот во посебен род Grossularia.
Употреба[уреди | уреди извор]
Храна[уреди | уреди извор]
Во ова семејство спаѓаат рибизлите, и тоа јадливите (црна рибизла, црвена рибизла и бела рибизла), огроздот, како и многу други украсни растенија.
Рибизлите се храна за ларвите на некои видови пеперуги. Рибизлата се послужува како десерт. Од рибизлите се прави мармалад, џем, желе, сируп или многу барани овошни сокови, и тоа од црната и црвената рибизла. Рибизлата се користи во слаткарството и во кулинарството како додаток во овошните салати. Познато е и виното од рибизла.
Лекување[уреди | уреди извор]
Коренот и семките на рибизлата содржат доста гама-линоленска киселина, делотворна како добар лек предменструален синдром.[1] Црната и црвената рибизла се мали и вкусни бобинки кои доколку ги конзумирате редовно, вашето здравје навистина ќе се подобри. Црната рибизла е билка која наликува на црвената, а разликата е во тоа што листовите на црната рибизла од долниот дел имаат маслени жлезди. Рибизлата има лековито дејство со оглед на количината на витамин Ц, а плодот на црната рибила спречува и оздравува од тешки инфекции, пред сè од воспаление на белите дробови. Плодовите и сокот се многу корисни кај бубрежните болести и грчевитите болки на органите на дигестија.
Се препорачува за зајакнување и чистење на крвта. Листовите ја покренуваат работата на бубрезите и делуваат корисно кај сите појави на ревматските болести и гихтот, и кај згрутчувањето на крвта во крвните садови. Чајот од листовите на црната рибизла се препорачува кај водена болест, болно мокрење, пролив, мигрена, грчевито кашлање, како и против создавање на болести на мочниот меур. Црвната рибизла е грмушеста билка со висина од 1 до 2 метри, зависно од тлото и положбата. Некои видови растат во облик на мало дрвце кое има многу кршливи гранки.
Зеленкасто-жолтите цветови висат од гроздови. Големината на бобинките изнесува 5 до 7 сантиметри. Многу се сочни и во месото на плодот се наоѓаат долгнавести семки. Билката е без мирис, а бобинките на црвена рибизла го засилуваат апетитот, делуваат на зголемено излачување на жлездата за плунка, а поради многуте семки кои не се разградуваат ја регулираат работата на цревата.Имаат киселкасто-сладок и освежувачки вкус[2].
Во Република Македонија[уреди | уреди извор]
Во Република Македонија, плантажно се одгледуваат црната, црвената и во помала мера, белата рибизла.[3]
Природно се застапени огроздот (Ribes grossularia), планинската рибизла (Ribes alpinum), многуцветната рибизла (Ribes multiflorum) и рибизлата камењарка (Ribes petraeum).[4]
Некои видови[уреди | уреди извор]
- Ribes acerifolium T.J Howell
јаворолисна рибизла - Ribes achurjani Mulk.
- Ribes aciculare Sm.
трнлив огрозд - Ribes acidum Turcz. ex Pojark.
- Ribes acuminatum Wall. ex G.Don
- Ribes affine Kunth
- Ribes albifolium Ruiz & Pav.
- Ribes albinervium Michx.
- Ribes alpestre Wall. ex Decne.
- Ribes alpestris (Decne) A.Berger
ограден огрозд - Ribes alpinum L.
планинска рибизла - Ribes altamirani Jancz.
- Ribes altissimum Turcz. ex Pojark.
опашеста рибизла - Ribes amarum McClatchie
горчлив оргозд - Ribes ambiguum Maxim.
- Ribes americanum Mill.
американска рибизла - Ribes amictum Greene
- Ribes andicola Jancz.
- Ribes aridum Greene
- Ribes armenum Pojark.
- Ribes ascendens Eastw.
- Ribes atropurpureum C.A.Mey.
- Ribes aucheziense Jancz.
- Ribes aureum Pursh
златна рибизла - Ribes austroecuadorense Freire-Fierro
- Ribes bethmontii Jancz.
- Ribes binominatum A.Heller
наземен огрозд - Ribes bracteosum Douglas ex Hook.
смрдлива рибизла - Ribes burejense F.Schmidt
- Ribes californicum Hook. & Arn.
калифорниски огрозд - Ribes canthariforme Wiggins
моренска рибизла - Ribes cereum Douglas
житна рибизла - Ribes ciliatum Humb. & Bonpl.
- Ribes coloradense Cov.
колорадска рибизла - Ribes cruentum Greene
сјајнолисна рибизла - Ribes curvatum Small
гранитен огрозд - Ribes cynosbati L.
боцкав огрозд - Ribes diacanthum Pall.
сибирска рибизла - Ribes dikuscha Fisch. ex Turcz.
- Ribes distans Jancz.
светлоцрвена рибизла - Ribes divaricatum Douglas
див огрозд - Ribes echinellum (Cov.) Rehder
микасучки огрозд - Ribes emodense Rehder
мазна рибизла камењарка - Ribes erythrocarpum Coville & Leiberg
кратерлековска рибизла - Ribes fasciculatum Siebold & Zucc.
јапонска рибизла - Ribes floridum L'Hér..
- Ribes fragrans Pall.
мирисна рибизла - Ribes fuscescens (Jancz.) Jancz.
- Ribes futurum Jancz.
- Ribes gardonianum Lem.
- Ribes gayanum (Spach) Steud.
кожнолисна рибизла - Ribes giraldii Jancz.
- Ribes glabricalycinum L.T.Lu
- Ribes glabrifolium L.T.Lu
- Ribes glaciale Wallich
ледничка рибизла - Ribes glanduliferum A.Heller
- Ribes glandulosum Grauer ex Weber
бела рибизла - Ribes glaucescens Eastw.
- Ribes glutinosum Benth.
- Ribes gongshanense T.C.Ku
- Ribes goodingii M.E.Peck
- Ribes gracile Michx.
- Ribes grande Rose
- Ribes grantii A.Heller
- Ribes graveolens Bunge.
- Ribes greeneianum A.Heller
- Ribes griffithii Hook.f. & Thomson
- Ribes grossularia L.
[ синон. на R.uva-crispa ] - Ribes grossularioides Maxim.
јапонски огрозд - Ribes guangxiense C.Z.Gao
- Ribes hallii Jancz.
- Ribes haoi C.Y.Yang & Han
- Ribes hartwegianum Jancz.
- Ribes hendersonii C.L.Hitchc.
- Ribes henryi Franch.
- Ribes hesperium McClatchie
- Ribes heterotrichum C.A.Mey.
- Ribes himalense Royle ex Decne.
- Ribes hirtellum Michx.
северноамерикански огрозд - Ribes hirticaule J.F.Macbr.
- Ribes hirtum Willd. ex Roem. & Schult.
- Ribes hispidulum (Jancz.) Pojark.
- Ribes hittellianum Eastw.
- Ribes holocericeum Otto & A.Dietr.
- Ribes horridum Rupr.
трнлива рибизла - Ribes houghtonianum Jancz.
- Ribes howellii Greene
- Ribes hudsonianum Richards
хадсонска рибизла - Ribes humile Jancz.
- Ribes hunanense Chang Y.Yang & C.J.Qi
- Ribes huronense Rydb.
- Ribes hysterix Eastw.
- Ribes incarnatum Wedd.
- Ribes incertum J.F.Macbr.
- Ribes indecorum Eastw.
белоцветна рибизла - Ribes inebrians Lindl.
- Ribes inerme Rydb.
белостеблен огрозд - Ribes integrifolium Phil.
- Ribes intermedium Tausch
- Ribes irriguum Douglas
- Ribes janczewskii Pojark.
- Ribes japonicum Maxim.
јапонска црна рибизла - Ribes jessoniae Stapf.
- Ribes jorullense Kunth
- Ribes kansuense K.S.Hao
- Ribes kialanum Jancz.
- Ribes koehneanum Jancz.
- Ribes kolymense (Trautv.) Kom.
- Ribes komarovii Pojark.
- Ribes kunthii Berland.
- Ribes laciniatum Hook.f. & Thomson
- Ribes lacustre (Pers.) Poir.
блатна рибизла - Ribes lasianthum Greene
планински огрозд - Ribes latifolium Jancz.
широколисна рибизла - Ribes laurifolium Jancz.
зимзелена рибизла - Ribes laxiflorum Pursh
развлечена рибизла - Ribes lehmannii Jancz.
- Ribes leiobotrys Koehne
- Ribes lentum (M.E.Jones) Coville & Rose
- Ribes leptanthum A.Gray
нежноцветен огрозд - Ribes leptosma (Coville) Fedde
- Ribes leptosmum (Coville) Standl.
- Ribes leucoderme A.Heller
- Ribes lindeni Jancz.
- Ribes liouanum Kitag.
- Ribes lioui C.Wang & Chang Y.Yang
- Ribes lobbii A.Gray
леплив огрозд - Ribes longeracemosum Franch.
тибетска рибизла - Ribes longiflorum Nutt.
- Ribes lucarense Phil.
- Ribes luridum Hook. & Thoms.
Purple Currant - Ribes luteynii Weigend
- Ribes macrobotrys Ruiz & Pav.
- Ribes macrocalyx Hance
- Ribes macrostachyum Jancz.
- Ribes magellanicum Poir.
- Ribes malvaceum Sm.
чапаралска рибизла - Ribes malvifolium Pojark.
- Ribes mandschuricum (Maxim.) Komarov
манџурска рибизла - Ribes mariposanum Congdon
- Ribes marshallii Greene
Маршалов огрозд - Ribes maximowiczianum Kom.
- Ribes maximowiczii Batal.
- Ribes melananthum Boiss. & Hohen.
- Ribes melancholicum Siev. ex Pall.
- Ribes menziesii Pursh
клисурен огрозд - Ribes mescalerium Coville
мескалерска рибизла - Ribes mexicanum Spreng.
- Ribes meyeri Maxim.
Мејерова рибизла - Ribes micranthum Phil.
- Ribes microphyllum Kunth
- Ribes migratorium Suksd.
- Ribes missouriense Nutt.
мисурски огрозд - Ribes mogollonicum Greene
- Ribes molle (A.Gray) Howell
- Ribes montanum Howell
- Ribes monticola K.Koch
- Ribes montigenum McClat.
огроздна рибизла - Ribes moupinense Franch.
- Ribes multiflorum Kit.
многуцветна рибизла - Ribes nanophyllum Freire-Fierro & L.Endara
- Ribes neglectum Rose
- Ribes nelsonii Coville & Rose
- Ribes nemorosum Phil.
- Ribes nevadense Kellogg
невадска рибизла - Ribes nigrum L.
црна рибизла - Ribes nitidissima Neger.
- Ribes niveum Lindl.
снежна рибизла - Ribes non-scriptum (A.Berger) Standl.
- Ribes occidentale Hook. & Arn.
- Ribes odoratissimum M.McMahon ex True
- Ribes odoratum H.L.Wendl.
[ синон. на R.aureum ] - Ribes oligacanthum Eastw.
- Ribes orientale Desf.
сибирска рибизла - Ribes orizabae Rose
- Ribes ovalifolium Jancz.
- Ribes ovallei Phil.
- Ribes oxyacanthoides L.
канадски огрозд - Ribes pachyadenium Hand.-Mazz.
- Ribes pachysandroides Oliv.
- Ribes palczewskii (Jancz.) Pojark.
Палчевскиева рибизла - Ribes pallidiflorum Pojark.
- Ribes palmeri Vasey & Rose
- Ribes panctatum Ruiz & Pav.
- Ribes parishii A.Heller
- Ribes parviflorum Wedd.
- Ribes parvifolium Phil.
- Ribes parvulum (A.Gray) Rydb.
- Ribes pauciflorum Turcz. ex Pojark.
малкуцветна рибизла - Ribes pensylvanicum Lam.
- Ribes pentlandii Britton
- Ribes peruvianum Jancz.
- Ribes petiolare Fisch.
- Ribes petraeum Wulf.
рибизла камењарка - Ribes pinetorum Greene
портокалова рибизла - Ribes polyanthum Phil.
- Ribes polystachyum A.Berger
- Ribes praecox J.F.Macbr.
- Ribes pringlei Rose
- Ribes procumbens Pall.
развлечена црвена рибизла - Ribes propinquum Turcz.
- Ribes pseudofasciculatum K.S.Hao
- Ribes pulchellum Turcz.
- Ribes purpurascens A.Heller
- Ribes purpusii Koehne ex Blank.
- Ribes quercetorum Greene
огрозд камењар - Ribes reclinatum L.
- Ribes recurvatum Michx.
- Ribes reniforme Nutt.
- Ribes repens A.I.Baranov
- Ribes roezlii Reg.
Рецлов огрозд - Ribes rosthornii Diels
- Ribes rotundifolium Michx.
облолисен огрозд - Ribes rubrisepalum L.T.Lu
- Ribes rubrum L.
црвена рибизла - Ribes rugosum Coville & Rose
- Ribes ruizii Rehder.
- Ribes sachalinense (F.Schmidt) Nakai
- Ribes sanguineum Pursh
крвава рибизла - Ribes sardoum Martelli
сардинска рибизла - Ribes sativum Syme
[ синон. на R.silvestre ] - Ribes saxatile Pall.
- Ribes saximontanum E.E.Nelson
- Ribes saxosum Hook.
- Ribes scandicum Hedl.
- Ribes scuphamii Eastw.
- Ribes senile (Coville) Standl.
- Ribes sericeum Eastw.
луциски огрозд - Ribes setchuense Jancz.
- Ribes setosum Lindl.
Missouri Currant - Ribes silvestre (Lam.) Mert. & Koch
Woodland Currant - Ribes sinanense F.Maek.
Chinese Gooseberry - Ribes soulieanum Jancz.
- Ribes spathianum Koehne
- Ribes speciosum Pursh
фухсоцветен огрозд - Ribes spicatum Robson
северна рибизла - Ribes stanfordii Elmer
- Ribes steinbachiorum Weigend & Binder
- Ribes stenocarpum Maxim.
тесноплодна рибизла - Ribes subvestitum Hook. & Arn.
- Ribes sucheziense Jancz.
- Ribes suksdorfii A.Heller
- Ribes takare D.Don
- Ribes tenue Jancz.
- Ribes tenuiflorum Lindl.
- Ribes texense (Coville & A.Berger) Standl.
- Ribes thacherianum (Jeps.) Munz
- Ribes tianquanense S.H.Yu & J.M.Xu
- Ribes tolimense Cuatrec.
- Ribes tortuosum Benth.
- Ribes tricuspe Nakai
- Ribes trifidum Michx.
- Ribes trilobum Meyen.
- Ribes tripartitum Batalin
- Ribes triste Pall.
жална рибизла - Ribes tularense (Coville) Fedde.
туларски огрозд - Ribes turbinatum Pojark.
- Ribes uniflorum T.C.Ku
- Ribes urceolatum Tausch
- Ribes ussuriense Jancz.
корејска црна рибизла - Ribes utile Jancz.
- Ribes uva-crispa L.
огрозд - Ribes valdivianum Phil.
- Ribes valicola Greene ex Rydb.
- Ribes van-fleetianum (A.Berger) Standl.
- Ribes velutinum Greene
пустински огрозд - Ribes viburnifolium A.Gray
островски огрозд - Ribes victoris Greene
Викторов огрозд - Ribes vilmorinii Jancz.
- Ribes villosum Wall. ex Roxb.
- Ribes viscosissimum Pursh
леплива рибизла - Ribes viscosum Ruiz & Pav.
- Ribes vitifolium Host
- Ribes vulgare Lam.
- Ribes warszewiczii Jancz.
влакенста рибизла - Ribes watkinsii Eastw.
- Ribes watsonianum Koehne
пролетен огрозд - Ribes weberbaueri Jancz.
- Ribes weddellianum Jancz.
- Ribes wolfii Rothr.
Волфова рибизла - Ribes xizangense L.T.Lu
Галерија[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Edible and Medicinal Plants of the West, Gregory L. Tilford, ISBN 0-87842-359-1
- ↑ M, Goran (2017-06-16). „Рибизли – слатки задоволства кои носат здравје“. Expres.mk (англиски). Посетено на 2017-09-13.
- ↑ Земјоделски гранки: Плантажно одлегување на рибизла, 6 август 2012
- ↑ „Рибизла“, Македонска енциклопедија, МАНУ, Скопје, 2009, стр. 1272
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
![]() |
„Рибизла“ на Ризницата ? |
![]() |
„Рибизла“ на Викивидовите ? |
- Плантажно одгледување на рибизла - земјоделство.мк (македонски)
- Црвени рибизли - здрава храна и природен лек (македонски)