Западен Булганак
Западен Булганак ( Булганак[1], украински: Західний Булганак, кримскотатарски: Ğarbiy Bulğanaq, Гъарбий Булгъанакъ ) е плитка река во југозападниот дел на Крим. Должината е 49 км, сливното подрачје е 180,0 км², наклонот на реката е 7,5 м/км . Просечното долгорочно истекување измерено на мерната станица Трјохпрудноје е 0,02 м³/сец, на устието е 0,05 м³/сек.
Почетокот на реката се наоѓа на падините на Внатрешниот гребен на Кримските Планини, во долот во подножјето на планината Таш-Џарган[2], што тече од мал мочурлив резервоар кој се напојува со неколку извори, чиј вкупен дебит во август 1911 година Николај Рухлов процени на 21.600 кофи дневно. Тече во општ правец на запад низ територијата на регионите Симферопол и Бахчисарај, по долина со ширина од 1,5 до 3 км, стеснувајќи се на 150 м само на едно место. Добива 9 неименувани притоки долги помали од 5 километри, од кои три се именувани на детални карти: Кара-Агач, која се влева во селото Табачное, Кунтијмес - во близина на Равнопоље[3] и Тали-Џилга кај Пожарски, сите притоки заминаа. Исто така, неколку мали брани притоки течат директно во пределот на устата . Се влева во заливот Каламицки на Црното Море во селото Берегово , просечниот годишен проток на вода во устието е определен на 5,67 милиони м³ [4]. Името на реката од кримскиот татарски јазик (кримскотатарски: Bulğanaq) се преведува како калливи.
Претходно, на реката работеле 2 мерни станици: во близина на селото Мола-Ели, кое работело од 1934 до 1941 година и во близина на Трјохпрудни - од 1953 до 1963 година. На реката се создадени преку 40 езерца за различни намени, водата на Западен Булганак се користи за наводнување на 859 хектари обработливо земјиште. Под селото Колчугино (Булганак) и до устието, реката е безводна речиси во текот на целата година, бидејќи возводно има брани кои го собираат истекувањето на водата . На самиот устие, на територијата на Берегово, моментално се наоѓа брана која целосно го блокира протокот на вода во морето, самиот канал (широк до 70 м) е обраснат со трски и шавар, водениот свет е претставен со езерска жаба [4]. Водозаштитната зона на реката е поставена на 100м[5].
Во долината на реката кај селото Пожарское (Булганак-Бадрак) се наоѓа населба од II век. п.н.е д. - III век. n. д., наречен Булганаски [6].
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Булганак“. Енциклопедиски речник „Брокхаус и Ефрон“ : во 86 тома (82 тома и 4 доп.). Санкт Петербург. 1890–1907.
- ↑ „Горный Крым“ (руски). ЭтоМесто.ru. 2010. Посетено на 2020-08-13. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Туристическая карта Крыма. ЮБК“ (руски). ЭтоМесто.ru. 2007. Посетено на 2020-08-13. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ 4,0 4,1 Волкова Н. Е., Захаров Р. Ю. „Возможность использования дифференцированного орошения на примере р. Западный Булганак“ (PDF) (руски). НИИСХ Крыма Совет молодых ученых. Посетено на 2020-08-14. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help); no-break space character во|last=во положба 11 (help)[мртва врска] - ↑ „Предложения по охране окружающей природной среды и улучшению санитарно-гигиенических условий, по охране воздушного и водного бассейнов, почвенного покрова, организации системы охраняемых природных территорий“ (руски). ОАО «Гипрогор». Архивирано од изворникот на 2018-01-20. Посетено на 2020-08-13. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ Храпунов Н. И. „Булганак“ (руски). Национальный заповедник «Херсонес Таврический». Архивирано од изворникот на 2015-01-13. Посетено на 2015-01-13. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help)
Литература
[уреди | уреди извор]- Соколов А. А. Часть II. Гидрография естественно-исторических районов Советского Союза. Глава 19. Крым // Гидрография СССР. (рус.). — Ленинград: Гидрометеоиздат, 1952. — 287 с.