Енергетика на Казахстан
Енергетиката на Казахстан го опфаќа производството, потрошувачката и увозот на енергија и електрична енергија во Казахстан. Енергетската политика на Казахстан ја опишува политиката на Казахстан во врска со енергијата.
Преглед[уреди | уреди извор]
Казахстан е нето извозник на енергија. Казахстан има резерви на нафта, гас, јаглен и ураниум. Казахстан е водечки производител на енергија во Заедницата на независни држави (ЗНД). Тој е голем производител на нафта, гас и јаглен, како и најголем производител и извозник на ураниумова руда во светот.[1] Индустријата за нафта и гас во Казахстан интензивно се развива по 1999 година.[2]
| Население (милиони) |
Примарна енергија (TWh) |
Производство (TWh) |
Извоз (TWh) |
Електрична енергија (TWh) |
Емисија на CO 2 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | 15.0 | 638 | 1.379 | 742 | 54.4 | 162.2 |
| 2007 | 15,5 | 773 | 1.582 | 811 | 68,9 | 190,5 |
| 2008 | 15,7 | 825 | 1.723 | 899 | 73,5 | 201,6 |
| 2009 | 15,9 | 766 | 1.696 | 931 | 71,6 | 189,5 |
| 2012 | 16,6 | 908 | 1.863 | 972 | 81.0 | 234.2 |
| 2012R | 16,79 | 871 | 1.915 | 1.023 | 85.4 | 225,8 |
| 2013 | 17.04 | 948 | 1.966 | 994 | 83,4 | 244,9 |
| Промена 2004-09 | 6,0% | 20,1% | 22,9% | 25,6% | 31,7% | 16,9% |
| Mtoe = 11,63 TWh, прим. енергијата вклучува загуби на енергија.
2012R = Критериумите за пресметување на СО2 се сменети, ажурирани се броевите | ||||||
Според IEA, снабдувањето со примарна енергија се зголеми за 29% и извозот на енергија за 21% од 2004 до 2008 година во Казахстан.
Енергија по извори[уреди | уреди извор]
Казахстан започнал да бара начини за користење на своите обновливи извори на енергија.[3] Кон крајот на јануари 2015 година бил усвоен акционен план за развој на обновлива енергија за периодот од 2013 до 2020 година.
На 20 јули 2015 година казахстанскиот министер за инвестиции и развој објавил дека земјата ќе основа посебен фонд ангажиран за финансирање на програми за заштеда на енергија.[3]
Во првата половина на 2016 година, Казахстан значително го зголемил инсталираниот капацитет на капацитети за обновлива енергија, што изнесувал 251,55 мегавати. Тоа е 1,4 пати повеќе отколку во истиот период од 2015 година.[4]
Нафта[уреди | уреди извор]
Се проценува дека во Казахстан има 30 милијарди барели резерви на нафта. Со 172 нафтени полиња, Казахстан поседува 3% од глобалните резерви на нафта, ставајќи го меѓу првите 15 земји во светот според резервите на нафта.[5] Главните резерви се наоѓаат во пет најголеми копнени нафтени полиња на Тенгиз - најголемото поле за производство на нафта со 565.000 барели дневно сурова нафта во 2011 година - Карачаганак, Актобе, Мангистау и Узен, сите сместени во западниот дел на земјата. Овие имаат половина од тековните докажани резерви. Офшор полињата Кашаган и Курманагази во Каспиското Море се проценува дека содржат минимум 14 милиони барели. Со 9 - 11 милијарди барели, Кашаган е најголемото нафтено поле надвор од Блискиот Исток. Се проценува дека ќе достигне производство од 1,5 милиони барели дневно. Казахстан е голем производител на нафта со проценето вкупно производство од 1,64 милиони барели дневно во 2013 година. Земјата троши околу 13 проценти од домашното снабдување, а остатокот го извезува на големите пазари на нафта. За да продолжи со проширување на производството на течности над сегашните нивоа, земјата треба да ги развие своите полиња Тенгиз, Карачаганак и Кашаган, како и да додаде капацитет за извоз.[6]
KazMunayGas (KMG), национална компанија за нафта и гас, е создадена во 2002 година за да ги застапува интересите на државата во индустријата за нафта и гас. Развојот на производството на нафта е овозможен во голема мера поради значителни странски инвестиции, пред се од Холандија и САД во раните 2000-ти. Во 2010 година, владата на Казахстан ја одзела одговорноста на KMG за регулирање на секторот за да овозможи повисоко ниво на вклученост на компанијата во комерцијалниот сектор. Владата сега резервира мнозински удел за КМГ во сите нови проекти и заеднички вложувања. КМГ сега контролира 20 проценти од вкупните докажани резерви на нафта и гас во Казахстан и произведува 27 проценти од вкупниот нафтен и гасен кондензат и 14 проценти гас.[7]
Казахстан има три големи рафинерии - Атирау,[8] Шимкент и Павлодар. Нивниот комбиниран капацитет за рафинирање на сурова сума изнесува околу 350.000 барели дневно, приближно поделено меѓу трите. Поради старата инфраструктура, тие претежно работат само со 60 проценти од нивниот капацитет. Владата направила значителни инвестиции во модернизацијата на овие единици што требало да бидат завршени околу 2016 година.[6]
Во средината на 2016 година, група нафтени компании предводени од Шеврон објавиле договор за инвестиција од 36,8 милијарди долари за развој на нафтеното поле Тенгиз во Казахстан. Според експертите, оваа инвестиција може да му овозможи на Казахстан да стане топ 10 производител на нафта.[9]
Казахстан го намалил производството на нафта за 4,3% како дел од договорите постигнати со ОПЕК +.[10] ОПЕК +, кој исто така вклучува и сојузници кои не се членки на ОПЕК, вклучувајќи ги Казахстан и Русија, во април се согласиле на рекордно намалување на нафтата за 9,7 милиони барели на ден од 1 мај.[11] Во ноември 2020 година, владата на Казахстан потврдила дека земјата ги исполнила обврските за ОПЕК + за 99%.
Природен гас[уреди | уреди извор]
Докажаните резерви на природен гас во Казахстан се 85 трилиони кубни метри. (2013) Поголемиот дел од резервите на природен гас се наоѓаат на запад од Казахстан и се концентрирани на четири полиња - Карачанганак (46 проценти), Тенгиз (12 проценти), Имашеское (7 проценти) и Кашаган (12 проценти).[12] Помеѓу 2000-2012 година производството на природен гас се зголемило четири пати на 40,1 милијарди кубни метри во 2012 година. Сепак, само 53 проценти од овој гас биле за комерцијални цели; остатокот повторно се враќал во нафтените полиња за да се подобри производството.[13]
Производството на гас во Казахстан е доволно да се задоволи домашната побарувачка од 10,5 милијарди кубни метри (2012 година). Сепак, поради ограничената внатрешна мрежа за гасоводи што не ги поврзува сите производствени центри (запад) со центрите за побарувачка (југ, исток, север), земјата треба да увезува гас од Узбекистан за да ја задоволи побарувачката на југот на земјата и од Русија за да се задоволи побарувачката на север и исток. Во 2012 година земјата направила извоз од 8,8 милијарди кубни метри гас во Кина преку гасоводот Средна Азија - Кина. Казахстан служи како голема транзитна земја за извоз на гас од Туркменистан и Узбекистан, наменети за Русија и Кина. Во 2012 година количината на гас транзитирана преку Казахстан изнесувала 96,5 милијарди кубни метри.[6]
Јаглен[уреди | уреди извор]
Казахстан се наоѓа на најголемите резерви на јаглен во Средна Азија. На 33,6 милијарди тони резервите претставуваат 3,8 проценти од вкупните резерви на глобално ниво. (2013) Во 2013 година, земјата произвела 58,4 милиони тони.[14] Производството на јаглен е 70 проценти од тоа што изнесувало за време на Советскиот Сојуз. Најголем производител на јаглен е Богатир кој работи со најголемиот 4,5 милијарди тони рудник за јаглен во светот во Екибастуз во североисточниот регион на Казахстан. Во 2012 година јагленот Богатир произвел 46 милиони тони јаглен.[15]
Поголемиот дел од јагленот, 75 проценти, се користи за домашна потрошувачка, особено за производство на електрична енергија. Најголемите увозници на нафта од Казахстан ги вклучуваат соседните јужни Русија и Украина.[16]
| Јаглен во Казахстан (Mt) [17] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Производство | Увоз | |||||
| 2005 | 79 | 15 | ||||
| 2008 | 108 | 27 | ||||
| 2009 | 101 | 22 | ||||
| 2011 | 117 | 34 | ||||
Главна грижа на рудниците за јаглен во Казахстан е безбедноста и спречувањето и контролата на експлозиите на мините.[18]
Во 2009 година Казахстан бил осми најголем производител на јаглен: 96 милиони тони тврд јаглен и 5 милиони тони кафеав јаглен. Извезени се 22 Mt тврд јаглен (2009). Најголеми извозници на јаглен во 2009 година биле Австралија 262, Индонезија 230, Русија 93, Колумбија 69, Јужна Африка 67, САД 33, Виетнам 25, Казахстан 22, Канада 20 и Чешка 4.[19] Јагленот на Казахстан има мала енергетска вредност 0,444 во споредба со јагленот во Австралија од 0,689.[20]
Претпоставувајќи и тврд јаглен 96 Mt и кафеав јаглен 6 Mt со приближно иста енергетска вредност ,: производството на јаглен би било околу 101 Mt * 0,444 прсти / Mt * 11,630 TWh / прст = 521 TWh во 2009 година и извоз, 22 * 0,444 прсти /Mt*11.630 TWh / прст = 114 TWh.
Електрична енергија[уреди | уреди извор]
Во 2013 година, земјата произвела 93,76 милијарди kWH - 70 милијарди kWh (81%) од јаглен, 8 од гас и 8 од хидроцентрали. Земјата има 71 електрани, вклучително и 5 хидроцентрали сместени на реката Иртиш, што во превод значи вкупна инсталирана моќност од 19,6 GW. 75 проценти од произведената електрична енергија се троши од индустријата, 11 проценти од домаќинствата, 2 проценти од транспортот.[21]
Најголемата соларна централа во Казахстан „Burboye Solar-1“ LLP била пуштена во употреба во јули 2015 година. Оттогаш за време на една година на работа, соларната централа произвела над 38,4 милиони kWh. Покрај „Burboye Solar-1“, регионот Замбил спроведува девет проекти за алтернативни извори на енергија.[22]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ http://www.world-nuclear-news.org/enf-kazakhstan-tops-uranium-league-2701147.html
- ↑ Vakulchuk, R., 2016. Public administration reform and its implications for foreign petroleum companies in Kazakhstan. International Journal of Public Administration, 39(14), pp.1180-1194.https://www.researchgate.net/publication/297675776
- ↑ 3,0 3,1 „Kazakhstan to establish fund to finance energy-saving programs“. www.azernews.az.
- ↑ „Kazakhstan raises capacity of renewable energy facilities“. en.trend.az. Архивирано од изворникот на 2020-10-23. Посетено на 2021-04-29.
- ↑ Roman Vakulchuk and Indra Overland (2018) ‘Kazakhstan: Civil Society and Natural Resource Policy in Kazakhstan’, in Indra Overland (ed.) Public Brainpower: Civil Society and Natural Resource Management, Cham: Palgrave, pp. 143–162. https://www.researchgate.net/publication/320657015
- ↑ 6,0 6,1 6,2 US Energy Information Administration Kazakhstan Snapshot 2013
- ↑ „E&Y Kazakhstan Oil and Gas Tax Guide 2014“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-07-07. Посетено на 2014-09-15.
- ↑ „Company Overview of Atyrau Refinery LLP“. Архивирано од изворникот на 2016-10-26. Посетено на 2021-04-29.
- ↑ „Kazakhstan Moves Towards Becoming A Top 10 Oil Producer“. oilprice.com.
- ↑ „Kazakh Economy Records Growth in Real Sector, Says Economy Minister“. The Astana Times.
- ↑ „Kazakhstan Fulfills OPEC+ Obligations in October by 99 Percent“. The Astana Times.
- ↑ ( US Energy Information Administration Kazakhstan Snapshot 2013)
- ↑ Kazakhstan announces 2012 oil and gas production figures)
- ↑ BP Statistical Review of World Energy June 2014
- ↑ „Bogatyr Komir data“. Архивирано од изворникот на 2015-03-11. Посетено на 2021-04-29.
- ↑ US Energy Information Agency data
- ↑ IEA Key energy statistics 2012, 2010, 2009 and 2006 page 15
- ↑ Coal from the East and the South, Responsibility in energy company coal purchases, FinnWatch 23.12.2010
- ↑ Key world energy statistics 2010 Архивирано на 9 август 2017 г. IEA
- ↑ Key world energy statistics 2010 Архивирано на 9 август 2017 г. IEA page 59
- ↑ Uranium and Nuclear Power in Kazakhstan, World-nuclear.org[мртва врска]
- ↑ „Six green energy projects to be launched in Zhambyl region by 2020“. www.inform.kz. Архивирано од изворникот на 2023-03-28. Посетено на 2021-04-29.
| ||||||||||||||||||